مغز انسان یکی از حساس‌ترین و پیچیده‌ترین اعضای بدن است که به عنوان مرکز دستگاه عصبی شناخته می‌شود؛ سیستم اعصاب مرکزی در زبان عام به ۲ قسمت با نام‌های ماده سفید و ماده خاکستری تقسیم می‌شود و مغز و نخاع در درون استخوانی به نام جمجمه و ستون فقرات قرار گرفته است.

 مغز انسان شامل ۲ قسمت عصبی و محیطی است،که کارها و وظایف مختلف بر عهده دارد؛ قسمت عصبی، مرکز فعالیت‌های ارادی و غیرارادی به حساب می‌آید و قسمت محیطی شامل اعصاب متصل کننده قسمت‌های مختلف بدن به بخش عصبی است.

---

بیشتر بخوانید: تومور‌هایی که در سرتان جا خوش می‌کنند/ زنگ خطر‌ی که از توده‌های مغزی خبر می‌دهند

---

محمدعلی غفاری متخصص مغز و اعصاب در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: تومور مغزی رشد توده‌ای غیر طبیعی در مغز است؛ تومور‌های مغزی چهار سطح دارند که بر اساس میزان رشد و تکثیر از یک تا چهار شماره گذاری می‌شوند و می‌تواند نوع سرطانی بدخیم یا سرطانی خوش خیم باشند.

این متخصص مغز و اعصاب گفت: تومور‌های مغزی خوش خیم شامل درجه‌های یک یا ۲ هستند؛ به آرامی رشد می‌کنند و کمتر احتمال دارد که پس از درمان دوباره بازگردند؛ تومور‌های بدخیم درجه بالای سه یا چهار دارند و به احتمال زیاد پس از درمان دوباره رشد خواهند کرد.

چگونه می‌توان تومور مغزی را تشخیص داد؟

وی با اشاره به اینکه تشخیص تومور مغزی شامل چند مرحله است، گفت: در مرحله اول پزشک می‌تواند با معاینه جسمانی و عصبی کامل وجود تومور مغزی را تشخیص دهد؛ بسته به نتایج حاصل از این معاینه، پزشک ممکن است برای دست یابی به تصاویر دقیق‌تر از مغز یک سی تی اسکن یا ام آر آی درخواست کند.

این متخصص مغز و اعصاب بیان کرد: ممکن است برای بررسی و مشاهده عروق خونی موجود در داخل و اطراف تومور مغزی به آرتریوگرافی مغزی نیاز باشد؛ نمونه برداری بافتی یا همان بیوپسی (برداشتن تکه‌ای از تومور برای بررسی میکروسکوپی)، در برخی از موارد برای شناسایی نوع تومور لازم است.

انواع تومور‌های مغزی خوش خیم

غفاری درباره انواع تومورهای مغزی خوش خیم، افزود: تومور کوردوما توموری خوش خیم است که به طور آهسته رشد می‌کند و محدوده سنی ۵۰ تا ۶۰ سال را درگیر می‌کند؛ معمول‌ترین مکان بروز این نوع تومور در کف جمجمه و یا در بخش پایینی ستون فقرات است، علی‌رغم اینکه تومور کوردوما خوش خیم است، اما ممکن است به استخوان کناری جمجمه حمله کند و فشاری را به بافت عصبی کناری وارد کند، این نوع تومور‌ بسیار نادر است.

---

بیشتر بخوانید: تومور مغزی چیست؟

---

وی با اشاره به اینکه نوع دیگر تومور خوش خیم کرانیوفارنژیوم است، گفت: این نوع تومور  عموما از نوع خوش خیم است، اما به دلیل اینکه محل رشدش نزدیک به ساختار‌های حساس عمیق مغز است، برداشتن آن دشوار است؛ این نوع تومور از بخشی از غده هیپوفیز تشکیل شده است، از این رو تقریبا همه بیماران مبتلا به این نوع سرطان نیاز به درمان جایگزینی هورمونی دارند.

این متخصص مغز و اعصاب گفت: گانگلیوسیتوما، گانگلیوما و آناپلاستیک گانگلیوگلیوما تومور‌های نادری هستند که شامل سلول‌های عصبی نئوپلاستیک هستند و عمدتا هم در افراد جوان بروز می‌کنند؛ گلوموس ژوگولار تومور‌هایی خوش خیم هستند که معمولا در زیر جمجمه و در بالای ورید ژوگولار ایجاد می‌شود و رایج‌ترین فرم تومور گلوموس به شمار می‌روند.

غفاری با اشاره به اینکه منینگیوماس جزو معمول‌ترین تومور‌های درون جمجمه‌ای خوش خیمی به شمار می‌روند، بیان کرد: این نوع تومور ۱۰ الی ۱۵ درصد از کل نئوپلاسم‌های مغزی را تشکیل می‌دهند، اما با این وجود درصد بسیار کمی از آنها همچنان می‌توانند بدخیم باشند؛ این تومور‌ها از پرده‌های مغزی تشکیل شده است که با ساختار غشا مانند خود اطراف مغز و نخاع شوکی را احاطه کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه پینئوسیتوما ضایعات خوش خیمی هستند که از سلول‌های پینه آل تشکیل شده است، گفت: عمدتا این نوع تومور در بزرگسالان رخ می‌دهد؛ آنها اغلب خوب شناسایی می‌شوند، غیر تهاجمی و همگن هستند و از رشد آهسته‌ای هم برخوردارند، اکثر این نوع تومور‌ها به طور موفقیت آمیزی قابل درمان هستند.

---

بیشتر بخوانید: جدیدترین روش درمانی سرطان گلیوما

---

تومور مغزی چه علائمی دارند؟

علی توکلی متخصص مغز و اعصاب در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نشانه‌های تومور مغزی، اظهار کرد: علائم تومور مغزی بر حسب اندازه غده و محل جایگزینی تومور متفاوت است؛ هر توموری در مغز می‌تواند فشار مغز را افزایش دهد و سبب بروز علائمی مانند سر درد پیشرونده، استفراغ، تغییرات شخصیتی، تحریک پذیری، خواب آلودگی، و افسردگی شود.

این متخصص مغز و اعصاب بیان کرد: اگر تومور در نیمکره‌های مغزی باشد ممکن است تشنج، اختلالات بینایی، اختلال در صحبت کردن، ضعف و یا فلج نیمی از بدن را ایجاد کند؛ چنانچه تومور در ناحیه مخچه و اطراف آن باشد می‌تواند عدم تعادل، سر درد، انحراف چشم، درد گردن، استفراغ و اختلال در هماهنگی حرکت دست‌ها را ایجاد کند همچنین یکی از علائم تومور مغزی در نوزادان افزایش اندازه سر در آنهاست.

آیا تومور مغزی قابل درمان است؟

شیوه‌های استاندارد برای درمان تومور‌های مغزی شامل عمل جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی است. به طور معمول، پرتو درمانی و یا شیمی درمانی به عنوان روش‌های ثانویه و یا کمکی در رفع تومور‌هایی که تنها از طریق جراحی قابل درمان نیستند تلقی می‌شود اگر چه در مواردی که جراحی امکان پذیر نباشد پرتو درمانی و شیمی درمانی تنها راه‌های ممکن برای مقابه با بیماری هستند.

---

بیشتر بخوانید: تومورهای مغزی قابل درمان هستند

---

توکلی ادامه داد: در بسیاری از موارد، به محض تشخیص بیماری، تصمیم گیری در رابطه با شیوه درمان باید به سرعت انجام گیرد به ویژه اگر قرار باشد عمل جراحی صورت پذیرد؛ انتخاب نوع درمان تومور مغزی به فاکتور‌های زیادی وابسته است که از جمله آن می‌توان به سن، سلامت عمومی و سابقه درمانی بیمار نوع، محل قرارگیری و اندازه تومور، احتمال متاستاز و برگشتن تومور، تحمل بیمار نسبت به انواع روش‌ها اشاره کرد.

وی با بیان اینکه اغلب تومور‌های درجه پایین که تهاجمی نیستند با روش نظارت منظم یا جراحی درمان می‌شوند، تشریح کرد: اگرچه همه تومور‌ها با انجام اسکن‌های پی در پی نظارت می‌شوند، تومور‌های درجه ۲ بعد از جراحی بیشتر تحت نظارت قرار می‌گیرند تا از عدم بازگشت آنها اطمینان حاصل شود.

خارج کردن تومور‌های بدخیم سخت است

این متخصص مغز و اعصاب با تاکید بر اینکه خارج کردن تومور‌های بدخیم سخت است، گفت: این نوع تومور که رشدی سریع دارند نیازمند درمان‌های دیگر مانند پرتو درمانی و شیمی درمانی پس از جراحی هستند؛ سلول‌های میکروسکوپی تومور بعد از جراحی به جای می‌مانند و دوباره رشد می‌کنند در نتیجه همه درمان‌ها برای طولانی‌تر کردن دوره زندگی و بهبود کیفیت آن به کار برده می‌شود.

توکلی یادآوری کرد: دیگر روش‌های درمانی برای تومور‌های درجه بالا شامل پرتو درمانی است؛  اشعه ایکس و دیگر نوع اشعه‌ها می‌توانند سلول‌های تومور را نابود کنند یا رشد آنها را به تاخیر بیاندازند.