اقتصاددانان ایرانی چه چیزی روی میز مذاکرات می گذارند؟

از سال ۱۳۸۲ فعالیت‌های هسته‌ای ایران توسط شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد توجه قرار گرفت و بر این اساس، مذاکرات هسته‌ای ایران آغاز شد. در این سال‌ها، اعضای مختلفی در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران حضور یافته اند.

اولین دوره این مذاکرات به دولت دوم سید محمد خاتمی بر می‌گردد که حسن روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، مسئول پیگیری روند مذاکرات شد. او در اواخر مهرماه سال ۱۳۸۲، حسین موسویان معاون خود در شورای عالی امنیت ملی را به عنوان مذاکره کننده ارشد انتخاب کرد.

محمدجواد ظریف، سیروس ناصری، امیرحسین زمانی‌نیا، غلامعلی خوشرو، محمود سریع القلم، علی اکبر صالحی و ناصر هادیان نیز سایر اعضای این تیم بودند که از مهر ۱۳۸۲ تا مرداد ۱۳۸۴ مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را به عهده داشت.

در نتیجه مذاکرات این تیم در اولین دوره مذاکرات هسته ای، بیانیه سعدآباد صادر و توافق نامه‌های بروکسل و پاریس امضا شد که در نهایت، به توافق با سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان به منظور تعلیق داوطلبانه غنی سازی ختم شد.

این تعلیق، در اردیبهشت ماه ۱۳۸۴ شکسته شد، زیرا فعالان سیاسی داخلی عقیده داشتند که در اثر تعلیق داوطلبانه غنی سازی، اثر مثبت اقتصادی خاصی دیده نشده است؛ همین موضوع سبب شد تا طرف‌های خارجی خواهان مذاکرات مجدد با ایران شوند.

سرانجام با روی کار آمدن دولت نهم به ریاست محمود احمدی نژاد، دومین تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران با مسئولیت علی لاریجانی از مرداد ۱۳۸۴ کار خود را آغاز کرد. او جواد وعیدی را که در آن زمان معاون بین الملل شورای عالی امنیت ملی بود، به عنوان مذاکره کننده ارشد انتخاب کرد. محمد سعیدی و سید علی حسینی تاش، سایر اعضای این تیم بودند.

در این دوره، علاوه بر کشور‌های اروپایی اشاره شده، چین و روسیه نیز به کشور‌های طرف مذاکره اضافه شدند و در نتیجه این مذاکرات، پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داده شد. در نهایت، قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷ و ۱۷۴۷ علیه برنامه هسته‌ای ایران صادر شد که با بروز برخی اختلافات، دومین تیم مذاکره کننده هسته‌ای در مهرماه سال ۱۳۸۶ به کار خود پایان داد.

سومین دوره این مذاکرات از مهر سال ۱۳۸۶ با مسئولیت سعید جلیلی آغاز شد و او، علی باقری کنی را به عنوان مذاکره کننده ارشد تیم ایران انتخاب کرد. علی اصغر سلطانیه، سید عباس عراقچی و مهدی محمدی، سایر اعضای این تیم بودند.

این دوره از مذاکرات تا تا شهریور ۱۳۹۲ یعنی نزدیک به ۶ سال ادامه یافت که در این سال‌ها، آمریکا به طرف‌های مذاکره اضافه و گروه ۱+۵ تشکیل  شد. در نتیجه این مذاکرات، چهار قطعنامه ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، ۱۸۸۷ و ۱۹۲۹ توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، علیه ایران صادر شد.

با شروع دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی، محمدجواد ظریف که در دور اول مذاکرات هسته ای نیز همراه حسن روحانی بود، مسئول دور چهارم این مذاکرات شد. او سید عباس عراقچی را به‌ عنوان مذاکره‌کننده ارشد انتخاب کرد. مجید تخت‌ روانچی، حمید بعیدی‌ نژاد و لعیا جنیدی، سایر اعضای این تیم بودند.

۱۵ شهریور سال ۱۳۹۲ مذاکرات تیم ظریف با گروه ۱+۵ آغاز و در نهایت، این مذاکرات منجر به امضای توافق جامع اقدام مشترک یا برجام، در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ شد. این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ با خروج یک طرفه آمریکا، با چالش‌های جدیدی همراه شد که همچنان ادامه دارد.

نکته جالب توجه در اسامی حاضر طی تمام این دوره‌های مذاکراتی که مستقیما روی اقتصاد کشور تاثیرگذار بوده، این است که اغلب مذاکره کنندگان ایرانی، فاقد سابقه فعالیت یا تحصیلات مرتبط با اقتصاد و افرادی صرفا سیاسی هستند.

اکنون با روی کار آمدن دولت سیزدهم به ریاست سید ابراهیم رئیسی، علی باقری کنی که در دولت محمود احمدی نژاد حدود شش سال مذاکره کننده ارشد تیم ایران بود، مجددا در این جایگاه قرار گرفته است.

از ساعت ۱۶:۳۰ روز گذشته، هشتم آذرماه به وقت تهران، پنجمین دوره از این مذاکرات آغاز شد و مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، رضا نجفی معاون امور حقوقی و بین‌المللی، ‌ابراهیم شیبانی رئیس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی، علی فکری معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل سازمان سرمایه گذاری، احمد اسدزاده سرپرست معاونت بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت و غلامرضا پناهی عضو هیئت عامل و معاون امور ارزی و بین‌الملل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مذاکره کنندگانی هستند که علی باقری مذاکره‌ کننده ارشد کشورمان را در وین همراهی می‌کنند.

نکته جالب توجه، در این تیم، اقتصادی بودن اغلب اعضای آن است و حال، چشم مردم به عملکرد آن هاست.

ا