زیر و بم بزرگترین مرکز نوسازی نزاجا

روز شنبه سردار سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح به همراه هیاتی از این ستاد و فرماندهان عالیرتبه ارتش از مرکز فرماندهی تولید، بهینه سازی و نوسازی شهید زرهرن نیروی زمینی ارتش بازدید کرد و در جریان این بازدید، چند طرح و دستاورد جدید نیز رونمایی شد.

فرماندهی تولید، بهینه سازی و نوسازی شهید زرهرن نیروی زمینی ارتش (نزاجا) که چند سالی است از راه اندازی آن به شکل امروزی می‌گذرد، اکنون به یکی از پویاترین مجموعه‌های صنعتی دفاعی کشور تبدیل شده است.

[تکاور شهید مهندس مرتضی زرهرن ازجمله نیرو‌های ارتش بود که اسفند ۹۴ به شکل داوطلبانه و به منظور دفاع از حرم اهل بیت، به سوریه اعزام شد و در نیمه شب ۲۱ فروردین ماه سال ۹۵، در جریان درگیری با تروریست‌های تکفیری، بر اثر اصابت تیر مستقیم به درجه رفیع شهادت نائل گردیدند.]فرماندهی مرکز شهید زرهرن که از بخش‌ها و گروه‌های مختلفی تشکیل شده وظیفه اصلی و محوری در خودکفایی نیروی زمینی ارتش در زمینه نوسازی و بازسازی تجهیزات سبک و سنگین این نیرو بدون وابستگی به خارج و با صرف هزینه پائین را در ادامه نهضت قطعه سازی و عمردهی انقلابی به تجهیزات دارد.

کارخانجات شهید مصطفی ذوالفقارنسب با مأموریت تولید قطعات، پژوهشکده صنعتی، گروه رزمی و شنی دار، گروه خودرویی و چرخ دار، گروه الکترونیک و اپتیک، گروه سلاح‌های سبک و سنگین بخش‌هایی از این مجموعه هستند که هر یک به تناسب خطوط تولید یا تعمیرات و بازسازی برای تجهیزات مرتبط با مأموریت خود دارند.

وسائل و تجهیزات عملیاتی به مرور در شرایط فنی مختلفی قرار می‌گیرند. اگر تجهیزات بدون هیچ آسیب و مشکلی در حال کار باشند، برابر کتب فنی پس از طی یک دوره کار مشخص باید در رده تعمیر اساسی یا اورهال قرار می‌گیرند. در این رده، تمام زیرسامانه‌ها و اجزاء باز شده و مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت معیوب بودن، نسبت به تعویض یا تعمیر آن اقدام شده و در صورت سالم بودن مجدداً برای استفاده تأیید می‌شود. پس از آن، تمام اجزاء تعویض، تعمیر یا تأیید مجدد شده روی وسیله، مونتاژ شده و پس از آزمایش‌ها طبق دستورالعمل‌های فنی، بار دیگر در اختیار رده عملیاتی قرار می‌گیرد.

بازسازی تانک چیفتن و نفربر BMP-۱.

اما در صورتی که تجهیزات، طی استفاده عملیاتی آسیب ببیند، با خارج شدن از رده عملیاتی برای بازسازی ارسال می‌شود تا بخش آسیب دیده تعویض یا تعمیر شده و مجدداً تجهیزات قابل استفاده شود.

در صورتی که وسیله‌ای مانند خودرو‌ها از نظر سال ساخت قدیمی شده باشند، اما همچنان قابل استفاده باشند، این وسائل برای نوسازی به مجموعه زرهرن ارسال می‌شوند. این نوسازی‌ها علاوه بر بدنه و کابین شامل اجزاء فنی مانند موتور، گیربکس و سایر اجزاء نیز می‌تواند باشد.

بررسی تمام قطعات تا کوچکترین قطعه

در مراحل بازسازی و نوسازی، ابتدا تمام اجزاء از بخش اصلی بدنه وسیله (به عنوان مثال تانک یا نفربر) باز شده و هر یک از اجزاء به شعبات تخصصی ارسال می‌شود. بدنه اصلی و قطعات پس از شستشو، رنگ‌بری شده و آسیب‌های مختلف آن‌ها با روش‌های مختلف بررسی می‌شود.

در صورت باقی بودن عمر عملیاتی قطعه، در صورت لزوم عملیات‌های رفع عیوب سطحی مانند خوردگی و زنگ زدگی به انجام رسیده و قطعه برای استفاده مجدداً آماده می‌شود و در صورت باقی نبودن عمر کاری و یا قابل تعمیر نبودن، سفارش ساخت قطعه به گروه ساخت قطعات داده می‌شود تا قطعه‌ای با رعایت استاندارد‌های فنی با کارایی مشابه یا بالاتر در خود مرکز زرهرن ساخته شده و برای استفاده در اختیار قرار می‌گیرد.

ساخت قطعات با دستگاه‌های پیشرفته ساخت داخل

ساخت قطعات با ماشین آلات تمام خودکار

همچنین تمامی تجهیزات -چه آن‌هایی که تعمیر اساسی می‌شوند و چه آن‌هایی که بازسازی و نوسازی می‌شوند- برابر نیاز‌های عملیاتی، مورد بهینه سازی نیز می‌توانند قرار بگیرند. به عنوان مثال تجهیز به سامانه‌های ارتباطی و مخابراتی مدرن دیجیتال ساخت داخل، تجهیز به سامانه‌های خودکار برای بهبود برخی عملکردها، نصب موشک انداز، مسافت یاب لیزری، دوربین‌های حرارتی و ... به تناسب نیاز روی ادوات و تجهیزات در مرکز زرهرن صورت می‌پذیرد.

آزمایش سامانه اپتیکی جدید روی تانک چیفتن

به عنوان نمونه، با حفظ بخش‌های اصلی تانک‌های چیفتن و نفربر‌های BTR-۶۰ و BMP و توپ‌های خودکششی، آزمایش‌های فنی و تشخیص بخش‌های معیوب صورت گرفته، قطعات فاقد کارایی تعویض شده، سایر قطعات تعمیر شده و سپس نوسازی و همچنین نصب برخی تجهیزات جدید و به روز روی آن‌ها به انجام می‌رسد.

طراحی و تولید قطعات تانک چیفتن مانند سیلندر و میل لنگ تانک چیفتن در این مرکز به انجام می‌رسد. در ساخت سیلندر موتور این تانک از تکنیک ریخته گری آلومینیوم به روش EPC استفاده شده. به علاوه پوشش دهی سیلندر فولادی برای اتصال دو فلز غیرهم جنس نیز باید صورت می‌پذیرفته است.

همچنین پره‌های انتقال حرارت سیلندر‌ها نیاز به طراحی شیوه ریخته‌گری و ماشین کاری خاص خود را داشته تا ضمن برخورداری از دوام، میزان انتقال حرارت مناسب را نیز داشته باشد. لازم به ذکر است که تقریباً همه تجهیزات ساخت و تولید در مرکز زرهرن از صنایع مادر داخلی مانند ماشین سازی تبریز و ... تهیه شده است.

میل لنگ و سیلندر تانک چیفتن

کار روی میل لنگ خودروی سنگین

یکی دیگر از قطعات بسیار مهم و گلوگاهی تانک چیفتن، استوانه آب بندی آن است که برای امنیت جانی خدمه اهمیت دارد. این قطعه در داخل تانک قرار گرفته و سبب آب بندی دقیق پشت لوله توپ شده و مانع خروج گاز یا آتش حاصل از شلیک به سمت داخل برجک تانک می‌شود.

استوانه جدید ساخت صنایع زرهرن عمر بالاتری بر اساس تعداد بیشتر شلیک مجاز نسبت به نمونه قبلی دارد. به دلیل عدم تأمین این قطعه و ناممکن بودن شلیک با توپ به عنوان سلاح اصلی تانک در نبود این قطعه، تعدادی از تانک‌های چیفتن قابل استفاده نبوده و از مدار عملیاتی خارج شده بودند.

تعمیر و نوسازی انبوه تانک چیفتن و نفربر آبی-خاکی BTR-۶۰

تعمیر اساسی و بهسازی توپ خودکششی اِم-۱۰۹، نفربر‌های BTR-۶۰، نفربر‌های BMP-۱ و ۲، تانک سبک اسکورپیون، توپ ۲۳ میلیمتری پدافندی خودکششی شیلکا به همراه تجهیز آن به سامانه دیجیتالی ارسال فرامین حرکت در سمت و ارتفاع برای جهت گیری لوله‌های توپ از دیگر نتایج فعالیت‌های مرکز زرهرن است.

توپ هویتزر خودکششی اِم-۱۰۹ تعمیر و نوسازی شده

توپ پدافند هوایی ۴ لول شیلکا

بازسازی و نوسازی خودرو‌های تاکتیکی ارتباطات فرماندهی با تجهیز آن‌ها به تولیدات بیسیم‌های جدید جهش فرکانسی ساخت صنایع الکترونیک وزارت دفاع، تعمیر اساسی و نوسازی انواع کامیون بنز و اورال، تریلر، تانک‌بر، پل گذار متحرک، لودر، گریدر، بولدوزر، اتوبوس و خودرو‌های وانت تاکتیکی و نیز تجهیز تعدادی نفربر‌ها و وانت‌ها به توپ ۲۳ میلیمتری در مرکز زرهرن به انجام می‌رسد.

بیسیم‌های پیشرفته ساخت داخل در ادوات نوسازی شده استفاده می‌شوند

خودرو‌های ارتباطات فرماندهی (سمت راست تصویر) و ادوات سنگین نوسازی شده در مرکز زرهرن

پل گذار متحرک بازسازی و نوسازی شده

کامیون ترابری کیان ۱۶۰ یکی از نمونه‌های خوب نوسازی انجام شده در مرکز زرهرن است. کیان ۱۶۰ در واقع حاصل نوسازی کامیون‌های قدیمی اورال است که پیش از انقلاب خریداری شده بود. کیان ۱۶۰ علاوه بر استفاده به عنوان کشنده توپ، برای نصب راکت انداز‌های ۴۰ لول ۱۲۲ میلیمتری که آن نیز در مرکز زرهرن تعمیر و بازسازی شده استفاده می‌شود.

کامیون کیان ۱۶۰ حامل پرتابگر راکت ۴۰ لول بازسازی شده

بازسازی توپ سنگین ۱۷۵ میلیمتری خودکششی، توپ‌های کششی ۱۳۰ و ۱۲۲ میلیمتری، توپ صحرایی ۱۰۵ میلیمتری که از قطعات مختلفی تشکیل شده که باید نیرو‌های شدید ناشی از شلیک گلوله‌های توپ را تحمل کنند در بخش تعمیر و نوسازی سلاح‌های سنگین مرکز زرهرن به انجام می‌رسد.

خمپاره انداز، راکت انداز‌های ۱۰۷ و ۱۲۲ میلیمتری، راکت انداز ۷۳ میلیمتری SPG-۹، توپ‌های ۲۳ میلیمتری پدافند هوایی کششی، بازسازی سلاح‌های تیربار ۱۲.۷ میلیمتری دشکا، تک تیرانداز دراگانوف (با تجهیز به دو پایه و دوربین حرارتی) و تیربار گرینوف از فعالیت‌های دیگر بخش تعمیر و نوسازی تسلیحات در مرکز فوق است.

توپ سنگین ۱۷۵ میلیمتری تعمیر و نوسازی شده

تعمیر و نوسازی توپ ۱۰۵ میلمیتری (تصویر بالا) و راکت انداز ۱۰۷ میلیمتری و توپ ۲۳ میلیمتری (تصویر پائین)

نوسازی و بازسازی انواع موشک انداز‌های ضد زره شامل تاو، کنکورس، کورنت، دراگون و موشک انداز پدافند هوایی دوش پرتاب سهند و همچنین دستگاه‌های آزمایشگر آن‌ها نیز در بخش مخصوص موشک انداز‌ها به عنوان تجهیزاتی که هم اجزاء مکانیکی و هم الکترونیکی دارند با دقت بالا و کنترل کیفیت به انجام می‌رسد که سبب بازگشت ده‌ها قبضه پرتابگر‌های موشک مورد نیاز نیروی زمینی ارتش به چرخه عملیاتی می‌شود.

پرتابگر موشک‌های ضد زره و پدافند هوایی تعمیر شده

تعمیر و نوسازی انبوه ادوات اپتیکی

علاوه بر وظایف تعمیرات، نوسازی و بازسازی که به آن اشاره شد، مرکز زرهرن بر اساس توان دانشی و فنی نیرو‌های متخصص خود و با بهره گیری از همکاری شرکت‌های دانش بنیان و گروه‌های فنی جوان اقدام به توسعه محصولات جدید و ساخت دستاورد‌های ابتکاری و تولید آن‌ها به تعداد مورد نیاز می‌کند.

سامانه هدایت لیزری موشک تا برد ۵.۵ کیلومتر با قابلیت هدایت چند نوع موشک هدایت لیزری کد گذاری شده با قابلیت نصب روی خودرو‌های شنی دار، پهپاد و بالگرد یکی از محصولات فرماندهی تولید، بازسازی و نوسازی زرهرن است. این سامانه روی نفربر‌های BMP-۲ نصب شده است که امکان استفاده از موشک بومی و قدرتمند دهلاویه را به این نفربر می‌دهد.

نصب پرتابگر موشک پیشرفته دهلاویه روی نفربر BMP-۲

دوربین برد بلند دیده بانی با برد ۱۵ کیلومتر برای انسان و برد ۲۰ کیلومتر برای خودرو و بزرگنمایی ۱۵۰ برابری با کیفیت تصویربرداری ۴k که امکان کشف و شناسایی دشمن در عمق زیاد را به نیرو‌های خودی می‌دهد از محصولات گروه الکترونیک و اپتیک مجموعه زرهرن است. این نوع دوربین‌ها سبب داشتن دست بالاتر نیرو‌های عملیاتی خودی نسبت به دشمن می‌شود، زیرا کشف زودتر به معنی عدم غافلگیری و نیز امکان واکنش سریعتر در مقابل دشمن خواهد بود.

سامانه پیشرفته پایش اهداف زمینی مجهز به رادار با برد ۱۵ کیلومتر و سامانه شناسایی الکترواپتیکی متشکل از دوربین‌های حرارتی و مسافت یاب لیزری. هر یک این مجموعه بر روی یک برج با قابلیت تنظیم ارتفاع مستقر شده است. این سامانه‌های پایش نیز با رصد دائمی و تحلیل اطلاعات نقش مهمی در افزایش آمادگی یگان‌های نیروی زمینی ارتش دارند.

سامانه‌های راداری (سمت راست) و الکترواپتیکی (سمت چپ) پایش زمینی

طراحی و ساخت کلاه ارتباطی مخابراتی خدمه تانک به جای نمونه‌های قدیمی خارجی با مقاومت در برابر نویز‌های با قدرت بالا و ساخت سامانه هدفگیری اپتیکی توپ ۲۳ میلیمتری از دیگر دستاورد‌های مرکز زرهرن است. این سامانه هدفگیری شامل یک دوربین با بزرگنمایی ۳۰ برابر که برد درگیری این توپ‌ها را از ۲ کیلومتر به ۴ کیلومتر افزایش می‌دهد. به این ترتیب با توجه به اینکه توپ‌های ۲۳ میلیمتری ستون فقرات دفاع هوایی یگان‌های زمینی ارتش هستند، توان پدافندی آن‌ها در برابر انواع تهدیدات شامل پهپاد، بالگرد و هواپیما‌های پشتیبانی نزدیک دشمن افزایش چشمگیری می‌یابد.

نیروگاه خورشیدی متحرک با توان خروجی ۵ کیلووات با قابلیت کنترل از راه دور و امکان استقرار سریع در مناطق عملیاتی، گزارش برخط وضعیت شارژ با قابلیت تأمین برق یک گردان و انرژی لازم برای راه اندازی سامانه‌های الکترونیکی، مخابراتی و تأمین روشنایی منطقه حضور نیرو‌های نظامی نیز از ساخته‌های مرکز زرهرن برای رفع نیاز روزافزون انرژی الکتریکی در یگان‌های عملیاتی است.

نیروگاه خورشیدی ساخته شده در مرکز شهید زرهرن

خودروی تاکتیکی و عملیاتی با قابلیت نصب سامانه تصویربرداری و توان حرکت در مناطق صعب العبور و مرزی با قابلیت کنترل از راه دور و ارسال برخط داده‌ها به فرماندهی و پوشش داده شده با رنگ‌های جاذب رادار نیز در مرکز زرهرن ساخته شده است.

توپ ۱۵۵ میلیمتری چرخدار عاشورا یکی دیگر از ساخته‌های مرکز فوق است. نیاز به تحرک برای تجهیزات سنگین مانند توپخانه سبب شده که توپ ۱۵۵ میلیمتری فوق روی کامیون نصب شده و قابلیت اجرای آتش و سپس تغییر سریع موضع خود را داشته باشد. البته برخی نمونه‌های خارجی توپ‌های سنگین چرخدار به سامانه بارگذاری خودکار گلوله، هدفگیری و القای مختصات به توپ به صورت خودکار و بدون نیاز به خدمه مجهز هستند که امید می‌رود در آینده به توپ چرخدار عاشورا اضافه شود.

کفی‌های حامل ادوات زرهی با نام سلیمان از دیگر محصولات مرکز زرهرن است که به تعداد بالا در اختیار نیروی زمینی ارتش قرار می‌گیرد. کفی حامل دو نفربر BMP با جمع وزن بالای ۳۰ تن و با نام سلیمان-۱، کفی حامل یک تانک فوق سنگین چیفتن با نام سلیمان-۲ و کفی حامل دو تانک سنگین با نام سلیمان-۳ محصولات این رده را شامل می‌شوند.

یک گروه دیگر از محصولات ارزشمند مرکز زرهرن کشنده‌های فوق سنگین تانک بر کیان هستند. کیان ۵۰۰ خودروئی با توان موتور ۵۰۰ اسب بخار با ۶ سیلندر، گیربکس ۱۶ سرعته با صفحه کلاچ دوتایی، قدرت کشندگی ۲۰۰ تن و قدرت بارگیری ۶۰ تن، ظرفیت سوخت ۹۰۰ لیتر و وینچ دوقلو مخصوص کشیدن تانک‌های فوق سنگین است. کیان ۵۰۰ با کفی‌های حامل سلیمان-۱ عمل می‌کند.

کیان ۵۰۰ و کفی حامل سلیمان-۱

کفی حامل سلیمان-۲ با قابلیت حمل دو نفربر BTR-۶۰ یا BMP

جدیدترین کشنده تانک در رده فوق سنگین با نام کیان ۷۰۰ که در واقع باید به آن دوتانک‌بر گفت در ۱۸ آبان ۹۸ با حضور رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح رونمایی شد. کیان ۷۰۰ با کفی حامل سلیمان-۳ توانایی حمل دو تانک فوق سنگین ۶۰ تنی را دارد که از این نظر یک ابداع جدید در نیروی زمینی ارتش و تقریباً بدون مشابه است. قدرت موتور نسل جدید تانک‌بر کیان، ۷۰۰ اسب بخار با قدرت کشندگی ۲۰۰ تن و برخوردار از ۱۲ دنده است. وزن این تانک‌بر جدید ۱۷۷۰۰ کیلوگرم بوده و تعداد ۱+۳ محور دارد.

کیان ۷۰۰ با کفی حامل سلیمان-۳

فرماندهی تولید، بهینه سازی و نوسازی شهید زرهرن نیروی زمینی ارتش که نمونه‌ای از نتایج عمل به توصیه اکید مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا به محول کردن کار‌ها به نیرو‌های جوان است تا به امروز موفق شده تا دستاورد‌هایی را به صورت تولیدی و نه صرفاً تک نمونه‌های اثباتگر فناوری به یگان بالادستی خود یعنی نیروی زمینی تحویل دهد. باید امیدوار بود تا این مرکز با حمایت‌های همه جانبه در سطح بالا در آینده نیز با تبدیل نمونه‌های اثباتگر فناوری مانند خودروی محافظت شده با زره و ارزشمند روئین‌تن نزاجا و سایر دستاورد‌های مورد نیاز یگان‌های عملیاتی به محصولات تولیدی، گام بلندی را در ارتقاء کیفی و حتی کمی تجهیزات نیروی زمینی ارتش به عنوان قدیمی‌ترین یگان نظامی کشور بردارد.