سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ایران کارساز نبود

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا»  چندی پیش، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به امید آغاز گفتگو درباره برنامه هسته‌ای تهران که با سرعت در حال پیشرفت است نامه‌ای به رهبر عالی ایران نوشت. او پس از این اقدام، به‌صورت علنی به تهران هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق، احتمال اقدام نظامی وجود دارد. در ادامه، دور جدیدی از تحریم‌های اقتصادی علیه صنعت نفت ایران وضع شد. نهایتاً، ترامپ دستور حملات هوایی به اهدافی در یمن را صادر کرد.

 استراتژی غیرقابل‌پیش‌بینی ترامپ برای مقابله با فناوری موشکی و هسته‌ای ایران، واشنگتن و تهران را در مسیر برخوردی خطرناک قرار داده که می‌تواند به بحرانی گسترده‌تر در خاورمیانه منجر شود. اگر او واقعاً قصد دارد توافقی برای محدودکردن برنامه هسته‌ای ایران حاصل کند، دولتش باید از مسیر تنش‌زایی فعلی فاصله بگیرد.

 واضح است که عنصر فشار در این کمپین کارآمد نبوده است. تهران بیش از گذشته از میز مذاکره فاصله گرفته و رهبران ایران با قاطعیت بیشتری در برابر گفتگوها ایستاده‌اند، به‌گونه‌ای که چارچوب پیشنهادی کاخ سفید را یا تسلیم می‌دانند یا تهدیدی تازه.

 نامه ترامپ مبنی بر مذاکره مستقیم هم توسط مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور و هم رهبر ایران، رد شده است. رهبر ایران طبق گزارش رسانه‌های رسمی این کشور در این باره گفته است: «اصرار برخی دولت‌های زورگو بر مذاکره برای حل مسائل نیست، بلکه مذاکره برای آن‌ها راهی برای طرح مطالبات جدید است و صرفاً محدود به مسئله هسته‌ای ایران نمی‌شود.»

 طبق مفاد برجام، ایران غنی‌سازی اورانیوم را محدود کرد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دسترسی نامحدود به تأسیسات شناخته‌شده هسته‌ای ایران را به دست آورد. اما همه چیز پس از آن تغییر کرد که ترامپ در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد، درحالی‌که تقریباً همه متفق بودند که ایران به تعهداتش پایبند بوده است؛ و اکثر متحدان اصلی آمریکا از ترامپ خواسته بودند که در توافق بماند. سپس ترامپ حدود ۱۵۰۰ تحریم علیه شرکت‌ها و افراد مرتبط با ایران اعمال کرد. او امید داشت این فشارها ایران را وادار به توافقی تازه کند که محدودیت‌هایی نیز بر برنامه موشکی و حمایت از حماس، حزب‌الله و دیگر گروه‌های منطقه‌ای اعمال نماید، اما این رویکرد نتیجه نداد. در عوض سلسله‌ای از تنش‌های نظامی متقابل به وقوع پیوست و برنامه هسته‌ای ایران به سطوحی بی‌سابقه رسید.

 مایکل والتز مشاور امنیت ملی ترامپ، در برنامه «This Week» شبکه ABC گفت: «همه گزینه‌ها روی میز است.» وقتی از او پرسیده شد که ایران چه چیزهایی را باید کنار بگذارد، گفت: «موشک‌ها، تسلیحاتی‌کردن برنامه هسته‌ای، و غنی‌سازی.» این موضع نشان می‌دهد که دو طرف چقدر از هم فاصله دارند. ایران تاکنون هیچ تمایلی برای مذاکره بر سربرنامه موشکی‌اش نشان نداده، بنابراین قمار بر سر توافقی برای همه چیز یا هیچ‌چیز، بی‌منطق است.

 دولت ترامپ گزینه نظامی مناسبی برای ایران ندارد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تلاش کرده ترامپ را برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران از طریق عملیات هوایی مشترک تحت‌فشار بگذارد. اما حمله نظامی به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران که بسیاری از آن‌ها در اعماق زمین قرار دارند، بعید است آسیب غیر قابل بازگشتی وارد کند. علاوه‌برآن، خطر آغاز جنگی گسترده‌تر وجود دارد.

 ایران از زمان خروج آمریکا از توافق، مذاکره مستقیمی با مقامات آمریکایی نداشته. اما اکنون صداهای میانه‌روتری در ایران شنیده می‌شود، رئیس‌جمهور پزشکیان نسبت به امکان مذاکرات به‌شرط آنکه کمپین «فشار حداکثری» متوقف شود دیدگاه مثبتی دارد. شاید بازگشت به شرایط توافق هسته‌ای ده سال پیش ممکن نباشد، اما توافقی جدید می‌تواند و باید بر اصول ساده‌ای بنا شود؛ عقب‌نشینی ایران از تولید مواد شکافت‌پذیر در سطح تسلیحاتی، در ازای کاهش تحریم‌های آمریکا.

 ایران باید به سقف‌های غنی‌سازی برگردد، بازرسان را به تأسیسات خود بازگرداند و پیشنهاد حذف ذخایر فزاینده اورانیوم با غنای ۶۰ درصد یا بیشتر را ارائه دهد. در مقابل، آمریکا باید کارزار فشار اقتصادی خود را کاهش داده و راه را برای سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی که نمی‌خواهند با تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا مواجه شوند، باز کند.

 ایران درگذشته قطعنامه‌های سازمان ملل درباره جلوگیری از توسعه برنامه هسته‌ای و موشکی‌اش را نادیده گرفته یا نقض کرده است. بااین‌حال، تا پیش از خروج ترامپ از برجام، به طور گسترده به‌عنوان کشوری متعهد به توافق شناخته می‌شد.

 تنش‌ها میان واشنگتن و تهران تاکنون به این اندازه شدت نگرفته بود. اکنون در همه طرف‌ها این درک وجود دارد که درگیری منطقه‌ای به سود هیچ‌کس نیست و دستیابی به توافق بهترین راه برای جلوگیری از این سناریو است.

انتهای خبر /