وعده کدام کاندیدا صادق است؟

هیاهوهای انتخاباتی توام است با وعده های کاندیداهای ریاست جمهوری که هر فرد با ارزیابی محیطی و اجتماعی، به ارایه وعده هایی می پردازد که شانس مقبولیت آن در میان آحاد جامعه بالاتر باشد. این موضوع زمانی در مرز خطر وارد می‌شود که پشتوانه عملیاتی شدن وعده وجود نداشته باشد و صرفا بیان پرطمطراق و قوی باعث طنین انداز شدن آن در محیط شده و احتمال تاثیر آن در جذب مخاطب برود.

این موضوع به عنوان یکی از چالش ها مهم انتخابات در دو دوره گذشته بوده که در نهایت به خاطر عدم تحقق وعده هایی که عمدتا بدون برآورد میزان عملیاتی شدن آنها توسط کاندیدای منتخب بیان شده است، باعث تشکیل دولتی شد که انتظار عمومی بر تحقق وعده های انتخاباتی می رفت که امروز پس از ۸ سال نتیجه این روش اتخاذی در انتخابات، نارضایتی عمومی، دلسردی و بدبینی در بخشی از جامعه شده است.

قسمتی از فرمایشات رهبر معظنم انقلاب به مناسب سالروز ارتحال امام خمینی(ره) نیز ناظر بر همین موضوع بود و ایشان اینگونه متذکر شدند:… البتّه در انتخاب بایستی دقّت کرد. من تأکید میکنم که به وعده و حرف نمیشود اطمینان کرد. ما نسبت به دیگران هم همین حرف را میزنیم؛ نسبت به خارجی‌ها که مدام حرف و وعده تحویل ما می‌دهند، من به مسئولین محترم در همین قضایای هسته‌ای‌ که در جریان است، همیشه همین را میگویم که به حرف و وعده اعتماد نکنید: به عمل کار برآید؛ به حرف زدن و به گفتن و به وعده دادن نمی‌شود اعتماد کرد؛ در مسائل مهمّ کشور هم همین جور است.

خب حرف، آسان است؛ هر کسی می‌آید یک ادّعایی میکند، یک وعده‌ای میدهد، یک حرفی میزند؛ به اینها نمیشود اعتماد کرد؛ باید نگاه کرد و دید که آیا یک عملی در گذشته‌ی این شخص وجود دارد که این وعده را تأیید کند و تصدیق کند، یا نه؛ اگر چنانچه وجود داشت میشود به او اعتماد کرد، وَالّا نه. بنابراین کارآمدی را با حرف نمیشود تشخیص داد.

همچنین ایشان خطاب به نامزدها، انتظارات خود پیرامون این موضوع را نیز بیان فرمودند: من یک توقّعی هم از خود نامزدهای محترم دارم که عرض بکنم: وعده‌هایی را که مطمئن نیستند میتوانند آنها را انجام بدهند، ندهند؛ این وعده‌ها به ضرر کشور است؛ چرا؟ برای اینکه شما یک وعده‌ای می‌دهید، بعد اگر بفرض به ریاست جمهوری رسیدید آن وعده را عمل نمیکنید، مردم را دلسرد می‌کنید، مردم را نسبت به نظام دلسرد میکنید، مردم را نسبت به انتخابات دلسرد میکنید؛ بنابراین دادنِ وعده‌هایی که نامزدها مطمئن نیستند که بتوانند این وعده‌ها را عمل کنند، جایز نیست؛ البتّه وعده‌هایی را که قطعاً روشن است، مسلّم است، واضح است و اهل فن تأیید میکنند که قابل تحقّق است بدهید، امّا اینکه ما فلان کار را انجام میدهیم، و مانند اینها -که حالا من دیگر نمیخواهم تصریح بکنم- این وعده‌هایی را که پشتوانه‌ی عملی ندارد نباید داد؛ چون بعداً موجب دلسردی مردم خواهد شد و این گناه است.

عطف به فرمایشات رهبر معظم انقلاب، اینگونه رفتار انتخاباتی قطعا مذموم و گناه محسوب میشود و این به شخصیت رفتاری و دینی و اعتقادی افراد بر می‌گردد. نگاه ماکیاولی و مادی گرایانه می گوید شما با هر ابزاری می توانی به هدفت برسی و هدف ابزار رو توجیه می کند ولی در نگاه اسلامی وقتی پای ارزشها به میان می آید دیگر میان ابزار حق و باطل تمایز قایل میشود و نمی توان برای رسیدن به یک حق، راه باطل را پیمود .

متاسفانه این رویه غلط توسط برخی از کاندیداها در حال پیگیری است. وعده هایی که پیشینه عملکردی فرد خلاف آن را به اثبات گذاشته است. به عنوان مثال یکی از کاندیداها برای تغییر وضع موجود در اقتصاد و خاصه موضوع ارز و ارزش پول ملی وعده های بزرگی می دهد در حالیکه خود در دولت فعلی در کانون اصلی تصمیم گیری پیرامون این موضوعات بوده و نتیجه اقدامات وی تاثیر منفی بر اقتصاد گذاشته است.

یا اینکه کاندیدای دیگر از پرداخت فلان میزان یارانه حرف به میان آورده و شاید اینگونه درنظر گرفته میشود که در این شرایط سخت معیشتی، هر چقدر مبلغ اعلامی بالاتر رود، اقبال مردمی برای رای دادن به آن کاندیدا بیشتر می‌شود، در حالیکه بسیاری از کارشناسان معتقدند که سر و سامان دادن به اوضاع اقتصادی کشور و برگرداندن آن به ۱۰ سال گذشته، یک کار سنگین و زمانبریست و نباید اینگونه وعده های واهی و توخالی و بی پشتوانه را مطرح کرد.

از طرفی آنچه که مهم است، صداقت در کلام است. جامعه در ۲ دوره انتخابات ریاست جمهوری، بر اساس حرف و وعده، گزینه مدنظر را انتخاب کرد ولی امروز با کسب تجربه وافر، حاضر به انتخاب بدون بررسی و سنجش نیست. باید نگاه کرد که چه کسی تا به امروز در این کشور علاوه بر مساله یابی، حلال مسایل و مشکلات نیز بوده است و در آن منصب و جایگاهی که بوده، امتحان خود را پس داده و عملگرایی خود را اثبات کرده است و این موضوع بسیار سخت و پیچیده ای نیست و پر فاضح هست که تمییز میان کاندیداهای حراف و عملگرا کارنامه عملکردی گذشته آنهاست.

*فرهاد نظریان سامانی