بازگشت مجدد کارت سوخت، اولین گام دولت برای کنترل مصرف

گامی که به نظر می‌رسد می‌تواند مانعی برای قاچاق بیش  از ۸ میلیون لیتر سوخت به کشور‌های همجوار و همچنین مصرف بی رویه این سرمایه گران بها شود. سرمایه‌ای که هر چند با بهای تمام شده بیشتری تهیه می‌شود، ولی ارزان بودن آن منجر شده است تا برخی از مردم جامعه در مصرف آن دقت نظر نداشته و عده زیادی از سودجویان خارجی نیز با بهره گیری از عوامل داخلی نسبت به خروج آن از مرز‌های کشور اقدام کنند.

بنزین یکی از پر مصرف‌ترین سوخت خودرو‌های داخل کشور محسوب می‌شود و در کنار انواع مصارفی نظیر گازوئیل (نفت گاز)، نفت سفید (نفت اوره) و گاز سی ان جی  وجود دارد، اما در وهله اول وزارت نفت و مراجع مسئول باید فکری به حال مصرف بی رویه بنزین می‌کردند.

طبق آخرین آمار  هم اکنون میزان مصرف بنزین کشور حدود ۹۴ میلیون لیتر در روز بر آورد شده که به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن زمان حساس سال، یعنی فصل تابستان و افزایش تعداد مسافرت ها، این رقم به بیش از ۱۰۰ میلیون در روز برسد؛ این درحالیست که ظرفیت تولید این محصول در کشور حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز است که از این میزان بنزین حدود ۹۰ میلیون لیتر آن با گوگرد کمتر از ۵۰ و ۱۰ پی پی ام تولید می‌شود که در منطقه کم نظیر است.

 

این آمار‌ها نقص یا ضعف در تولید فرآورده‌های نفتی را بیان نمی‌کنند؛ بلکه نشان دهنده مصرف بی برنامه ریزی و روند افزایش قاچاق در کشور است چرا که طبق برآورد‌ها مصرف روزانه بنزین باید چیزی حدود ۸۰ تا ۸۵ میلیون لیتر در سال باشد. طبق آمار سایت گلوبال پترول پرایس که آمار مصرف بنزین و همچنین قیمت سوخت در سراسر جهان را اعلام می‌کند، ایران در جایگاه دوازدهم تولید کننده بنزین و جایگاه ۷۳ سومین کشور مصرف کننده قرار دارد. البته نکته بسیار جالب هم اینجاست که ایران سومین کشور دارای سوخت ارزان در جهان نیز هست!

 

 

او ادامه داد: استفاده از کارت سوخت اولین فاز مدیریت و تغییر الگوی مصرف حوزه انرژی و فرآورده‌های نفتی است و قاعدتا این مرحله به تنهایی توانایی کاهش میزان قاچاق و مصرف بی رویه سوخت  را نخواهد داشت.  

این کارشناس حوزه انرژی به دلایل توقف استفاده از کارت سوخت در سال ۹۴ اشاره کرده و گفت:  یکی از دلایل کنار گذاشته شدن کارت سوخت در کشور، یکسان بودن نرخ بنزین و سهمیه مصرف آن برای کارت سوخت شخصی و جایگاه داران بود، همین امر سبب شد تا افراد بدون تمایل به استفاده از کارت سوخت شخصی به سمت استفاده از کارت سوخت جایگاه داران تمایل شوند.

او بیان کرد: حذف کارت سوخت شخصی از بدنه سامانه یکپارچه مدیریت مصرف سوخت (کارت سوخت) منجر شد تا این سیستم به مرور زمان کارکرد خود را از دست بدهد. یعنی به زبانی ساده‌تر سامانه به کُما رفت.

زندی گفت: همین امر منجر شد تا اگر رانندگانی کارت سوخت خود را گم کرده بودن به علت بی اهمیت بودن استفاده از آن دیگر به سراغ صدور کارت المثنی نروند و حال برای اجرای این طرح به مشکل بر بخورند.

این کارشناس حوزه انرژی یکی دیگر از دلایل کنار گذاشته شدن کارت سوخت، بالا رفتن نرخ بنزین ایران نسبت به کشور‌های منطقه دانست و گفت: سال ۹۴ با اُفت قیمت نفت خام نرخ بنزین در کشور‌های حاشیه خلیج فارس و همسایگان ایران بشدت کاهش پیدا کرد، تثبیت نرخ ارز نیز منجر شد تا نرخ عرضه بنزین در ایران نسبت به سایر کشور‌ها بالاتر باشد. آن زمان بهترین زمان برای اعمال سیاست‌های قیمتی برای کنترل مصرف سوخت در کشور بود. اما ابتدا باید قیمت گذاری‌ها اصلاح سپس کارت سوخت از میان برداشته می‌شد که متاسفانه ابتدای کار کارت سوخت کنار گذاشته شد و در نتیجه قیمت گذاری‌ها جوابگوی مدیریت مصرف سوخت نشد.

زندی بیان کرد: استفاده از کارت سوخت از امروز منجر به کاهش یکباره قاچاق سوخت در کشور  نخواهد شد بلکه تداوم و تکمیل این طرح قطعا نقطه شروع خوبی برای به سرانجام رسیدن این طرح خواهد شد.  

این کارشناس حوزه انرژی به اهمیت کنترل کارت سوخت جایگاه داران در موفقیت طرح کنترل مصرف سوخت اشاره کرده و بیان کرد: استفاده از کارت سوخت در ابتدا در ۴ کلانشهر عملیاتی شده است که معتقدم تهران نباید برای نقطه شروع در نظر گرفته می‌شد بلکه ابتدا باید از شهر‌های با جمعیت کمتر آغاز سپس تمام کشور به طور سراسری مشمول این طرح می‌شدند.

زندی بیان کرد: سامانه باید به مرور زمان بروزرسانی شود چرا که هم اکنون تعداد زیادی از جایگاه‌های سوخت رسان تاسیس شده اند که به سیستم یکپارچه کارت سوخت وصل نیستند.

 

او در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نبود از شهر‌های مرزی برای شروع این طرح استفاده می‌شد؟ گفت:  جالب است بدانید مردمان شهر مرزی سیستان و بلوچستان مدت هاست کارت سوخت به همراه سهمیه بندی استفاده می‌کنند، شما در سیستان و بلوچستان نمی‌توانید بدون کارت سوخت برای خودروی خود بنزین خریداری کنید.  اما این عملیات تنها در شهر مرزی سیستان عملیاتی شده و به سایر شهر‌های مرزی سوق پیدا نکرده است.

زندی همچنین به دلیل عملیاتی نشدن سراسری این طرح نیز گذری زد و تصریح کرد: قطعا اگر این طرح به صورت سراسری عملیاتی می‌شد بهتر بود، اما اگر دولت و وزارت نفت منتظر آماده شدن زیر ساخت‌های همه شهر‌های کشور می‌شدند طرح استفاده از کارت سوخت شخصی تا سال آینده هم روی عملیاتی شدن را نمی‌دید.

این کارشناس حوزه انرژی به تشریح روند قاچاق سوخت به کشور‌های همسایه پرداخت و تصریح کرد:  قاچاق سوخت تنها مختص به بنزین نیست بلکه مشمول نفت گاز (گازوئیل)،   نفت کوره و نفت سفید هم هست. قسمت اعظم قاچاق سوخت مربوط به گازوئیل بوده و حجم کمتری از آن مربوط  به بنزین است. چرا که قیمت بنزین در شرایط بهتری نسبت به سایر مصارف سوختی به سر می‌برد.

او گفت: هم اکنون برای خرید یک بتری نیم لیتری آب مبلغ یک هزار و ۵۰۰ تومان می‌پردازیم در صورتی که برای تهیه یک لیتر بنزین هزینه‌های استخراج نفت، پالایش و توزیع اعمال می‌شود و در نهایت اقلامی نظیر گازوئیل با نرخ لیتری ۳۰۰ تومان و نفت سفید به مبلغ لیتری ۱۵۰ تومان به فروش می‌رسد که قطعا این ارقام عادلانه نیست.

 

حال با عملیاتی شدن این طرح کافیست به رسانه ها و فضای مجازی سری بزنید تا از نحوه اجرایی شدن و همچنین مدارک مورد نیاز برای دریافت کارت المثنی و رمز کارت سوخت مطلع شوید اما به نظر می رسد علی رغم اطلاع رسانی های کافی مردم هنوز هم نگران اجرایی شدن این طرح هستند.

 

صادق مردانی کارشناس حوزه انرژی در خصوص استفاده از کارت‌های سوخت اظهار کرد:  هم اکنون اعداد و ارقامی مبنی بر استفاده از کارت سوخت در دسترس نیست؛ با استفاده از کارت سوخت می توان میانگین و گپ بین تولید و مصرف بنزین  در کشور را رسما بدست آورد. این اعداد و ارقام در مصرف سوخت این اجازه را به ما می دهد تا برای سایر صنایع خود تصمیم گیری های دقیق تری را در پیش بگیریم.

او یک از ویژگی‌های وجود کارت سوخت را  مدیریت و کنترل سوخت کشور و اطلاع از وضع سوخت استفاده شده در هر شهر و هر خودرو دانست و  ادامه داد: مهم ترین ویژگی استفاده از کارت سوخت هوشمند شخصی، مشخص شدن استفاده سوخت در هر خودرو است، این امر سبب می شود تا بتوان به موارد استفاده بی رویه افراد از سوخت مشکوک و از قاچاق یا سوء استفاده از منابع طبیعی جلوگیری کرد.

مردانی در خصوص حساسیت بیشتر شهر‌های بزرگ به استفاده از کارت سوخت بیان کرد: کلان شهر‌هایی مانند تهران که میزان سوخت مورد نیاز آن‌ها با تعداد ماشین‌های موجود مطابقت ندارد، نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد؛ که استفاده از این تکنولوژی (کارت سوخت) اجازه مدیریت مصرف و سقف گذاری برای اصلاح الگوی مصرف را هم می دهد.

این کارشناس حوزه انرژی استفاده از کارت سوخت را مقدمه ای بر مسیر کنترل و اصلاح الگوی مصرف جامعه دانست و گفت: اگر شرکت ملی پخش و پالایش نفت بخواهد اقدامات بیشتری در زمینه مدیریت مصرف سوخت اعمال کند باید ابتدا میزان مصارف استان ها و کلان شهرها را در دست داشته باشد که این آمار در اقدام اولیه این شرکت محقق خواهد شد.

او بیان کرد:  معتقدم اگر قرار است به فردی کارت سوخت شخصی تعلق بگیرد؛ آن افراد باید از دهک های پایین جامعه باشد تا باتوجه به شرایط آسیب پذیر زندگی اشان برای استفاده از بنزین امتیاز ویژه ای داشته باشند. در واقع باید تفاوتی در تخصیص منابع ملی بین فردی که اتومبیل معمولی دارد با فردی که ماشین های لوکس سوار می شود وجود داشته باشد.

صادق مردانی در پایان  استفاده از کارت سوخت‌های متعلق به جایگاه داران را از عوامل تحریک بازار سیاه دانسته و کنترل میزان مصرف آن را نیز از اقدامات مهم وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران تلقی کرد.

امیر وکیل‌زاده مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران  با بیان اینکه از ۲۲ مرداد سوخت با کارت شخصی عرضه می‌شود، تصریح کرد: در این مرحله مردم نگران دریافت سوخت نباشند و تا زمانی که همه افراد دارای کارت نشده اند، کارت جایگاه‌ها فعال خواهد ماند.

 

او بیان کرد: با هماهنگی‌های صورت گرفته به مدت چند روز کارت سوخت جایگاه‌ها در اختیار مردم قرار می‌گیرد و تا زمانی که مطمئن نشده ایم همه مالکان خودرو و موتورسیکلت ها دارای کارت هستند و مشکلی در این زمینه ندارند، محدودیت‌ها را اعمال نخواهیم کرد. همچنین  به مدت یک ماه شرایطی فراهم شده که رمز همه کارت‌های سوخت موجود به چهار رقم آخر کد ملی فردی که اسمش روی کارت سوخت ثبت شده، باز گردد. بنابراین افراد می‌توانند با مراجعه به جایگاه سوخت و وارد کردن چهار رقم آخر کد ملی خود، آن را فعال کنند.

 

 

این مقام مسئول بیان کرد:  اگر کسی نتوانست رمز قبلی کارت سوخت خود را پیدا کند در تهران ۱۹ مرکز برای بازیابی رمز کارت سوخت وجود دارد.

 

در نهایت باید گفت که طبق آمار بدست آمده ،  ماه گذشته چیزی بالغ بر ۷۱۰ هزار کارت سوخت در باجه‌های معطله داشتیم که از این تعداد حدود ۲۰۰ هزار  کارت‌ به صاحبانشان تحویل داده شده است. شهروندان می‌توانند با داشتن شماره VIN کارت خودرو، نسبت به پیگیری کارت سوخت خود از سایت  najatracking.post.ir اقدام کنند.