بازگشت ۲ هزار دانشجوی ایرانی از دانشگاه‌های جهان

بعضی‌ها، کشور‌های دیگر را به چشم مدینه فاضله می‌پندارند و تصور می‌کنند بدون هیچ زحمت و سختی زندگی آسانی در خارج از کشور خواهند داشت. برخی هم معتقدند، مهاجرت و برگشتن پس از فارغ التحصیل شدن در کشور‌های خارج نه تنها امتیاز منفی ندارد بلکه بسیار مفید هم است.

سعید سرکار، دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو با مناسب دانستن سهم یک درصدی ایران از تولید علم در جهان، می‌گوید: ما باید با دنیا تعاملات علمی و فناوری خود را حفظ کنیم. سرکار  را نرمال می داند.

او تاکید کرد: باید برای دانشجویان و نخبگان زیرساخت‌ها را ایجاد کنیم تا آنان از این قابلیت‌ها استفاده کنند. یکی از مسائل مهم این است که دانشجویان ما با تازه‌های علم و فناوری آشنا شوند؛ ما می‌توانیم این افراد را توجیه کنیم که کجا به صورت هدفمند حضور پیدا کنند.

دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو افزود: مهاجرت بد نیست؛ انسان‌ها گاهی برای رشد خود باید در فضای جدید قرار گیرند، اما عدم برگشت پسندیده نیست که این مسئله عوامل مختلفی دارد.

سرکار ادامه داد: باید روحیه غیرت ملی و مسئولیت پذیری در جوان‌ها با جدیت بیشتری تقویت شود. همچنین باید زمینه و زیرساخت‌های بازگشت این افراد به کشور را فراهم کنیم.

سورنا ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری کشور درباره بحث مهاجرت معکوس دانشجویان و نخبگان، گفت: در مدت ۳ سال حدود ۲ هزار نخبه به کشور بازگشتند.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای بازگرداندن نخبگان از صد دانشگاه برتر جهان، طرح تشویقی به نام زیست‌بوم را اجرا کرده است. در این طرح، ابتدا سازوکار‌های بازگشت آن‌ها به کشور فراهم می‌‌شود مثلاً با ایجاد پارک‌های فناوری، مراکز نوآوری و کارخانجات نوآوری زمینه فعالیت نخبگان در کشور ایجاد می شود.

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری با بیان اینکه ایده اولیه این کار را از یک مدل چینی گرفتیم، گفت: با کمک همین مدل بومی توانستیم در طی ۳ سال، ۲ هزار دانشجوی ایرانی را از یکصد دانشگاه برتر دنیا به کشور بازگردانیم، یعنی سالی ۶۰۰ نفر. قطعا این افراد با هدف پول بازنگشتند بلکه برای آن‌ها تاثیرگذاری در جامعه مهم است.

بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) در سال ۲۰۱۸، حدود ۲۵۸ میلیون نفر از مردم جهان خارج از محل تولد خود زندگی می‌کنند که ۵۰ درصد این آمار، مهاجرت از کشور‌های در حال توسعه به کشور‌های توسعه یافته است. در این میان کشور آمریکا به عنوان نخستین کشور مهاجرپذیر به شمار می‌رود، اما گزارش جدید پایگاه WES حکایت از کاهش مهاجرت و حضور دانشجویان ایران در دانشگاه‌های آمریکا دارد.

براساس آمار سال ۲۰۱۸، تعداد دانشجویان مهاجر از ایران ۱۲ هزار و ۷۰۰ نفر بوده که این آمار، دانشجویان ایران را در رتبه ۱۲ قرار داده است.

آمار سال ۹۵ تا ۹۷ از داوطلبان برتر کنکور رشته ریاضی‌فیزیک نشان می‌دهد، ۳۷ درصد از آن‌ها قصد مهاجرت دارند که این آمار حدود ۳۰ درصد نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشته است، در رشته علوم تجربی نیز این آمار به کمتر از ۷ درصد رسیده، در رشته‌های علوم‌انسانی نیز، کمتر از ۸ درصد مهاجرت دیده می‌شود که نشان می‌دهد این میزان هم در حال کاهش است و حتی مهاجرت معکوس را هم شاهد هستیم.

بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران نیز بر اساس جدیدترین آمار گفت: سهم جمعیت ایران از جمعیت کل دنیا حدود ۱.۰۷ درصد است در صورتی که سهم ما از مهاجرین جهان عددی در حدود ۵ دهم درصد بوده که در چند سال اخیر به ۷ دهم درصد افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین همچنان سهم ایران از جمعیت مهاجران دنیا پایین است.

صلواتی در ادامه به کشور‌های دانشجو فرستی که دارای رتبه و جایگاه بالاتر از ایران قرار دارند پرداخت و توضیح داد: کشورهای چین، هند، آلمان، کره جنوبی، ویتنام، فرانسه، آمریکا، نیجریه، قزاقستان، عربستان، اوکراین، ایتالیا، نپال، مالزی، برزیل، بنگلادش، روسیه، سوریه، پاکستان و ایران به ترتیب رتبه های اول تا بیستم را دارند.

مدیر رصد خانه مهاجرت ایران تاکید کرد: رتبه بندی کشور‌ها به این صورت است که چه تعداد دانشجو در خارج از کشور خودشان مشغول به تحصیل هستند. در این فهرست هم کشور‌های توسعه یافته و هم در حال توسعه وجود دارند، این امر نشان می‌دهد خیلی از کشور‌ها از نیروی جوان تحصیل کرده برای انتقال دانش و فناوری یا استفاده از قدرت نرم استفاده می‌کنند و غالبا در این بین هم کشور‌هایی هستند که در آن‌ها مهاجرت‌های تحصیلی خیلی هدفمند نیست.