شیخ جعفر کاشف‌الغطا؛ رکن اساسی تربیت علمای دین/ مرجعی که نخستین بسیج مردمی را تشکیل داد

مرحوم محمدحسین کاشف‌الغطا، از نوادگان ایشان، در کتابی درباره شیخ جعفر می‌نویسد به قدری مجتهدین پای منبر درس آشیخ حاضر می‌شدند که شمارش آن برای ما ممکن نبود. این بدین سبب است که بعد از وفات سیدمحمدمهدی بحرالعلوم، منبر تدریس تقریبا منحصر به شیخ جعفر شد و درس بزرگ نجف توسط ایشان القا می‌شد؛ لذا به نوعی ایشان را باید رکن اساسی تربیت عالمان دینی دانست.

جد ۴۰ مجتهد و ۲۷ مرجع تقلید در جهان تشیع

نوه شیخ جعفر کاشف الغطا بیان داشت: خروجی این تدریس، چهار فرزند پسر مجتهد است. به جز شیخ محمد که در جوانی فوت کرد، سه پسر دیگر یعنی شیخ موسی، شیخ علی و شیخ حسن به مقام مرجعیت شیعه رسیدند. یعنی جناب کاشف الغطا در خانه خود چهار مجتهد و سه مرجع تقلید تربیت کرده است که بعد از پدر و هر برادر بعد از برادر دیگر عهده دار امور مسلمین شدند.

وی افزود: شیخ همچنین پنج داماد نیز دارد که این‌ها هم جزو مجتهدین و شخصیت‌های مهم علمی و از شاگردان خودش بوده اند. مرحوم اسدالله کاظمی، صاحب مقابس الانوار، شیخ محمدتقی نجفی اصفهانی رازی صاحب هدایت المسترشدین، سید صدرالدین صدر بزرگ خاندان صدر و آقامحمد علی هزار جریبی داماد‌های شیخ جعفر هستند؛ به اضافه داماد دیگرش که پسر برادر خود شیخ جعفر است و همگی آن‌ها جزو مجتهدین بزرگ هستند و صاحب تألیفاتی که در فرهنگ شیعی ماندگار است.

این استاد حوزه ادامه داد: شیخِ اکبر، شاگردانی نیز تربیت کرده است که از جمله آن‌ها می‌توان به سیدمحمد باقر حجت الاسلام شفتی صاحب مطالع الانوار، حاجی محمد ابراهیم کلباسی صاحب اشارات، سیدجواد عاملی صاحب مفتاح الکرامه و شیخ محمد حسن صاحب جواهر اشاره کرد. شیخ جعفر جد ۴۰ مجتهد و ۲۷ مرجع تقلید در جهان تشیع است.

شیخ جعفر تشیع را از بیماری اخباری گری نجات داد

آیت الله نجفی خاطرنشان کرد: مقابله شیخ جعفر با اخباریون یکی از کار‌های بزرگ ایشان است. در آن دوران اخباریه تحت رهبری فردی به نام میرزا محمد اخباری معروف به عدو العلما بودند که شخصیت بسیار جنجالی و معرکه گیری داشت. شیخ جعفر و علمای معاصر ایشان مانند سید علی طباطبایی، سید مجاهد و دیگران با او مناظرات علمی برگزار میکردند و در این بین رسائل متعددی رد و بدل شده است.

وی گفت: در واقع کار بزرگ دیگر شیخ جعفر کاشف الغطا ایستادگی در مقابل میرزا محمد اخباری بود که توانست تشیع را از بیماری اخباری گری نجات بخشد.

آیت الله نجفی خاطرنشان کرد: آیت الله وحید بهبانی استاد شیخ، مبارزات طولانی با اخباریون داشت، اما متاسفانه در زمان شیخ جعفر این فرقه جانی دوباره گرفت. شیخ نیز به تبع استادش، مناظرات فراوانی با آن‌ها داشت و دو رساله در رد میرزا محمد اخباری نوشت و حتی کارش با میرزا به مباهله کشید که البته انجام نشد. همچنین کتاب منهاج الرشاد یکی از کتاب‌هایی است که در رد آیین وهابیت به زبان عربی نوشت که به فارسی هم ترجمه شده است.

مسجد سهله به پادگان آموزش نظامی تبدیل شد

نوه آیت الله کاشف الغطا با اشاره به سیره مبارزاتی شیخ اکبر به خصوص در دفاع از عتبات عالیات اظهار داشت: از سال ۱۲۱۶ تا ۱۲۲۵ وهابی‌ها به نجف و عراق حمله می‌کردند و هر جنایتی می‌توانستند در حق مال و جان و نوامیس مردم و زوار انجام دادند. تا اینکه شیخ جعفر دستور داد دیوار شهر نجف را که در اثر این تهاجمات تخریب شده بود، بازسازی کنند. باید یادآوری کنم که کمک مالی این اقدام از سوی صدراعظم وقت ایران تأمین شد که بسیار در پیشبرد اهداف شیخ جعفر موثر بود.

آیت الله نجفی بیان داشت: با این تأمین مالی، شیخ توانست دیوار نجف را بازسازی کند و از سوی دیگر دستور داد جوانان شهر آموزش نظامی ببینند. به همین منظور مسجد سهله کوفه به پادگان آموزش نظامی تبدیل شد که در آنجا با تفنگ‌های به اصطلاح سرپُر به مردم و جوانان آموزش تیراندازی می‌دادند. در واقع صبح‌ها در مسجد سهله درس داده میشد و عصر‌ها آموزش نظامی برپا بود. خود شیخ جعفر هم عصر‌ها برای بازدید از تمرینات نظامی به مسجد سهله می‌آمد و جوانان نجف را ترغیب به جهاد می‌کرد.

تأسیس نخستین بسیج مردمی توسط یک مرجع دینی

وی با بیان اینکه شیخ جعفر را باید مؤسس نخستین بسیج مردمی دانست، تصریح کرد: در واقع همان بسیجی که ما در دفاع مقدس آن را به کار بردیم و امروز هم در عراق توسط حشدالشعبی در مقابل وهابیت تکفیری ایستادگی می‌شود، ریشه اش در بسیج مردمی شیخ جعفر کاشف الغطاست. در واقع ایشان با تجهیز و آموزش مردم آن‌ها را پای دفاع از نجف اشرف آورد به طوری که یک وهابی هم نتوانست وارد شهر نجف شود و بارگاه امیرالمومنین (ع) در حفاظت کامل قرار گرفت.

آیت الله نجفی با اشاره به سیره عملی شیخ اکبر اظهار داشت: شیخ جعفر خودش در ابتدا بسیار فقیر بوده است؛ با این حال نسبت به فقرا توجه ویژه‌ای داشت. ایشان درآمدی که از طریق نماز و روزه استیجاری به دست می‌آورد را نیز خرج فقرا می‌کرد و حتی هزینه ازدواج جوانی که از او کمک خواسته بود، به این طریق تهیه کرد.

وی افزود: هر کسی پول برای شیخ می‌فرستاد، ایشان همان لحظه فقرا را صدا می‌زد و آن پول را بین آن‌ها تقسیم می‌کرد. حتی نقل شده وقتی فتحعلی شاه از ایشان میخواد اگر نیازی دارد بگوید تا برآورده سازد؛ اما شیخ میگوید تو نمی‌توانی خواسته مرا برآورده کنی! شاه می‌گوید چطور با این قدرت و ثروتی که دارم، نمی‌توانم؟ که شیخ در پاسخ می‌گوید "اگر می‌توانی فقر را از جامعه ریشه کن ساز.

نوه شیخ جعفر کاشف الغطا بااشاره به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور که در اثر تحریم و کرونا ایجاد شده و بسیاری از مردم را سختی قرار داده، اشاره کرد و بیان داشت: از مردم و متمکنین می‌خواهم که در این روز‌ها با تاسی به بزرگانی همچون شیخ جعفر کاشف الغطا، دست نیازمندان را نیز بگیرند و از احوال آن‌ها غافل نشوند.

 ویژه برنامه افطاری شبکه قرآن و معارف سیما با عنوان ضیافت، در ماه مبارک رمضان به مدت سی شب، یک ساعت پیش از اذان مغرب میهمان خانه روزه داران است.