تجمیع یارانه نقدی و معیشتی؛ یک آزمون بودجه‌ای دیگر برای مجلس

مصوبه ادغام یارانه 45500 تومانی با کمک هزینه معیشتی خانوار در کمیسیون تلفیق مجلس تصویب شد. مصوبه‌ای که از اساس با ماهیت پرداخت یارانه به اقشار کم درآمد جامعه در تقابل است و هدف اصلی از پرداخت این یارانه را که کم شدن فاصله اقشار کم‌درآمد و ثروتمندان است را نقض می‌کند.

** یارانه‌ای برای جبران گرانی بنزین

پس از گران شدن بنزین در آبان ماه 98، دولت یارانه جدیدی را با نام کمک هزینه معیشتی خانوار به حساب نزدیک به 60 میلیون ایرانی پرداخت کرد. هر چند بسیاری از خانواده‌ها از پرداخت نشدن این یارانه به حساب‌هایشان گله‌مند بودند اما دولت بالاخره قانونی که سال‌هاست مورد غفلت قرار گرفته، یعنی حذف 3 دهک پردرآمد از دریافت یارانه را اجرایی کرد. در اصل نیز پرداخت یارانه با هدف کاهش اختلاف طبقاتی تنها باید به اقشار کم‌درآمد جامعه پرداخت شود.

پس از کش‌و قوس‌های فراوان درباره میزان یارانه معیشتی، زمان پرداخت آن و دلایل حذف خانواده‌های پردرآمد به‌نظر می‌رسید که ماجرای پرداخت یارانه معیشتی به آرامشی نسبی رسیده‌است که کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی بودجه سال 99 دوباره آن را بر سر زبان‌ها انداخت. کمیسیون تلفیق مجلس با ادغام یارانه 45500 تومانی با یارانه معیشتی مبلغ تقریبی 72هزار تومان را به عنوان مبلغ یارانه پیشنهاد نمود.

** استدلال مجلس برای تلفیق یارانه معیشتی و نقدی
در همین راستا، هادی قوامی، سخنگوی کمیسیون تلفیق در جمع خبرنگاران گفت: در تقسیم مبلغ مورد نظر برای طرح یارانه معیشتی که بالغ بر ۳۱ هزار میلیارد تومان می‌شود، تجدید نظر صورت گرفته و ۸۰ درصد از این مبلغ به صورت یکسان میان تمامی ۷۸ میلیون ایرانی که یارانه نقدی دریافت می‌کنند، توزیع شود.
وی علت اتخاذ این تصمیم را نارضایتی‌های گسترده درخصوص نحوه بررسی حساب‌های افراد جهت تعلق یارانه معیشتی عنوان کرد و افزود: بر این اساس تمامی ۱۸ میلیون نفری که یارانه معیشتی دریافت نمی‌کنند در سال آینده به مانند تمامی ایرانیانی که ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان یارانه نقدی را دریافت می‌کنند، مبلغ دریافتی یارانه هایشان با افزایش ۲۷ هزار تومان به ۷۲ هزار تومان خواهد رسید.

** ابهامات جمعیت هدف یارانه معیشتی 
همچنین عباس گودرزی دیگر عضو کمیسیون تلفیق درباره یارانه 72 هزار تومانی، اظهار داشت: علیرغم وعده دولت مبنی بر پرداخت یارانه معیشتی به 60 میلیون نفر بسیاری از افراد با وجود دارا بودن شرایط آن را دریافت نکردند؛ ما نمایندگان در میان مردم هستیم و در روستاها، مساجد و گروه‌های مختلف مردم حضور پیدا می‌کنیم و در این رابطه افراد زیادی از اقشار مختلف اعلام می‌کنند که کمک هزینه معیشتی را دریافت نمی‌کنیم بنابراین نخستین دغدغه ما پرداخت یارانه معیشتی به تمامی افراد حائز شرایط است. این دغدغه باعث شد در کمیسیون تلفیق لایحه بودجه تصمیم بگیریم کمک معیشتی به صورت برابر به تمامی یارانه ‌بگیران پرداخت شود زیرا این اقدام باعث شفافیت در پرداخت می شود در واقع خانواده‌های مشمول دریافت مشخص هستند و از سویی قابل اندازه‌گیری، نظارت و بررسی است. البته با این تفاوت که خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی 20 درصد بیشتر دریافت می‌کنند.

**  چرا دولت زیر بار پرداخت یارانه ۷۲هزار تومانی نمی‌رود؟

سیدناصر موسوی لارگانی، نماینده مردم فلاورجان نیز در همین رابطه بیان داشت: پرداخت یارانه ۷۲ هزار تومانی در مقابل پرداخت یارانه معیشتی برای دولت بسیار به صرفه‌تر است. چرا دولت زیر بار پرداخت یارانه ۷۲هزار تومانی نمی‌رود؟ یک حالت دارد، ۶۰ میلیون نفر دریافت کننده یارانه معیشتی یا همان ۱۸ میلیون خانوار، فقط در آمار شفاهی عنوان می‌شود و وجود خارجی ندارند. در این بین هرکس در مقابل دریافت نکردن یارانه معیشتی اعتراض کند تهدید به قطع یارانه ماهانه می‌شود. با تمام این تفاسیر افزایش یارانه به مبلغ۷۲ هزار تومان بهینه و با صرفه تر و حتی عادلانه‌تر از پرداخت یارانه معیشتی است چرا که همه یارانه بگیران را در برمی‌گیرد.

** منتقدان مصوبه کمیسیون تلفیق چه می‌گویند؟

در همین خصوص حمیدرضا حاجی بابایی نماینده همدان و عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات، گفت: آقای روحانی اعلام کردند که به ۶۰ میلیون نفر می‌خواهیم یارانه معیشتی بدهیم. اما در واقع چنین میزان پرداختی وجود ندارد. پرداخت یارانه به ۶۰ میلیون نفر یعنی از هر ۴ نفر، ۳ نفر یارانه کمک معیشتی دریافت کنند، اما به این شکل نیست. به نظر می‌رسد مجلس باید تدبیر دیگری بیاندیشد. اولا پاسخ مردم داده شود و در گرانی بنزین به اقشار کم درآمد جامعه کمک شود. همچنین نقدینگی کنترل شود و رونق تولید را به دنبال داشته باشد.
حاجی‌بابایی در انتقاد از مصوبه کمیسیون تلفیق ادامه داد: پرداخت یارانه ۷۲ هزار تومانی کار چندان پخته‌ای نیست و باید در این خصوص کار کارشناسی انجام شود.

**وزارت رفاه: اشتباهی در شناسایی نیازمندان نداشتیم
اما در مقابل تمام مباحث مطرح شده، حسین میرزایی سخنگوی ستاد شناسایی مشمولان طرح حمایت معیشتی وزارت رفاه، درباره چگونگی شناسایی خانواده‌های پردرآمد، گفت: ابتدا برخی گفتند که وزارت رفاه خطا داشته و نتوانسته شناسایی دقیق انجام دهد، اما کسانی را که ما شناسایی کردیم افراد واقعا نیازمند هستند. بر مبنای دیتابیس‌های موجود فرآیند شناسایی صورت گرفت و از این اقدام خود دفاع می‌کنیم ما برای برقراری رابطه دو طرفه دولت و مردم حتی مکانیزم اعتراض را قرار دادیم از روزی که این مکانیزم تعبیه شد 3 میلیون و 400 هزار نفر به یارانه بگیران معیشتی اضافه شد و آنها به صورت کامل همه مطالبات و حتی معوقات خود را دریافت کردند و به تعهدات خود به طور کامل عمل کردیم.
وی با انتقاد از اظهار نظر برخی از نمایندگان مجلس، ادامه داد: ما برای تعدیل، گردش مالی افراد از سال 95 تا 97 را لحاظ کردیم و سال 98 میانگین برداشت 9 ماه را مد نظر قرار دادیم. این تراز‌ها و شاخص‌ها بررسی شد و اگر تجمع شاخص‌ها در دهک‌های بالا بود سر جمع می‌گفتیم که بله فرد توان مالی دارد و صرف مراجعه یک فرد به یک نماینده مجلس که باید به من یارانه معیشتی می‌دادند اما ندادند، شده حجتی بر نماینده محترم مجلس که بدون گرفتن اطلاعات بیشتر از فرد مراجعه کننده و بررسی شرایط درآمدی و املاک او اصل را بر این گذاشته اند که سیستم شناسایی یارانه بگیران وزارت رفاه خطا داشته است. به نظر ما ادعایی که برخی نمایندگان مطرح کرده اند حجت و پشتوانه کارشناسی ندارد. ما حتی از مسئولان یعنی نمایندگان مجلس، نهادهای نظارتی همچون دیوان محاسبات و ... دعوت کردیم که بیایند و مسائل را از نزدیک رصد کنند و آنها خودشان به مردم و مجلس گزارش دهند.

** با ادغام یارانه معیشتی و نقدی، یارانه نیازمندان کمتر می‌شود
میرزایی با انتقاد از تصمیم کمیسیون تلفیق در باره ادغام یارانه معیشت و 45 هزار تومانی نیز اظهار داشت: غیر از اینکه مجلس به سیستم شناسایی ما ایراد گرفت که درباره آن توضیح دادم، تصمیم دیگری نیز از طرف آنها اتخاذ شده که مبتنی بر ادغام یارانه‌ها است که در رسانه‌ها و جراید هم بازتاب داشت. همانطور که گفتم ما افراد نیازمند و واجد شرایط را شناسایی کردیم . 55 درصد از جمعیت یارانه بگیر سیستان و بلوچستان جزو 20 درصد پائین جامعه هستند یعنی جزو دهک 1 و 2 . در تهران این عدد زیر 10 درصد است بنا بر این در سیستان و بلوچستان که نیازمندان بیشتری وجود دارند 86 درصد خانوار‌های یارانه بگیر این استان مشمول این بسته شدند اما بیشترین میزان اعتراض‌ها در تهران بوده است در حالیکه در همان سیستان و بلوچستان این حجم از اعتراض مشاهده نمی‌شود در نتیجه تلاش ما این بوده حق را به حق دار یعنی نیازمندان واقعی برسانیم.
وی افزود: اگر فرض کنید که مصوبه مجلس اجرا شود و ادغام یارانه صورت بگیرد خانواده تک نفره‌ای که پیش از این از مجموع دو یارانه 105 هزار تومان می‌گرفته با این مصوبه 72 هزار تومان دریافت می‌کند. در چنین حالتی یک زیان برای اقشار ضعیف رخ می‌دهد اما ما به عنوان حاکمیت نگران قشر ضعیف و آسیب پذیر هستیم. ما به عنوان سیاستگذاری که در حوزه رفاه اجتماعی فعال هستیم نگران اقشار ضعیف هستیم الان هم در واقع ما هدایت و هدفمند کردیم که یارانه به آن‌ها برسد.

** یک آزمون دیگر برای مجلس

در واقع استدلال کمیسیون تلفیق برای پافشاری بر مصوبه خود این است که دولت در ارائه آمار مربوط به دریافت کنندگان یارانه معیشتی صداقت ندارد؛ وگرنه اگر واقعا به 60 میلیون نفر یارانه معیشتی می‌داد حالا تجمیع این دو یارانه و رقم 72 هزار تومانی به نفع دولت است، پس چرا باید مخالف باشد؟ اما سوی دیگر ماجرا نیازمندانی هستند که یارانه معیشتی را می‌گیرند و حالا ممکن است یارانه آنها کاهش هم یابد. 

در این مصوبه مجلس در واقع به جای اصرار بر دولت بر واقعی کردن آمار یارانه بگیران معیشتی، صورت مساله را پاک می‌کند. حال باید منتظر ماند و نظاره کرد که نمایندگان خانه ملت در آخرین امتحان بودجه‌ای خود در مجلس دهم، چگونه عمل خواهند کرد. آیا این مصوبه را به نفع محرومان و اقشار کم‌درآمد رد خواهند کرد یا به نام مردم اما به‌کام ثروتمندان آن را تصویب می‌کنند.