قم فردا گزارش می‌دهد؛
هنر کاشی‌کاری قم، تبلور هنر و ایمان
هنر کاشی‌کاری در قم، تنها یک تکنیک تزیینی نیست، بلکه بیانگر عمق باورهای دینی، فلسفه زیبایی‌شناسی اسلامی و ظرافت هنرمندان قمی است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» قم، شهری با پیشینه‌ای غنی از فرهنگ و هنر اسلامی، همواره به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم هنرهای سنتی ایران شناخته شده است. در میان این هنرها، کاشی‌کاری جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌عنوان یکی از زیباترین و اصیل‌ترین هنرهای تزیینی معماری ایرانی - اسلامی، در بناهای مذهبی و تاریخی این شهر خودنمایی می‌کند.
هنر کاشی‌کاری در قم، تنها یک تکنیک تزیینی نیست، بلکه بیانگر عمق باورهای دینی، فلسفه زیبایی‌شناسی اسلامی و ظرافت هنرمندان قمی است. از مساجد تاریخی تا حرم حضرت معصومه (س)، کاشی‌های معرق، هفت‌رنگ و مُعَقلی با نقش‌های اسلیمی، ختایی و خطوط ثلث و کوفی، بینندگان را به دنیایی از رنگ و نور دعوت می‌کنند.
این هنر که ریشه در دوران سلجوقی و صفوی دارد، در قم با سبکی منحصربه‌فرد ادامه یافته است. استفاده از رنگ‌های لاجوردی، فیروزه‌ای، طلایی و سبز در کاشی‌های قم، نه‌تنها زیبایی بصری خلق می‌کند، بلکه نمادی از بهشت و عالم ملکوت در معماری اسلامی است.
هنر کاشی‌کاری قم از دیدگاه تخصصی
علی فروغی استاد دانشگاه و پژوهشگر معماری اسلامی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی قم فردا با اشاره ویژگی‌های منحصربه‌فرد هنر کاشی‌کاری در قم اظهار داشت: کاشی‌کاری قم ترکیبی از سبک اصفهانی و قزوینی است، اما با ظرافت بیشتری اجرا می‌شود. استفاده از خطوط ثلث و نقوش هندسی پیچیده در مساجد قم، نشان‌دهنده مهارت بالای هنرمندان این شهر است. همچنین، رنگ‌آمیزی کاشی‌ها در قم تحت‌تأثیر فضای معنوی شهر، ملایم‌تر و هماهنگ با معماری حرم‌ها و مساجد است.
وی با اشاره به مهم‌ترین بناهای قم که با کاشی‌کاری تزیین شده‌اند گفت: حرم حضرت معصومه (س) مهم‌ترین اثر است که کاشی‌کاری‌های آن مربوط به دوره‌های صفوی و قاجار است. همچنین مسجد جامع قم و مدرسه فیضیه نمونه‌های درخشان دیگری هستند که کاشی‌های معرق و هفت‌رنگ آنها چشم‌نواز است.
استاد دانشگاه و پژوهشگر معماری اسلامی با اشاره به اینکه هنر کاشی‌کاری قم در حال فراموشی است یا احیا، بیان داشت: خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه بیشتری به این هنر شده است. کارگاه‌های سنتی کاشی‌سازی در قم فعال هستند و نسل جدیدی از هنرمندان در حال یادگیری این فن هستند. البته نیاز به حمایت بیشتر دولت و نهادهای فرهنگی وجود دارد.
وی با اشاره به تأثیر هنر کاشی‌کاری بر گردشگری قم گفت: کاشی‌کاری یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری قم است. بسیاری از گردشگران خارجی و داخلی برای دیدن کتیبه‌های کاشی‌کاری شده و گنبدهای فیروزه‌ای به قم سفر می‌کنند. این هنر می‌تواند نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری شهر داشته باشد.
ریشه‌های تاریخی و نمادهای هنر کاشی‌کاری قم
کاشی‌کاری در قم تنها یک پدیده تزیینی نیست، بلکه تاریخ و هویت این شهر را روایت می‌کند. قدمت این هنر به دوره سلجوقیان بازمی‌گردد، اما اوج آن در عهد صفویه بوده است. در این دوران، قم به‌عنوان یکی از مراکز مهم مذهبی و فرهنگی ایران، پذیرای بهترین استادکاران کاشی‌کار بود.
نقوش به کار رفته در کاشی‌های قم عمدتاً شامل اسلیمی، ختایی، گل و مرغ و خطوط کوفی و ثلث است. این نقوش علاوه بر زیبایی، معنویت و مفاهیم عرفانی را نیز منتقل می‌کنند. برای مثال، گل‌های هشت‌پر نماد بهشت و خطوط قرآن بر روی کاشی‌ها نشان‌دهنده تقدس فضای معماری هستند.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کاشی‌کاری قم، ترکیب رنگ‌های آبی لاجوردی و فیروزه‌ای است که یادآور آسمان و معنویت است. این رنگ‌ها در گنبد حرم حضرت معصومه (س) به‌وضوح دیده می‌شوند و حس آرامش و روحانیت را به زائران منتقل می‌کنند.
رازهای هنر دستی قم
علی‌اکبر رمضان‌پور هنرمند پیشکسوت کاشی‌کاری قم در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی قم فردا با اشاره به محل تأمین مواد اولیه کاشی‌های سنتی قم اظهار داشت: خاک رس مرغوب از مناطق اطراف قم تهیه می‌شود. رنگ‌های طبیعی نیز از سنگ‌های معدنی مانند لاجورد و فیروزه ساخته می‌شوند که کیفیت بالایی دارند.
وی با اشاره به زمان فرایند ساخت یک کاشی معرق گفت: ساخت یک تابلوی کاشی معرق ممکن است چند ماه طول بکشد، زیرا هر قطعه باید به‌دقت بریده و کنار هم چیده شود.
هنرمند پیشکسوت کاشی‌کاری قم با اشاره به هنرجویان جوانی مایل به ادامه‌دادن این هنر هستند، بیان داشت: خوشبختانه جوانان زیادی به این هنر علاقه نشان می‌دهند، اما نیاز به حمایت مالی و ایجاد بازار فروش دارند.
وی با اشاره به آینده هنر کاشی‌کاری در قم گفت: اگر نهادهای فرهنگی از این هنر حمایت کنند، آینده روشنی خواهد داشت. کاشی‌کاری می‌تواند به یکی از صنایع‌دستی پررونق قم تبدیل شود.
کاشی‌کاری قم، میراثی زنده برای آیندگان
هنر کاشی‌کاری در قم، تنها یک تزیین معماری نیست، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و مذهبی این شهر است. این هنر که قرن‌هاست بر دیوارهای مساجد و حرم‌ها خودنمایی می‌کند، نیازمند توجه و حفظ است.
با حمایت از هنرمندان و معرفی این هنر به گردشگران، می‌توانیم کاشی‌کاری قم را به نسل‌های آینده منتقل کنیم. این هنر اصیل، نه‌تنها زیبایی بصری خلق می‌کند، بلکه روایتگر تاریخ، ایمان و هنر مردمان این دیار است.
قم، شهری است که با کاشی‌های فیروزه‌ای‌اش، آسمان را به زمین آورده است.
خبرنگار: محمدعلی رجبی
انتهای خبر/150
هنر کاشی‌کاری در قم، تنها یک تکنیک تزیینی نیست، بلکه بیانگر عمق باورهای دینی، فلسفه زیبایی‌شناسی اسلامی و ظرافت هنرمندان قمی است. از مساجد تاریخی تا حرم حضرت معصومه (س)، کاشی‌های معرق، هفت‌رنگ و مُعَقلی با نقش‌های اسلیمی، ختایی و خطوط ثلث و کوفی، بینندگان را به دنیایی از رنگ و نور دعوت می‌کنند.
این هنر که ریشه در دوران سلجوقی و صفوی دارد، در قم با سبکی منحصربه‌فرد ادامه یافته است. استفاده از رنگ‌های لاجوردی، فیروزه‌ای، طلایی و سبز در کاشی‌های قم، نه‌تنها زیبایی بصری خلق می‌کند، بلکه نمادی از بهشت و عالم ملکوت در معماری اسلامی است.
هنر کاشی‌کاری قم از دیدگاه تخصصی
علی فروغی استاد دانشگاه و پژوهشگر معماری اسلامی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی قم فردا با اشاره ویژگی‌های منحصربه‌فرد هنر کاشی‌کاری در قم اظهار داشت: کاشی‌کاری قم ترکیبی از سبک اصفهانی و قزوینی است، اما با ظرافت بیشتری اجرا می‌شود. استفاده از خطوط ثلث و نقوش هندسی پیچیده در مساجد قم، نشان‌دهنده مهارت بالای هنرمندان این شهر است. همچنین، رنگ‌آمیزی کاشی‌ها در قم تحت‌تأثیر فضای معنوی شهر، ملایم‌تر و هماهنگ با معماری حرم‌ها و مساجد است.
وی با اشاره به مهم‌ترین بناهای قم که با کاشی‌کاری تزیین شده‌اند گفت: حرم حضرت معصومه (س) مهم‌ترین اثر است که کاشی‌کاری‌های آن مربوط به دوره‌های صفوی و قاجار است. همچنین مسجد جامع قم و مدرسه فیضیه نمونه‌های درخشان دیگری هستند که کاشی‌های معرق و هفت‌رنگ آنها چشم‌نواز است.
استاد دانشگاه و پژوهشگر معماری اسلامی با اشاره به اینکه هنر کاشی‌کاری قم در حال فراموشی است یا احیا، بیان داشت: خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه بیشتری به این هنر شده است. کارگاه‌های سنتی کاشی‌سازی در قم فعال هستند و نسل جدیدی از هنرمندان در حال یادگیری این فن هستند. البته نیاز به حمایت بیشتر دولت و نهادهای فرهنگی وجود دارد.
وی با اشاره به تأثیر هنر کاشی‌کاری بر گردشگری قم گفت: کاشی‌کاری یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری قم است. بسیاری از گردشگران خارجی و داخلی برای دیدن کتیبه‌های کاشی‌کاری شده و گنبدهای فیروزه‌ای به قم سفر می‌کنند. این هنر می‌تواند نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری شهر داشته باشد.
ریشه‌های تاریخی و نمادهای هنر کاشی‌کاری قم
کاشی‌کاری در قم تنها یک پدیده تزیینی نیست، بلکه تاریخ و هویت این شهر را روایت می‌کند. قدمت این هنر به دوره سلجوقیان بازمی‌گردد، اما اوج آن در عهد صفویه بوده است. در این دوران، قم به‌عنوان یکی از مراکز مهم مذهبی و فرهنگی ایران، پذیرای بهترین استادکاران کاشی‌کار بود.
نقوش به کار رفته در کاشی‌های قم عمدتاً شامل اسلیمی، ختایی، گل و مرغ و خطوط کوفی و ثلث است. این نقوش علاوه بر زیبایی، معنویت و مفاهیم عرفانی را نیز منتقل می‌کنند. برای مثال، گل‌های هشت‌پر نماد بهشت و خطوط قرآن بر روی کاشی‌ها نشان‌دهنده تقدس فضای معماری هستند.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کاشی‌کاری قم، ترکیب رنگ‌های آبی لاجوردی و فیروزه‌ای است که یادآور آسمان و معنویت است. این رنگ‌ها در گنبد حرم حضرت معصومه (س) به‌وضوح دیده می‌شوند و حس آرامش و روحانیت را به زائران منتقل می‌کنند.
رازهای هنر دستی قم
علی‌اکبر رمضان‌پور هنرمند پیشکسوت کاشی‌کاری قم در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی قم فردا با اشاره به محل تأمین مواد اولیه کاشی‌های سنتی قم اظهار داشت: خاک رس مرغوب از مناطق اطراف قم تهیه می‌شود. رنگ‌های طبیعی نیز از سنگ‌های معدنی مانند لاجورد و فیروزه ساخته می‌شوند که کیفیت بالایی دارند.
وی با اشاره به زمان فرایند ساخت یک کاشی معرق گفت: ساخت یک تابلوی کاشی معرق ممکن است چند ماه طول بکشد، زیرا هر قطعه باید به‌دقت بریده و کنار هم چیده شود.
هنرمند پیشکسوت کاشی‌کاری قم با اشاره به هنرجویان جوانی مایل به ادامه‌دادن این هنر هستند، بیان داشت: خوشبختانه جوانان زیادی به این هنر علاقه نشان می‌دهند، اما نیاز به حمایت مالی و ایجاد بازار فروش دارند.
وی با اشاره به آینده هنر کاشی‌کاری در قم گفت: اگر نهادهای فرهنگی از این هنر حمایت کنند، آینده روشنی خواهد داشت. کاشی‌کاری می‌تواند به یکی از صنایع‌دستی پررونق قم تبدیل شود.
کاشی‌کاری قم، میراثی زنده برای آیندگان
هنر کاشی‌کاری در قم، تنها یک تزیین معماری نیست، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و مذهبی این شهر است. این هنر که قرن‌هاست بر دیوارهای مساجد و حرم‌ها خودنمایی می‌کند، نیازمند توجه و حفظ است.
با حمایت از هنرمندان و معرفی این هنر به گردشگران، می‌توانیم کاشی‌کاری قم را به نسل‌های آینده منتقل کنیم. این هنر اصیل، نه‌تنها زیبایی بصری خلق می‌کند، بلکه روایتگر تاریخ، ایمان و هنر مردمان این دیار است.
قم، شهری است که با کاشی‌های فیروزه‌ای‌اش، آسمان را به زمین آورده است.
خبرنگار: محمدعلی رجبی
انتهای خبر/150
نظرات شما