دریاچه نمک قم که روزی به‌عنوان یک ثروت طبیعی شناخته می‌شد، امروزه به دلیل مدیریت نادرست منابع آبی و تغییرات اقلیمی، به یک چالش بزرگ زیست‌محیطی تبدیل شده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا»  دریاچه نمک قم، یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین دریاچه‌های نمکی ایران است که در شمال شرقی استان قم و در مرزهای استان‌های تهران، سمنان و اصفهان قرار دارد. این دریاچه با وسعتی حدود یک هزار و ۲۰۰ کیلومترمربع، بخشی از حوضه آبریز کویر مرکزی ایران محسوب می‌شود و به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد طبیعی و زمین‌شناسی، از جاذبه‌های مهم گردشگری و اقتصادی کشور به شمار می‌آید.

 مزایا و اهمیت دریاچه نمک قم
 جاذبه گردشگری: این دریاچه به دلیل سطح نمکی وسیع و مناظر بی‌نظیر، یکی از مقاصد گردشگری طبیعت دوستان و عکاسان است. پدیده‌هایی مانند چشمه‌های نمکی و گل‌فشان‌ها بر زیبایی‌های آن افزوده‌اند.
 منبع اقتصادی: استخراج نمک و مواد معدنی از این دریاچه، نقش مهمی در صنایع غذایی و شیمیایی کشور دارد.
 تنوع زیستی: با وجود شرایط سخت محیطی، گونه‌های گیاهی و جانوری خاصی در اطراف این دریاچه زندگی می‌کنند که از نظر اکولوژیکی حائز اهمیت هستند.
 تنظیم آب‌وهوای منطقه: این دریاچه در تعدیل دمای منطقه و جلوگیری از پیشروی کویر نقش دارد.
 با وجود این مزایا، دریاچه نمک قم در سال‌های اخیر با مشکلات متعددی روبه‌رو شده که نه‌تنها استان قم، بلکه استان‌های هم‌جوار را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.
 
 جاذبه‌ها و چالش‌های گردشگری دریاچه نمک
 دکتر مریم احمدی کارشناس گردشگری و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار اجتماعی «قم فردا»   با اشاره به پتانسیل‌های دریاچه نمک قم برای توسعه گردشگری اظهار داشت: دریاچه نمک قم یکی از منحصربه‌فردترین جاذبه‌های طبیعی ایران است که می‌تواند به یک قطب اکوتوریسم تبدیل شود. پدیده‌هایی مانند نمکزارهای وسیع، گل‌فشان‌ها و چشمه‌های آب‌شور برای گردشگران داخلی و خارجی جذاب هستند. همچنین، این منطقه می‌تواند برای ورزش‌هایی مانند سافاری و تورهای طبیعت‌گردی توسعه یابد.
 وی با اشاره به مهم‌ترین چالش‌های گردشگری این منطقه بیان داشت: عدم امکانات مناسب، آلودگی محیطی و بی‌آبی و خشک‌شدن دریاچه مهم‌ترین چالش‌های گردشگری در منطقه دریاچه نمک قم است.
 کارشناس گردشگری و استاد دانشگاه در ادامه گفت: فقدان زیرساخت‌های اقامتی و رفاهی باعث شده گردشگران نتوانند به‌راحتی از این منطقه دیدن کنند، رهاسازی زباله و تخریب محیط‌زیست توسط برخی گردشگران، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اکوسیستم منطقه وارد کرده است و کاهش آب ورودی به دریاچه باعث افزایش گردوغبارهای نمکی شده که این امر هم بر سلامت مردم و هم بر جذابیت گردشگری منطقه تأثیر منفی گذاشته است.
 
 معضلات دریاچه نمک قم، تهدیدی برای استان‌های هم‌جوار
 دریاچه نمک قم که روزی به‌عنوان یک ثروت طبیعی شناخته می‌شد، امروزه به دلیل مدیریت نادرست منابع آبی و تغییرات اقلیمی، به یک چالش بزرگ زیست‌محیطی تبدیل شده است؛ برخی از مهم‌ترین معضلات این دریاچه عبارت‌اند از:
 خشک‌شدن دریاچه و تولید ریزگردهای نمکی
 با کاهش بارندگی‌ها و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، سطح آب دریاچه به‌شدت کاهش‌یافته است. این خشک‌شدگی باعث شده تا بستر دریاچه به منبع تولید ریزگردهای نمکی تبدیل شود که با وزش باد به شهرهای اطراف از جمله قم، تهران، سمنان و اصفهان منتقل می‌شوند. این ریزگردها نه‌تنها بر سلامت تنفسی مردم تأثیر منفی می‌گذارند، بلکه باعث تخریب زمین‌های کشاورزی و افزایش شوری خاک می‌شوند.
 آلودگی آب‌های زیرزمینی
 ورود پساب‌های صنعتی و کشاورزی به دریاچه باعث افزایش آلاینده‌ها و شوری بیش از حد آب‌های زیرزمینی منطقه شده است. این مسئله، منابع آب شرب و کشاورزی استان‌های هم‌جوار را تهدید می‌کند.
 تهدید تنوع زیستی
 با کاهش آب دریاچه، بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری که به این اکوسیستم وابسته هستند، در معرض انقراض قرار گرفته‌اند.
 
 تأثیرات دریاچه نمک بر استان‌های هم‌جوار
 علی مسجدی کارشناس محیط‌زیست در گفتگو با خبرنگار اجتماعی «قم فردا»   با اشاره به خطرات ریزگردهای نمکی دریاچه قم واقعاً برای استان‌های دیگر اظهار داشت: مطالعات نشان داده که این ریزگردها حاوی مقادیر بالایی از نمک و مواد شیمیایی هستند که می‌توانند باعث تشدید بیماری‌های تنفسی، افزایش فشارخون و حتی آسیب به سیستم عصبی شوند. استان‌هایی مانند تهران و اصفهان به دلیل جهت وزش باد، بیشتر در معرض این ریزگردها قرار دارند.
 وی با اشاره به راهکار فوری برای کاهش این معضل بیان داشت: تأمین حقابه دریاچه، کاشت گیاهان مقاوم به شوری و کنترل آلاینده‌ها راهکارهای فوری رفع معضل ریزگردهای نمکی دریاچه قم واقعاً برای استان‌های دیگر است.
 کارشناس محیط‌زیست در ادامه افزود: باید از طریق مدیریت صحیح منابع آبی، آب مورد نیاز دریاچه تأمین شود تا از خشک‌شدن کامل دریاچه جلوگیری شود و با ایجاد کمربند سبز در اطراف دریاچه برای جلوگیری از انتشار ریزگردها و منع ورود فاضلاب‌های صنعتی و کشاورزی به دریاچه به حفظ اکونومی دریاچه نمک قم کمک کرد.
 
 راهکارهای برون‌رفت از معضلات دریاچه نمک قم
 برای نجات دریاچه نمک قم و جلوگیری از بحران‌های زیست‌محیطی در استان‌های هم‌جوار، اقدامات مانند مدیریت یکپارچه منابع آبی با اختصاص حقابه دریاچه از رودخانه‌های اطراف و جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز و کنترل برداشت آب‌های زیرزمینی؛ توسعه اکوتوریسم پایدار با ایجاد زیرساخت‌های گردشگری با کمترین آسیب به محیط‌زیست و آموزش گردشگران برای حفظ محیط‌زیست دریاچه؛ اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی با کاشت گیاهان مقاوم به شوری در اطراف دریاچه و استفاده از فناوری‌های نوین برای تثبیت خاک و همکاری بین استانی با توجه به تأثیرات فرامرزی دریاچه نمک و همکاری بین استان‌های قم، تهران، اصفهان و سمنان برای حل این معضل پیشنهاد می‌شود.
 دریاچه نمک قم با تمام زیبایی‌ها و مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی خود، امروزه به دلیل سوءمدیریت منابع آبی و تغییرات اقلیمی به یک تهدید جدی تبدیل شده است. اگر اقدامات فوری و کارشناسی شده برای نجات این دریاچه انجام نشود، نه‌تنها استان قم، بلکه چندین استان دیگر نیز با بحران‌های جدی روبه‌رو خواهند شد. امید است با اجرای راهکارهای پیشنهادی، بتوان این گنجینه طبیعی را برای نسل‌های آینده حفظ کرد.

خبرنگار: محمدعلی رجبی
انتهای خبر /150