برخی کودکان از حضور در مدرسه اجتناب می‌کنند که این مسئله در برخی موارد تبدیل به گرفتاری اساسی برای والدین می‌شود، بنابراین لازم است والدین اقداماتی را برای کاهش استرس و ایجاد علاقه و انگیزه در کودک برای حضور در مدرسه و فضاهای آموزشی، انجام دهند.
اما چگونه می‌توان برای ورود فرزند کلاس اولی خود به مدرسه آماده شد و او را نیز آماده ورود به مرحله جدیدی از زندگی‌اش کرد؟ در این گزارش سعی کردیم در رابطه با کاهش استرس و ایجاد آرامش در کودکان و دیگر نکاتی که والدین باید برای بهبود فرآیند تعامل کودک با معلم و همکلاسی‌ها مد نظر داشته باشند؛ بپردازیم.
در همین راستا با یکی از معلمان پایه اول ابتدایی به گفت‌وگو پرداختیم.
مریم سادات حمزه جبلی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین معضلات کودکان در بدو ورود به مدرسه وابستگی به خانواده است، عنوان کرد: در تعدادی از دانش‌آموزان وابستگی‌های عاطفی شدید گاها به صورت اختلال اضطراب جدایی خود را نشان می‌دهد، البته وابستگی برخی از کودکان به انجام کارهای شخصی محدود می‌شود؛ اولین و مهم ترین توصیه ما به والدین این است که در فرصت باقی مانده تا شروع سال تحصیلی روی این بخش کار کنند و انجام برخی کارهای شخصی به ویژه استفاده از سرویس بهداشتی را با پوشیدن لباس فرم مدرسه در منزل به فرزندان خود آموزش دهند.
وی تاکید کرد: نحوه چیدمان وسایل شان در کیف مدرسه و خارج کردن آن‌ها، پوشیدن و درآوردن کفش، استفاده از برخی از ابزار همچون کار با قیچی را به کودکان آموزش دهید چون در وهله اول عدم توانایی دانش آموزان برای کار با ابزار و انجام کارهای شخصی باعث احساس ضعف می شود و یک خودپنداره منفی در دانش آموز شکل می‌گیرد که نسبت به همسالان خودم ناتوان هستم؛ همچنین اطرافیان دانش آموز یک نگاه منفی به او پیدا می‌کنند که این دانش آموز ناتوان است و این تجربه خوبی در ابتدای مسیر نیست.
این معلم پایه اول ابتدایی ادامه داد: در خصوص کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند حتما از والدین می‌خواهیم قبل از شروع سال تحصیلی به طور منظم فرزندان خود را برای چند ساعت از خودشان دور کنند بستگی به میزان وابستگی کودک از تایم‌های کوتاه شروع کنند و آن را به چند ساعت برسانند؛ همچنین با حضور در مدرسه او را با بخش های مختلف مدرسه آشنا کنند و حتی با هماهنگی مدیر با کودک در حیاط مدرسه بازی کنند.
حمزه جبلی با بیان اینکه استفاده از مشاوره برای کنترل اختلال اضطراب جدایی بسیار موثر خواهد بود، زیرا در برخی موارد تا پایان سال این اختلال در دانش آموزان ادامه خواهد داشت، اظهار کرد: همراهی والدین با آموزگار در فرآیند کنترل این اختلال موثر خواهد بود؛ والدین نباید در برابر آموزگار جبهه بگیرند و اطمینان داشته باشند که شرایط روحی دانش آموز برای معلم بسیار اهمیت دارد، بنابراین اگر در برخورد با این مشکل والدین آگاهانه رفتار نکنند برای دانش آموز و معلم دردساز خواهد بود.
این معلم پایه اول ابتدایی بیان کرد: والدین در خصوص خرید لوازم التحریر حتما اجازه دهند معلم لیستی از وسایلی که دانش آموز نیاز دارد اعلام کند؛ والدین نباید بر اساس تجربه‌های دیگران خرید کنند چرا که قطعا متناسب با روش کار و رویکرد معلم به لوازم مختلفی نیاز است که شاید معلم دیگری از آن وسایل استفاده نکند.
وی یادآور شد: توصیه می‌کنیم والدین به سراغ خرید کوله پشتی‌های چرخ دار نروند؛ و نکاتی همچون جا دار بودن، استحکام و قابلیت شستشو را مدنظر داشته باشند؛ همچنین سعی کنند کوله پشتی فضایی برای قمقمه در سطح بیرونی داشته باشد که کتاب و دفتر دانش آموز خیس نشود.
حمزه جبلی تاکید کرد: تهیه مدادهای سه گوش؛ در نحوه صحیح دست گرفتن مداد و تسهیل نوشتن به دانش آموز کمک می‌کند همچنین این نکته را فراموش نکنند نرم بودن مداد و راحت پاک شدن اثر آن از روی کاغذ هم برای دانش آموز کلاس اولی مهم است.
وی تصریح کرد: برای تهیه کفش، والدین کلاس اولی باید دقت کنند که کفش‌های بنددار را تهیه نکنند؛ چرا که امکان دارد دانش آموز در طول روز برای فعالیت‌های کمک آموزشی در فضاهای دیگری همچون نمازخانه حاضر شود، بنابراین باز و بسته کردن بند کفش برای او مشکل ساز خواهد بود.
حمزه جبلی عنوان کرد: انتظار داریم دانش آموزی که وارد کلاس اول می‌شود مفاهیمی همچون بالا، پایین، کوچک و بزرگ، داخل و بیرون را بشناسد و بتواند بر اساس آن عمل کند؛ همچنین شناخت رنگ‌های اصلی، شمارش اعداد از ۱ تا ۱۰، طرز صحیح دست گرفتن مداد، شناخت دست چپ و راست بسیار اهمیت دارد.
وی لزوم تقویت حافظه شنیداری و دیداری، افزایش دقت و تمرکز را در کودکان مورد تواجه قرار داد و گفت: معلمانی که سابقه تدریس در پایه اول ابتدایی را داشته باشند به صورت واضح متوجه کمبود دقت و تمرکز در دانش‌آموزان نسل امروز می‌شوند که می‌توان گفت به دلیل استفاده از گوشی‌ها و تبلت توسط کودکان است؛ بنابراین حداقل می‌توانند از بازی‌هایی برای کودکان استفاده کنند که تمرکز آن‌ها را بالا ببرد.
این معلم پایه اول ابتدایی تاکید کرد: به والدین تاکید می‌کنیم بسیاری از مشکلات تحصیلی فرزند شما به دلیل نقص توجه و تمرکز است که با بازی‌های مناسب می‌توانیم آن را در کودکان تقویت کنیم لذا در این زمینه باید از متخصصان این حوزه کمک بگیرند.
وی یادآور شد: از والدین کلاس اولی‌ها تقاضا می‌کنیم با معلم فرزند خودشان همدلانه ارتباط برقرار کنند و این را در نظر داشته باشند که اگر انرژی روانی معلم را با پیگیری مسائل بی‌اهمیت تحلیل دهند، اولین ضربه را به دانش آموز خود وارد می‌کنند؛ بنابراین والدین باید سعی کنند به معلم انگیزه و انرژی دهند تا حتی اگر مشکلی هم وجود دارد آن را اصلاح کند، والدین این نکته را مد نظر داشته باشند به هر اندازه با معلم کلاس اول همراهی کنند به همان میزان در فرآیند تحصیلی دانش آموز مفید خواهند بود.
والدین باید دوست داشتن مدرسه را در کودکان ایجاد و تقویت کنند
در ادامه دکتر مرضیه عزیزی معین در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با مهارت‌هایی که لازم است کودکان قبل از شروع مدرسه کسب کرده باشند، عنوان کرد: مهارت‌های حرکتی مثل راه رفتن متعادل و دویدن، مهارت‌های حرکتی ظریف مثل قلم گرفتن، بستن زیپ و دکمه؛ برقراری ارتباط کلامی مناسب با دیگران، توانایی جداشدن از والدین و برقراری رابطه با همسالان و سایر افراد بدون حضور والدین، مهارت‌های خودیاری و توانمندی مراقبت از خود و انجام کارهای شخصی همچون استفاده از سرویس بهداشتی، مستقل از والدین غذاخوردن و پوشیدن لباس و کفش مهارت‌هایی است که والدین موظف هستند قبل از ورود مدرسه در کودکان خود تقویت کنند.
این روان‌شناس بالینی با بیان اینکه والدین باید دوست داشتن مدرسه را در کودکان ایجاد و تقویت کنند چرا که این بسیار آسان تر است تا ترس و امتناع از مدرسه رفتن را چاره کنند، اظهار کرد: جدا شدن از والدین و قرار گرفتن در محیط جدید، می‌تواند هیجان انگیز و در عین حال با نگرانی‌هایی هم همراه باشد؛ حتی کودکانی که سال گذشته به مدرسه رفته‌اند با شروع سال تحصیلی جدید، درجاتی از این هیجان و اضطراب را تجربه می‌کنند.
این مدرس دانشگاه در پایان با تاکید بر لزوم آشنایی تدریجی کودک با فعالیت‌های مدرسه، افزود: ثبت نام کودک در دوره پیش دبستانی، آشنایی او با ساعت حضور و خروج از مدرسه، مشارکت او در انتخاب و تهیه لباس فرم، کفش، کیف و نوشت افزار و حضور در مدرسه و آشنایی با فضاهای مختلف در مدرسه، تقویت مهارت‌های مراقبت از خود در برقراری ارتباط کودک با این محیط جدید بسیار اهمیت دارد و قطعا موثر خواهد بود.
