ایران هم اکنون با چالش‌های اقتصادی چشمگیری مواجه است و بی شک تحریم‌های اقتصادی آمریکا سهم به سزایی از این مسائل را به خود اختصاص داده است. در این گزارش برآن شدیم که مهم‌ترین آن‌ها را برشماریم و برخی از راهکار‌های مقابله با  اثرات اعمال محدودیت های واشنگتن را معرفی کنیم.

-گروه اقدام علیه ایران 
گروه اقدام ایران (به انگلیسی: Iran Action Group) کارگروه ویژه‌ای است در وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا که برای رسیدگی به مسائل ایران تشکیل شده‌است. این گروه ویژه روند خروج ایالات متحده از موافقت‌نامه هسته‌ای با ایران را دنبال می‌کند و در تاریخ شانزدهم اوت ۲۰۱۸ برابر با ۲۵ مردادماه ۱۳۹۷  توسط وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا تشکیل و برایان هوک توسط مایک پمپئو، وزیر امور خارجه این کشور به ریاست این کارگروه برگزیده شد.

بهره‌بردن از مشاوران و خبرگان فعال در حوزه ایران برای پیش بردن سیاست‌های دولت دونالد ترامپ در قبال تهران، هماهنگ‌کردن سیاست‌های کشورمان با سایر دستگاه‌های دولتی علیه اقدامات جمهوری اسلامی ایران، همکاری با جامعه بین‌المللی برای تغییر رفتار و  فشار حداکثری اقتصادی  و قطع دسترسی  کشورمان به منابع مالی خود، برای تأمین هزینه‌های  برنامه موشکی‌، تماس با تمام شرکای آمریکا برای تغییر رفتار تهران در تمام سطوح تحریم از وظایف اصلی این گروه است.

در این باره راشاتودی در گزارش تحلیلی خود نوشت: «به سادگی می‌توان گفت که گروه اقدام ایران، ادامه استراتژی سرنگونی دولت کنونی تهران با اقدام آمریکا در هماهنگی با مخالفان دولت ایران است».  هر چند مایک پومپئو و برایان هوک هر دو در جلسه معرفی کارگروه ویژه در ۲۵ مردادماه ۱۳۹۷ این موضوع را رد کردند. ایگور پانکراتنکو، محقق و خبرنگار خاورمیانه اعلام کرد واشینگتن می‌خواهد از مسائل اقتصادی در ایران سود برده و باعث ایجاد و تشدید اعتراضات داخلی شود، این در حالی ست که غیرممکن به‌نظر می‌رسد « ایالات متحده بتواند د این اعتراضات را به اعمال سیاسی تبدیل کند».

گمانه زنی‌ها حاکی از آن است که این گروه حدود ۳۸۰ نفر را استخدام کرده که با گرفتن ارتباط فعال با سازمان سیا و خزانه داری آمریکا علیه فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی در ایران گام بردارند.

اما هدف اصلی دونالد ترامپ از تاسیس این کارگروه ویژه، تحریم اقتصادی سازمان‌های استراتژیک ایران٬ از کارانداختن آن‌هاست تا پس از آن با تمرکز بر اختلال سیستم بانکی در جهت کاهش درآمد ملی این کشور برآید.

در این راستا آمریکا در شبکه‌های مجازی و حقیقی رسانه‌های معاند از کمک سخاوتمندانه منافقین نیز بهره‌ می برد تا با ایجاد جنگ روانی گسترده در جهت دشمنی آشکار با نظام پایدار جمهوری اسلامی برآیند.

گستردگی کار این گروه به حدی است که با تهدید و ارعاب از شرکای ایران می‌خواهند با تهران کوچکترین همکاری نداشته باشند٬ برای مثال با مراجعه به بانک ها‌ی خارج از کشور خواهان عدم ارتباط با تهران هستند یا برخی را در اقلیم کردستان تهدید کرده اند که کوچکترین مراوده‌ای با ایران نداشته باشد.  از سوی دیگر اهرم فشارشان را بر روی ناوگان حمل و نقل قرا می‌دهند تا جلوی هرگونه ارتباط با ما را بگیرند یا با سختی همراه کنند. به طور مثال،  شرکت‌های توریستی چینی که به ایران گردشگر می فرستند را تهدید می‌کنند که در صورت ادامه کار با ایران جریمه‌های سنگینی در انتظارشان خواهد بود٬  این مسئله در خصوص شبکه‌های سوخت رسانی در اسپانیا نیز صدق می‌کند.

از جمله اقدامات متفاوتی که کارگروه ویژه آمریکا  علیه کشومان در پیش گرفته می‌توان به بحث آموزش و اطلاع رسانی اشاره کرد٬ به شکلی که آمریکایی‌ها کشور به کشور سفر می‌کنند و در آنجا با ارائه دوره آموزشی، کشور‌ها را  از شیوه دور زدن تحریم‌های توسط ایران آگاه می‌سازند یا با به خدمت گرفتن سازمان‌های مردم نهاد تحت نام دموکراسی علیه ایران فعالیت می‌کنند.
شاید بتوان بدون هیچ شکی به این مسئله اذعان کرد که در هیچ دوره‌ای به اندازه دوره فعلی، آمریکا در جهت دشمنی و فلج کردن اقتصاد ایران بر نیامده است.

-اوفک
تحریم‌های مالی تجاری ایران توسط آمریکا باعث شده تا تمام ساکنان دائمی (دارای گرین کارت آمریکا)، سیتیزن‌های آمریکا و شرکت‌های تجاری و حتی غیر انتفاعی (NGO) ثبت شده دراین کشور (مهم نیست در کجای دنیا هستند) و تمام شعبه‌های خارجی این شرکت‌ها در سایر کشورها، نیازمند دریافت اجازه نامه کتبی اوفک اصطلاحأ یعنی OFAC license از اداره خزانه داری فدرال آمریکا برای ارسال و دریافت پول یا بسیاری کالا‌ها و سرویس‌ها به ایران (قبل از هرنوع اقدامی) هستند.

(OFAC مخفف Office of Foreign Assets Control) دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا است و زیر مجموعه ایست از وزارت خزانه داری فدرال آمریکا (U.S. Department of the Treasury) و لیستی از نام کشورها، افراد و بانک‌ها و شرکت‌های ممنوعه یا محکوم شده توسط OFAC بنام (SDN List) دارد که دایمأ در حال تغییر است. SDN مخفف (Specially Designated National, SDN) دولت‌های تعیین شده خاص است.

برای معاملات و ارسال و دریافت‌های ۱۰ هزار دلار به بالا، و یا پول‌های کمتر، اما به دفعات مکرر، باید از این اداره مجوز اوفک دریافت شود. برای درخواست این مجوز، و یا برای روشن شدن مسئله، افراد یا شرکت‌ها باید با ارسال یک نامه کوتاه و دقیق از این اداره تقاضای مشورت و استعلام کنند که حدودأ بعد از ۶ ماه یا بیشتر (بسته به نوع موضوع و میزان وجه مورد تقاضای متقاضی جهت اخذ جواز اوفک) از این اداره جواب می‌گیرند.

مجوز‌های اوفک تا ۵ سال اعتبار دارد. کشورها، افراد و شرکت‌هایی هم که در لیست ممنوع المعامله SDN LIST اوفک هستند می‌توانند از این اداره تقاضای فرجام خواهی و اعتراض کنند که این مسأله ممکن است چندین ماه یا سال به طول انجامد٬ همچنین اداره اوفک جریمه‌های متفاوتی در نظر می گیرد که براساس  هر مورد و سابقه شخص یا شرکت متقاوت خواهد بود و می‌تواند خیلی سنگین و در مبالغ بالا  باشد.

البته  تحریم معاملاتی که آمریکا با ایران دارد سخت‌تر از سایر تحریمهایش با سایر کشور‌ها نیست. مثلأ تحریم کوبا بسیار سخت‌تر از ایران است به طوری که یک شخص دارای گرین کارت یا سیتیزنی آمریکا باشد به هیچ عنوان  اجازه ندارد بدون مجوز اوفک به کوبا مسافرت کند …اما ایرانی‌های مقیم آمریکا آزادند به این کشور و ایران مسافرت کنند.

اما اصولا اوفک به غیر از این که به صورت عادی با تاخیر فراوان به طرف های متقاضی پاسخ می‌دهد اصولا در نهایت جواب درستی هم  به درخواست کننده‌ها نمی‌دهد. برای مثال ایتالیا خواهان خرید نفت از ایران بود و ۶ ماه هم معافیت داشت، اما ۵ ماه طول کشیده که به او جواب بدهند و در پایان نیز جواب مثبتی دریافت نکردند.

طبق شواهد اوفک در قبال ایران سیاست‌های سخت گیرانه‌ای را در پیش گرفته و به شرکت‌ها در سراسر دنیا اعلام می‌کند که ریسک همکاری با ایران بسیار بالاست، علاوه بر این عربستان و امارات نیز راه افک را در پیش گرفته اند. بدین شکل که با خرید سهام شرکت‌ها مانع کار با ما می‌شوند.

-صادرات نفت
در این میان در خصوص نفت هم آمریکا حلقه فشار را بر گردن اقتصاد این محصول ایران  به اندازه‌ای تنگ کرده که پیش از این سابقه نداشته است. وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد که از دوم ماه می‌ هیچ کدام از خریداران نفت ایران از تحریم آمریکا معاف نمی‌شوند.
پمپئو وزیر امور خارجه در این باره گفت: امروز اعلام می‌کنم که ما دیگر معافیت‌ها را تمدید نمی‌کنیم هدف ما به صفر رساندن نفت ایران است ما به اجرای تحریم ها، نظارت بر پایبندی کشور‌ها به آن ادامه خواهیم داد هر کشوری که با ایران معامله می‌کند باید مواظب باشد بی احتیاطی نکند خطرات این کار بیشتر از مزایایش خواهد بود. 
آمریکا در این باره می‌گوید نفت کافی در بازار وجود دارد و این بدین معنی می‌تواند باشد که مانع جهش بیش از حد قیمت‌ها در بازار نفت جهان شود همچنین تولیدکنندگان دیگر نفت مانند امارات و عربستان برای جبران کمبود نفت ایران اطمینان داده اند موضوعی که دو همسایه ایران در بیانیه‌ای تایید کردند و تعهد دادند که جای نفت ایران را پر کنند، وزارت انرژی امریکا هم پیشتر از عرضه بیش از ۶ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک نفت این کشور از آغاز ماه می‌خبر داد این اقدام البته مانع رشد بهای نفت نبود و قیمت نفت با رشد همراه بوده است.
اما در این میان جمهوری اسلامی ایران با داشتن تجربه مفید و موثر در فروش نفت می‌تواند بر این مشکلات فائق آید و به شیوه های مختلف نفت خود را به فروش برساند.
-صادرات پتروشیمی و صنایع معادن برزیل و آرژانتین
در میان صادرات نفت نباید از صادرات محصولات آن یعنی محصولات پتروشیمی نیز قافل شد مضاف بر اینکه صنایع معدنی ایران نیز در جهان مشتریان خوبی خواهد داشت.با تکمیل طرح‌های پتروشیمی که بیش از ۵۰ درصد پیشرفت دارند، تولید در پایان سال ۱۴۰۰ از ۵۵ میلیون تن به بیش از ۹۰ میلیون تن می‌رسد. در پتروشیمی‌های فعال ۵۵ میلیون تن محصول تولید می‌شود. در سال ۹۷ صادارت محصولات پتروشیمی ۲۲میلیون تن بوده است. حدود ۱۲ میلیارد دلار ارز از صادرات محصولات پتروشیمی وارد کشور شد و صنعت پتروشیمی از اولویت‌های نخست اقتصاد کشور است.

اما عمده مقصد صادرات محصولات پتروشیمی ایران را کشور‌های آسیای شرقی و بخشی از کشور‌های اروپایی تشکیل می‌دهند که در این بین نباید از دو کشور برزیل و آرژانتین که ما از آن‌ها محصولات زیادی وارد می‌کنیم چشم بست در جائیکه برزیل بزرگترین مصرف کننده و وارد کننده کود شیمیایی است و ایران با وجود ظرفیت غنی خود در این محصول می‌تواند به بازار این کشور برای صدور این محصول چشم بدوزد. از سوی دیگر با صدور این محصول می‌توانیم در حوزه تحاطر ایفای نقش کنیم و کالا‌های اساسی را از این کشور‌ها دریافت کنیم.

-توریسم و گردشگری

بخش گردشگری نیز از مشکلات عدیده‌ای که بر اثر تحریم‌ها، مبادلات بانکی به وجود آمده در امان نمانده و کاهش گردشگر یکی از پیامد‌های آن بوده در جائیکه به دلیل مشکلات دارویی توریسم سلامت با چالش مواجه شده، همچنین مشکلات بانک و عدم تبادل پول باعث شده گردشگران رغبت کمتری برای حضور در ایران داشته باشند، اما با همه این مسائل و با توجه به ظرفیت کشورمان هنوز هم گردشگران از سراسر دنیا در ایران حضور می‌یابند و شاید اگر این مشکلات رفع و رجوع می شد ایران نیز می‌توانست مانند سایر همسایگان خود به صنعت گردشگری به سان یکی از درآمد‌های اصلی خود بنگرد. آمار مربوط به سال‌های گذشته نشان می‌دهد که در این سال حدود چهار میلیون و ۵۴۳ هزار خارجی وارد ایران شده‌اند و شهروندان عراق با یک میلیون و ۳۵۶ هزار نفر در صدر این جدول قرار دارند. جایگاه‌های بعدی به ترتیب به کشور‌های آذربایجان، افغانستان، ترکیه، ترکمنستان، پاکستان، بحرین، کویت، هند و چین تعلق دارد.

-راهکار ایران صادرات غیر نفتی و تهاتر
در این میان آمریکا در ادامه فعالیت‌های خصمانه خود علیه ایران از هیچ راهی فروگذار نیست و همسایگان ایران را تحت فشار گذاشته تا راه مبادله تهران را با کشورهایی ، چون افغانستان، ترکیه و عراق را ببندد، اما با تمام این تفاسیر ایران اسلامی همچنان گزینه‌های متعددی دارد که روی آوردن صادرات غیر نفتی یکی از آنهاست. از سوی دیگر تهاتر و دریافت کالا در ازای نفت می‌تواند در این باره راه گشا باشد. چنانچه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در این باره و در مجمع همکاری گفتگوی آسیایی در قطر اعلام کرد: با توجه به تجربه میزبانی از «اتحادیه آسیایی تهاتر»، سازوکار مالی مشابهی در چارچوب سازمان «گروه هشت کشور در حال توسعه» (D-۸) به منظور تسهیل تراکنش‌های مالی بین اعضای این سازمان که خواهان استفاده از ارز‌های ملی خود هستند، عملیاتی خواهد شد. ما بر این اعتقادیم که چنین ترتیبات مشابهی می‌تواند از سوی مجمع گفتگوی همکاری آسیایی با هدف ایجاد ارتباطات نهادینه برای توانمندساختن محیط کسب و کار و همچنین کاهش موانع اجرایی و مقرراتی پیش روی کسب و کار بکار گرفته شود.»