کمبود منابع آبی و ضرورت حفاظت از محیط‌زیست، اقتصاد پساب را به‌عنوان یک رویکرد مهم برای مقابله با بحران‌ خشکسالی و مدیریت منابع آبی مطرح کرده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» به نقل از قمنا، یکی از چالش‌های اساسی در دنیای امروز، کمبود منابع آبی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. در کشورهایی مانند ایران که در معرض بحران آبی قرار دارند، تأمین آب برای بخش‌های کشاورزی و صنعت طی سال‌های اخیر با چالش همراه بوده است.
نبود وحدت رویه مدیریتی در موضوع مدیریت منابع آبی باعث شده است تا دولت‌ها برای تأمین آب بخش کشاورزی و صنعت، بیش از مقدار مجاز به آب‌های سطحی و زیرزمینی دست‌درازی کنند که این موضوع منجر به فرونشست زمین، خشک‌شدن تالاب‌ها، بیابان‌زایی، وقوع پدیده گردوغبار و در نهایت تغییرات اقلیمی شده است.
البته استفاده بیش از اندازه از آب‌های متعارف پیامدهای منفی دیگری نیز در پی دارد که از جمله این پیامدها می‌توان به نابودی پوشش گیاهی، مهاجرت حیوانات، کاهش تنوع زیستی، ابتلا به بیماری‌های ریوی و حتی مهاجرت انسان‌ها است.
این موضوع ضرورت روی‌آوردن به «اقتصاد پساب» و تغییر قوانین در راستای استفاده از آب‌های غیرمتعارف در بخش کشاورزی و صنعت را بیش‌ازپیش آشکار می‌کند. اقتصاد پساب به معنای استفاده مجدد از پساب‌های تصفیه‌شده یا نیمه تصفیه‌شده در چرخه‌های اقتصادی است و این رویکرد باتوجه‌به بحران‌های آبی و منابع محدود، به‌عنوان راهکاری کارآمد و پایدار برای مدیریت آب و کاهش اثرات زیست‌محیطی مطرح می‌شود.

اقتصاد پساب در صنعت و کشاورزی
صنایع با تصفیه پساب‌های خود می‌توانند آب تصفیه‌شده را مجدداً در فرایندهای تولید به کار گیرند. این اقدام نه‌تنها به کاهش هزینه‌های مرتبط با تأمین آب کمک می‌کند، بلکه با بازچرخانی پساب، آلودگی‌های محیطی به حداقل می‌رسد و ریسک آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی کاهش می‌یابد.
برای نمونه صنایع شیمیایی و پتروشیمی، فولاد و تولید کاغذ از جمله صنایعی هستند که مصرف آب بالایی دارند و می‌توانند با بهینه‌سازی مصرف آب و استفاده مجدد از پساب، بهره‌وری مصرف آب را بهبود بخشند.
بخش کشاورزی نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در بسیاری از کشورها، پتانسیل زیادی برای بهره‌گیری از پساب‌ها دارد. استفاده از پساب‌های تصفیه‌شده در آبیاری زمین‌های کشاورزی می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی برای مقابله با کمبود آب و افزایش بهره‌وری کشاورزی مطرح شود. البته باید به کیفیت و نوع پساب توجه ویژه‌ای شود تا از سلامت محصولات کشاورزی و محیط‌زیست محافظت شود.
استفاده از پساب‌ها به‌عنوان منبع جایگزین آب، مصرف آب شیرین را به‌ویژه در مناطق کم‌آب کاهش می‌دهد. علاوه بر این، پساب‌ها معمولاً حاوی مواد مغذی مانند نیتروژن و فسفر هستند که می‌توانند به‌عنوان کود طبیعی عمل کرده و نیاز به کودهای شیمیایی را کاهش دهد که این موضوع در مجموع می‌تواند کاهش هزینه‌های تأمین آب و کودهای شیمیایی را برای کشاورزان به دنبال داشته باشد.
 اقتصاد پساب؛ چالش‌ها و محدودیت‌ها
اگرچه اقتصاد پساب مزایای زیادی دارد، اما چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز در پی دارد. برای استفاده از پساب در بخش‌های حساسی مانند کشاورزی، کیفیت پساب باید به‌دقت کنترل شود تا از سلامت محصولات و عدم آلودگی خاک اطمینان حاصل شود.
همچنین استفاده از پساب‌ها به‌ویژه در کشاورزی ممکن است با واکنش‌ منفی مردم مواجه شود که این موضوع نیازمند شفاف‌سازی، آموزش و آگاهی‌بخشی همگانی با استفاده از قالب‌های مختلف تبلیغاتی و خبری است.
علاوه بر این، توسعه زیرساخت‌های تصفیه و بازچرخانی پساب نیازمند سرمایه‌گذاری‌ است که این مهم با توجیه سرمایه‌گذاران و حتی الزام صنایع و واحدهای کشاورزی به ایجاد زیرساخت‌های مرتبط از طریق وضع قوانین میسر است.
روی‌هم‌رفته اقتصاد پساب به‌عنوان یک راهکار پایدار برای مدیریت منابع آب و کاهش فشار بر منابع طبیعی در بخش‌های صنعت و کشاورزی مطرح است. باتوجه‌به بحران‌های آبی موجود، جایگزینی پساب می‌تواند به‌عنوان یک استراتژی کلان ملی در دستور کار قرار گیرد و با وجود چالش‌ها، توسعه فناوری‌های تصفیه و بازچرخانی پساب، همراه با سیاست‌گذاری‌های حمایتی، می‌تواند مسیر پایداری را برای این رویکرد نوین فراهم کند.
 


انتهای خبر /