احتمال بازسازی عضو از دست رفته در انسان وجود دارد؟

بر اساس یک مطالعه تازه منتشر شده در مجله American Association for Anatomy، یک گروه از محققان در حال مطالعه روی "سمندر مکزیکی" (axolotl) (یک گونه سمندر آبزی) با بررسی تفاوت در امضای مولکولی مرتبط با بازسازی و احیای اندام در آنها، یک قدم به کشف رمز و راز بازسازی اندام در این موجودات نزدیک شده‌اند. این مطالعه همچنین چگونگی بازسازی اندام در موش‌ها را نشان می‌دهد.

دانشمندان می‌گویند انسان ممکن است قادر به رشد دادن یک عضو دیگر در بدن خود باشد و ما در حال حاضر "پتانسیل استفاده نشده" برای انجام این کار را داریم.

اگر رمز و راز‌های مربوط به بازسازی اندام را در سمندر‌های مکزیکی دریابیم و آن را روی پستاندارانی مانند موش تطبیق دهیم، شاید بتوانیم به افرادی که اندام خود را از دست داده‌اند، گزینه دیگری غیر از پروتز‌ها ارائه دهیم.

تفاوت کلیدی در این امر مربوط به یک سلول ایمنی‌شناختی است که به عنوان یک ماکروفاژ شناخته می‌شود و با این دانش، پتانسیل کاربرد‌های انسانی بازیابی اندام بیش از هر زمان دیگری نزدیک است.

وقتی پستانداران آسیب می‌بینند، به طور معمول در محل آسیب جای زخم ایجاد می‌شود. از آنجا که این زخم به یک مانع فیزیکی برای بازسازی تبدیل می‌شود، تیم محققان به سرپرستی " جیمز گادوین" بر روی یادگیری اینکه چرا بدن سمندر مکزیکی مانند پستانداران زخم نمی‌شود، تمرکز کردند.

"جیمز گادوین" محقق و نویسنده اصلی این تحقیق از آزمایشگاه بیولوژیکی "جزیره مونت دزرت" (MDI) گفت: تحقیقات ما نشان می‌دهد که انسان از توانایی بالقوه استفاده نشده برای بازسازی اندام برخوردار است.

او افزود: اگر بتوانیم مسئله ایجاد زخم را حل کنیم، ممکن است بتوانیم پتانسیل احیای نهفته خود را آزاد کنیم. سمندر‌های مکزیکی زخم ایجاد نمی‌کنند و این همان چیزی است که به آن‌ها اجازه می‌دهد بازیابی اندام انجام شود. اما هنگامی که یک زخم ایجاد شود، بازیابی دیگر ممکن نخواهد بود.

این محقق ادامه داد: اگر بتوانیم از ایجاد زخم در انسان جلوگیری کنیم، می‌توانیم کیفیت زندگی بسیاری از افراد را افزایش دهیم.

پستانداران در مراحل جنینی یا نوزادی نیز می‌توانند اندام خود را بازیابی کنند. برای مثال، نوزاد انسان می‌تواند نوک انگشتان خود و همچنین بافت قلب خود را می‌تواند بازسازی کند، براین اساس بزرگسالان نیز ممکن است این کد مهم ژنتیکی را برای بازسازی در خود حفظ کرده باشند. این موضوع دریچه‌ای را برای درمان‌های بالقوه باز می‌کند که به انسان امکان می‌دهد به جای ایجاد یک زخم دائمی، بافت‌ها و اندام‌های از دست رفته خود در اثر آسیب یا بیماری را دوباره رشد دهد.

سمندر مکزیکی نزدیک به انقراض است، اما قابلیت‌های احیای اندام منحصر به فرد آن موقعیت ویژه‌ای را برای این موجود در محافل علمی فراهم کرده است. اکثر سمندر‌ها توانایی‌های بازسازی اندام را دارند، اما سمندر مکزیکی می‌تواند تقریباً همه قسمت‌های بدن خود از جمله قلب، ریه‌ها، فک، اندام بیرونی، نخاع، تخمدان‌ها، دم، پوست و موارد دیگر را بازسازی کند. این موجود حتی می‌تواند مغز خود را نیز بازسازی کند!

"گادوین" در تحقیقات اخیر خود، ماکروفاژ‌های (نوعی سلول ایمنی) موجود در سمندر‌های مکزیکی را با سلول‌های مشابه در موش‌ها مقایسه کرد؛ هدف وی یافتن کیفیتی است که سمندر مکزیکی از آن برخوردار است و باعث تقویت توانایی‌های بازسازی در آن می‌شود.

این محقق دریافت که وجود این سلول‌ها در توانایی بازسازی سمندر‌های مکزیکی مهم است. وقتی سطح این ماکروفاژ‌ها کم بود، سمندر‌های مکزیکی به جای اعضای بدن جدید، درست مثل پستانداران یک زخم ایجاد می‌کردند.

او می‌گوید: ما در حال نزدیک شدن به درک چگونگی آماده‌سازی ماکروفاژ‌های سمندر‌های مکزیکی برای بازسازی هستیم که این امر ما را به این توانایی نزدیک می‌کند که بتوانیم بازسازی را در انسان کشف کنیم. برای مثال، من تصور می‌کنم که بتوان از یک هیدروژل موضعی در محل زخم استفاده کرد که باعث تغییر رفتار ماکروفاژ‌های انسان شود تا بیشتر شبیه سمندر‌های مکزیکی باشد.

با انجام مطالعات روی ماکروفاژ‌های سمندر‌های مکزیکی و بررسی اینکه چگونه می‌توانیم آن را در انسان تقلید کنیم، می‌توان طلوع عصر جدیدی در پزشکی را شاهد بود.