مدیرگروه پول و ارز مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به سازوکار ایجاد نرخ تعادلی ارز در بازار غیررسمی، گفت: تأمین ارز قاچاق وارداتی و فرار سرمایه از قاچاق صادراتی، بیش اظهاری واردات و کم اظهاری صادرات در گمرک تأمین می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» مهدی دارابی، با اشاره به اینکه، به طور رسمی و ثبت شده ۱۷ میلیارد دلار کسری تراز تجاری گمرکی داریم (کم اظهاری و بیش اظهاری در آن نیست) گفت: باید به این نکته توجه داشت که از این ۱۷ میلیارد دلار ما ۱۰ میلیارد دلار عدم بازگشت ارز داریم. در واقع عملاً ۲۷ میلیارد دلار کسری در آمارهای گمرکی است. ۱۷ میلیارد دلار بابت کسری تجاری و ۱۰ میلیارد دلار هم عدم بازگشت ارز.

 وی با اشاره به اینکه این ۲۷ میلیارد دلار کسری از کدام محل تأمین خواهد شد؟ گفت: ناترازی مذکور از صادرات نفت خام و میعانات و نفت سفید و نفت کوره که در آمارهای گمرکی نمی‌اید، تأمین می‌شود.

 دارابی ادامه داد، اما مخارج ارزی ما صرفاً این موارد نیست. ما غیر از صادرات نفتی که داریم و در موازنه پرداخت‌ها ثبت می‌شود موارد مصرفی دیگری هم داریم.

 وی با اشاره به اینکه، موازنه پرداخت‌ها و تراز تجاری خیلی تفاوت دارد، گفت: موازنه پرداخت‌ها خودش شامل حساب‌جاری و سرمایه است. حساب‌جاری خودش نیز شامل چند حساب است که یکی از آن‌ها حساب بازرگانی است. حساب بازرگانی نیز خودش دو قسمت می‌شود و صادرات و واردات غیررسمی در آن افزوده می‌شود. وقتی می‌خواهیم موازنه پرداخت‌ها را تحلیل کنیم باید تمامی حساب‌ها را تحلیل کنیم.

 مدیرگروه پول و ارز مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: نکته بعدی این است که ما اگر مازاد ارزی داریم، چرا باید این همه صف تخصیص و تأمین داشته باشیم؟ نکتهٔ مهم‌تر این است که تأمین ارز قاچاق وارداتی و فرار سرمایه از کجا صورت می‌گیرد؟ پاسخ این است که از سمت قاچاق صادرات که شامل: عدم بازگشت ارز - کم اظهاری صادرات - بیش اظهاری واردات است. حدود ۲۰ میلیارد دلار به این سمت می‌رود.

 تحلیل موازنه پرداخت‌ها برای نظام‌های ارزی ثابت مانند عربستان و قطر و امارات تحلیل می‌شود کاملاً با نظام‌های ارزی غیرثابت متفاوت است. به‌عنوان‌مثال در کشور امارات تحلیل موازنه پرداخت‌ها، از سمت موازنه پرداخت‌ها به نرخ ارز است. وقتی موازنه پرداخت‌های امارات مازاد دارد در واقع این را نشان می‌دهد که امارات می‌تواند نرخ ارزش را ثابت نگه دارد. این تحلیل درست است.

 وی گفت: اما نکتهٔ دیگر این است که در نظام ارزی غیرثابت و شناور، تحلیل از نرخ ارز به موازنه پرداخت‌ها است. یعنی نرخ ارز آن‌قدر تغییر می‌کند تا موازنه پرداخت شما بالانس شود. در کشور ما که این ناترازی در موازنه پرداخت‌ها وجود دارد، در قیمت اقلام بازار غیررسمی (همانند قاچاق، فرار سرمایه و تقاضای احتیاطی) بالانس شود.

 وی تأکید کرد، در واقع وقتی نرخ در این بازار از حدی بالاتر می‌رود دیگر تقاضایی وجود ندارد که شما برای قاچاق یا فرار سرمایه استفاده کنید. نکتهٔ مهم این است تحلیل موازنه پرداخت‌ها در نظام ارزی ثابت و در نظام ارزی غیرثابت کاملاً متفاوت است. از موازنه پرداخت‌ها می‌خواهند به نرخ ارز برسند که این در نظام ارزی ثابت امکان‌پذیر است. اما در شرایطی که نظام ارزی شما ثابت نیست، باید از نرخ ارز به آن سمت بروید.
 
دارابی گفت: در دهه ۸۰ که ۲۵۰ تا ۲۸۰ میلیارد دلار ارز در اختیار داشتیم، عمده تأمین ارز قاچاق به دلیل تزریق و مداخلات بانک مرکزی بود. اما الان بانک مرکزی نمی‌تواند چنین مداخلاتی کند. عمدهٔ تأمین ارزی که شاهد آن هستیم، از کم اظهاری صادرات و بیش اظهاری واردات و قاچاق صادراتی تأمین می‌شود.

 مدیرگروه پول و ارز مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به اینکه، اساساً موازنه پرداخت‌ها خیلی پیچیده است، گفت: هم اکنون نمی‌دانیم کدام قسمت موازنه پرداخت‌ها نقش تراز کننده نرخ را ایفا می‌کند.

انتهای پیام/