تکرار تراژدی دریاچه ارومیه در دریاچه نمک قم تهدیدی جدی برای ۲۰ میلیون ایرانی است که خطرات زیست‌محیطی وحشتناکی را به همراه خواهد شد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، برخی آن را ثروت سفید می‌نامند و برخی دیگر طلای سفید اما فارغ از عر نامی که برای آن انتخاب کنیم این روزها درپایچه نمک قم نفسش به شماره افتاده و گویی قرار است نفس ۲۰ میلیون ایرانی را نیز به شماره بیندازد.

این دریاچه بین سه استان قم، اصفهان و سمنان قرار گرفته که از غرب به کوه‌های سفیدآب و سیاه کوه و منطقه پارک ملی کویر از شمال و غرب به کویر مسئله محدود می‌شود که سراسر آن شور زاری از نمک پوشیده است، تا جایی که در فصل تابستان قطعاتی از نمک بر آن شناور خواهد شد.

بزرگ‌ترین دریاچه فراشور و استراتژیکی کشور به مانند الماسی سفید در دل کویر می‌درخشد و سرشار از املاح معدنی از قبیل سدیم کلرید، سدیم سولفات و منیزیم کلرید و ساختارهای زمین‌شناسی کم‌نظیری است که می‌تواند فرصتی اقتصادی و جاذبه‌ای برای گردشگری باشد.

از فرصت و جاذبه‌های فراوان آن که بگذریم خشکسالی در سال‌های اخیر موجب شده که یان ظرفیت عظیم به یک بحران بزرگ در مرکز کشور تبدیل شود.

علی صبوری کارشناس محیط‌زیست و استاد دانشگاه تهران در این باره می‌گوید: دریاچه نمک قم در بخش مرکزی ایران و در نزدیکی شهر قم و تهران قرار گرفته است. هر چند از لحاظ زیستی این دریاچه هنوز به‌طور کامل خشک نشده اما ادامه روند فعلی متاسفانه ممکن است در آینده‌ای بسیار نزدیک منجر به خشک شدن این دریاچه مهم و نمکی کشور شود.

 وی در ادامه می‌افزاید: «خشک شدن کامل دریاچه باعث ایجاد بیابان‌های خشک و ایجاد کانون‌های تولید گرد و غبار خواهد شد. به‌طور کلی دریاچه‌هایی که دارای نمک هستند اگر خشک شوند نمک‌های موجود در آن مانند ریزگردها در هوا معلق خواهد شد و محیط‌زیست کل مناطق همجوار را به خطر می‌اندازد و احتمال بارش باران‌های نمکی را افزایش خواهد داد.

وی با بیان اینکه بعضی از کارشناسان حتی اشاره به این نکته دارند که تهدیدات مربوط به خشک شدن دریاچه نمکی قم به مراتب بیشتر از خشک شدن دریاچه ارومیه خواهد بود، تصریح کرد: اگرچه شاید این موضوع کمی اغراق آمیز باشد، ولی به دلیل اینکه اطراف دریاچه قم بیابانی‌تر و خشک‌تر از دریاچه ارومیه است این امر می‌تواند موضوع را کمی سخت‌تر کند. خشک شدن دریاچه نمکی قم به همراه ریزگردهایی که در قسمت مرکزی ایران وجود دارد می‌تواند خطرات زیست‌محیطی را دو چندان کند.»

ناامیدی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از حل بحران دریاچه نمک

این در حالی است که عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست سال ۹۷ در کارگروه کاهش آلودگی هوا و مقابله با گرد و غبار در استانداری قم، خشکی دریاچه نمک قم را نمونه‌ای از تصمیمات غیر کارشناسی در ایران دانسته و احیای آن را ناممکن اعلام کرده بود.

او گفته بود: «با یک نگاه کلان متوجه می‌شویم که مشکلات محیط‌زیست کشور به دلیل توسعه ناپایدار بوده و مشکل امروز دریاچه نمک قم نمونه‌ای از تصمیمات غیرکارشناسی شده است. برای احیای دریاچه نمک قم امکان مهندسی معکوس وجود ندارد و نمی‌توان میزان آب از دست رفته را مجدداً به این دریاچه برگرداند.»

نگاه مثبت استاندار قم به این بحران

این در حالی است که بهرام سرمست استاندار قم در جلسه دریاچه نمک استان قم که ابتدای امسال برگزار شد، طی سخنانی با بیان اینکه نگاه مدیریت استان به دریاچه نمک مبتنی بر بررسی دقیق تهدیدات و فرصت‌های این دریاچه است اظهار کرد: مطالعات جامعی که با مدیریت سازمان مدیریت و برنامه ریزی صورت گرفته، مثبت بوده است؛ با این وجود بایستی برای تکمیل آن تلاش شود.

 

سرمست حفاظت از زیست بوم دریاچه نمک را ضروری دانست و گفت: طرح مطالعاتی بایستی برنامه راهبردی برای حفظ این دریاچه و احیاء آن بواسطه ی تحقق حق آبه های زیست‌محیطی ارائه داده و وظایف دستگاه‌های دولتی را مشخص کند.

 

مقام عالی دولت در استان قم بیان کرد: هر یک از دستگاه‌های دولتی باید برنامة اجرایی برای بهره برداری مطلوب از منابع و فرصت‌های دریاچه نمک ارائه کنند.

 

سرمست با تاکید بر تشکیل کارگروه ملی مدیریت تالاب‌ها با موضوع دریاچه نمک قم گفت: محوریت قم باید در بین استان‌های همجوار حفظ شود.

 

استاندار قم در بخش دیگری از سخنان خود سرمایه گذاری در حوزة معدنی و گردشگری دریاچه نمک را از دیگر اهداف طرح مطالعاتی دانست و خاطرنشان کرد: در حال پیگیری از دستگاه‌های ملی برای تحقق این هدف هستیم.

علت این بحران چیست؟

  در سال‌های اخیر  تامین نشدن حقابه تالاب‌های استان قم و افزایش برداشت‌ها از منابع آب زیرزمینی در کنار عوامل طبیعی از جمله کاهش شدید بارندگی‌ها و افزایش دمای هوا، باعث بحران‌های زیست‌محیطی در این منطقه شده که علاوه بر استان قم، استان‌های همجوار را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
 سفره‌های زیرزمینی این منطقه نیز در سال‌های اخیر با گسترش شدید کشاورزی و شهرک‌های صنعتی به وسعت چند هزار هکتار، رو به خشکی است؛ اگر شرایط دریاچه نمک به همین صورت ادامه یابد، کارشناسان پیش بینی می‌کنند که این دریاچه به نفس نفس بیفتد.
متاسفانه بحران کم آبی در سال‌های اخیر دامان دریاچه نمک را گرفته است، بحرانی که حتی با بارش‌های پاییزی کوتاه مدت نیز جان نمی‌گیرد و باید برای رهایی از بحران، چاره‌ای زیربنایی یافت.
شرایط نامطلوب دریاچه نمک علاوه بر معضلات زیست‌محیطی، به بحرانی اجتماعی نیز تبدیل شده است، به طوری که به علت خشکسالی در این منطقه و پیش روی آب های شور باعث عدم حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی و فراشوری آب چاه‌ها شده و روستاهای مجاور این منطقه خالی از سکنه شده است.


تبدیل دریاچه نمک به کانون ریزگرد ۲۰ میلیون ایرانی را تهدید می‌کند

از همین رو سیدرضا موسوی مشکینی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست قم با اشاره به ریزگردهای استان قم، اظهار داشت: در بهار و تابستان باتوجه‌به اینکه جهت ورزش باد غالب از سمت شرق به قم است، شاهد متأثر شدن این استان توسط گردوغبار هستیم.
وی گفت: اگرچه در سال‌های گذشته منشأ گردوغبار قم، خارج از استان بود ولی شاهد هستیم که به دلیل مسائل مختلف، با کانون‌های فعال گرو خاک در استان مواجه باشیم. کاهش نزولات آسمانی، برداشت بی‌رویه آب، استقرار برخی صنایع منسوخ شده در استان و همچنین قطع حقابه محیط‌زیست باعث شده که در سال‌های اخیر شاهد افزایش پدیده گردوغبار در سطح قم باشیم.
موسوی مشکینی بیان داشت: مراتع اطراف استان در حال ازبین‌رفتن است و روستاهای زیادی به دلیل پیشروی آب‌شور خالی از سکنه شده‌اند.
وی تاکید کرد: بیش از ۱۰۵ هکتار در استان به کانون گردوغبار محلی تبدیل و شرایط در این وسعت ناپایدار است.
۴۰۰ هزار هکتار بیابان مستعد تبدیل به کانون ریزگرد هستند
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست قم قطع حقابه‌ها را یکی از مهم‌ترین چالش‌های استان دانست و گفت: اگر این روند ادامه داشته باشد، ۴۰۰ هزار هکتار بیابان در استان مستعد تبدیل به کانون ریزگرد هستند که می‌تواند مشکل کنونی گردوغبار را به‌شدت تشدید کند.
وی گفت: احداث سدهای بالادستی، عدم تخصیص حقابه‌های زیست‌محیطی، خشکسالی و تغییر اقلیم، شدت تبخیر بالای دشت‌ها به بیش از سه هزار میلیمتر در سال، تشدید فرایند بیابان‌زایی و استقرار و جانمایی نامناسب واحدهای صنعتی و معدنی از جمله مهم‌ترین عوامل تشدید مشکلات زیست‌محیطی در قم است.
عدم تأمین حق آبه دریاچه نمک بیشترین آسیب را به قم می‌زند
موسوی مشکینی افزود: اگر به وضعیت کنونی توجه نشود و روند بیابان‌زایی ادامه یابد، ۲۵ درصد جمعیت کشور تحت تأثیر این گردوغبار قرار می‌گیرند. اگر حقابه دریاچه نمک، تأمین نشود، این دریاچه در معرض تخریب قرار گیرد به دلیل جهت وزش باد، استان قم بیشترین آسیب را می‌داند.
وی ادامه داد: در صورت تأمین نشدن حقابه دریاچه نمک، در آینده شاهد غبارهای نمکی در قم و تهران خواهیم بود که این گردوغبار نمکی به دلیل فلزات سنگین می‌تواند خطرات بسیار جدی داشته باشد.

حقابه‌های قم برای دریاچه نمک باید پیگیری شود

با وجود این مشکلات در آخرین جلسه هم‌اندیشی مسئولان اجرایی به ریاست استاندار قم قرار شد یک طرح مطالعاتی و جامع و یکپارچه‌ای برای این دریاچه در نظر گرفته شود و یک راه دسترسی مناسب هم تا خردادماه ایجاد شود.
به گفته استاندار قم، نگاه مدیریت استان به دریاچه نمک مبتنی بر بررسی دقیق تهدیدات و فرصت‌ها است و هر یک از دستگاه‌های دولتی باید برنامه اجرایی برای بهره‌برداری مطلوب از منابع و فرصت‌های دریاچه نمک ارائه کنند؛ سرمایه‌گذاری در حوزه معدنی و گردشگری دریاچه نمک از دیگر اهداف طرح مطالعاتی جامع دریاچه نمک است که با جدیت در حال پیگیری از دستگاه‌های ملی برای تحقق این هدف هستیم اداره کل منابع طبیعی هم طرح‌های آبخیزداری خود را با محوریت دریاچه نمک دنبال کند.


 

انتهای پیام/110