گفتگوی تفصیلی قم فردا با نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین:
مسئولین زمینه ازدواج آسان جوانان را فراهم کنند/ فراموشی عملیاتی کردن سیاست‌های کلی خانواده در جامعه
نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین با اشاره به فراموشی عملیاتی کردن سیاست‌های کلی خانواده در جامعه، گفت: مسئولین و متولیان زمینه ازدواج آسان جوانان را فراهم کنند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، یکی از چالش‌ها و بلکه معضلات بزرگ امروز کشورمان که آثار و تبعات منفی در حال و آینده دارد، مسأله ازدواج جوانان است که آثار سوء اجتماعیِ فراوانی را در حال و آینده به دنبال دارد. تأثیر منفی در حوزه‌های مختلف از جمله فرهنگ عمومی، اثر مستقیم در مقوله خانواده و منفی شدن تراز جمعیت و مؤلفه‌های اقتدار، اموری است که نیازمند تدبیر سریع مسئولین می‌باشد. موانع و سخت شدن ازدواج و فرار ناخواسته جوانان از تشکیل خانواده، امری خطرناک است که سقوط بسیاری از ارزش‌ها را به دنبال دارد. آمارهای نگران کننده در بالا رفتن سن ازدواج پسران و دختران و طلاق‌های بعضاً ناخواسته از دیگر مشکلاتی است که گریبانگیر جامعه شده است و این در حالی است که متولیان امر، تصمیم و طرح شایسته‌ای در این زمینه ندارند و شاید تبدیل به امری رها شده باشد.
از همین رو خبرنگار ما با حجت الاسلام حسین بنیادی، نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در این زمینه گفتگویی را انجام داده است.
مفهوم‌شناسی ازدواج در فرهنگ اسلام
قم فردا: برای ازدواج موفق باید چه ملاک هایی را داشته باشیم و به چه چیزهایی توجه کنیم؟
عنوان ازدواج در فرهنگ اسلام از عناوین مهمی است که جنبه‌های تکوینی و تشریعی آن به صورت تفصیلی در آیات قران و احادیث، بیان گردیده است. شناخت حقیقت، علل، حکمت‌ها و آثار فردی و اجتماعیِ ازدواج در گرو نگاه جامع به موضوع ازدواج است.
از جمله آیات قران کریم، آیه شریفه: «و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودة و رحمة ان فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون»(روم - ۲۱) خلقت، آرامش، مودت و مهربانی در این آیه شریفه نگاه جامعی است که به موضوع ازدواج دارد که آثار جسمانی و روانی فراوانی را به دنبال دارد. احکام، آداب و کارکردهای توفیقات، تکامل زوجین و تأثیرات مثبت اجتماعی، از دیگر امور نهفته در موضوع ازدواج است که ره‌آورد آن قرار گرفتن در منظومه و نظام احسن و پاسخ به خواسته‌ی فطری مردان و زنان است. از این‌رو موضوع ازدواج در اسلام را باید با نگاه فطری، فرهنگی و معنوی بررسی کرد.
ازدواج موفق با تکیه بر اصول انسانی و اسلامی
ازدواج مبارک امیرالمؤمنین امام علی و حضرت فاطمه علیهماالسلام را یک ازدواج مبتنی بر اصول و ارزش‌های انسانی و اسلامی می‌باشد، چنان که الگوسازی این پیوند مبارک در جوامع و زمان‌های مختلف باید با تکیه بر همین اصول باشد.
ایمان، اخلاق، شناخت و اعتماد، عزم و جدیت برای تشکیل خانواده، تلاش و همیاری در جهت ساماندهی امور زندگی از اصول تشکیل دهنده الگوی روزآمدِ ازدواج موفق است. درک روحیات طرفین، شناخت موقعیت‌های زندگی مشترک، لحاظ روحیات مردانگی و زنانگی همسران و توجه به حقوق و نیازهای زوجین از یکدیگر، تطابق و همانندی حداکثری همسران در شئون مختلف، فهم مشترک از موضوعات عقلانی و عاطفی مرتبط با زندگی مشترک، تحلیل شرائط خاص زندگی و تدبیر و تصمیم‌های مرتبط با تکامل زوجین در کنار یکدیگر، از اموری است که آیات قران کریم و روایات بر آنها دلالت دارد.
علاوه‌ی بر این، توصیه‌ها، تأکیدات، تشویق‌ها و وعده‌های داده شده در قران و احادیث که بیانگر حکمت‌ها و آثار ازدواج در تعالی مادی و معنوی افراد و جامعه می‌باشند نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که شناخت از آنها، انگیزه‌های جوانان را به این مهم در سنین مناسب ازدواج به خوبی نشان می‌دهد که محققین ارجمند در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، آثار ارزشمندی را تألیف نموده‌اند.
ایجاد زمینه‌ها و شرائط آسان ازدواج
قم فردا: مسئله ازدواج یکی از تاکیدات مهم در قرآن و از سوی اهلبیت(ع) است به همین دلیل از اهمیت ایجاد زمینه های ازدواج بفرمائید؟
نکته مهم در تحقق و فراگیری ازدواج جوانان، ایجاد زمینه‌ها و شرائط آسان ازدواج می‌باشد، این مهم به دو عامل اصلی بستگی دارد: عامل اول مربوط به همت جوانان می‌باشد. قوت و قدرت جوانی بعلاوه درک بالای جوانان، مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری زندگی مشترک و تشکیل خانواده می‌باشد، این عامل سرآمد تمامی عوامل دیگر است که نشأت گرفته از تعلیم و تربیت صحیح خانوادگی و فرهنگ بالای جوانان ایران اسلامی دارد، هر چند در این رابطه نباید از هجوم و سیطره مرئی و نامرئی افکار و فرهنگ‌های ناهمگون و نامتناسب با سبک زندگی اسلامی ایرانی و تخریبِ افکار و تصمیم‌های جوانان غفلت نمود. به نظر می‌رسد با تمام تنگناها و کاستی‌هایی که وجود دارد، عامل جوانی بقدری مهم و مؤثر است که تمام امور دیگر را می‌تواند تحت‌الشعاع خود قرار دهد.
غفلت مسئولین و متولیان از ازدواج آسان
عامل دوم مربوط به مجموعه سازمان‌ها، نهادها و کارگزاران حکومتی و حاکمیتی است که متولی و متصدی منظومه فرهنگی و اقتصادی کشور می‌باشند. در این رابطه باید بی‌پرده و شفاف سخن گفت، چرا که موضوعات مهمی مانند ازدواج، فرزندآوری و جمعیت از معضلات بزرگ کشور است که حال و آینده کشور را تحت تأثیر جدی خود قرار می‌دهد، حقیقتا عملکرد قانون‌گذاران و مجریان در بخش‌ها مختلف مردود است که خواسته یا ناخواسته مرتکب خطای بزرگی شده‌اند. آماری که درباره جوانان پسر و دختر ازدواج نکرده داده می‌شود، آماری که درباره جمعیت جوانانی که قطعا ازدواج نمی‌کنند، آماری که درباره رشد منفی جمعیت داده می‌شود، آماری که اخیرا درباره سقط جنین در کشور داده می‌شود، نشانگر کوتاهی عامدانه یا جاهلانه مسئولین در ادوار مختلف دارد که در هرصورت گناه و جرمی نابخشودنی است و متأسفانه با علم به این امور هنوز برنامه‌ای قابل قبول و اجرا در این رابطه وجود ندارد تا جائی که ازدواج‌های آسان نیز سخت و دشوار گردید است.
مهم‌ترین دلیل این نابسامانی، استفاده نکردن از کارشناسان متبحر در حوزه‌های تسهیل کننده امر ازدواج و جمعیت است. طرح‌ها، قوانین و آئین نامه‌های بی سر و ته که گویا در خلأ نوشته شده و در خلأ ابلاغ شده بهترین مؤید این امر است. مسئولین و مدیران بدانند که مسأله ازدواج در شرائط عادی از امور دستوری و توصیه‌ای نیست، حال که اوضاع دشوار و دشوارتر گردیده است.
فراموشی عملیاتی کردن سیاست‌های کلی خانواده در جامعه
این سوالی جدی از مسئولین است که چرا به «سیاست‌های کلی خانواده» و بندهای شانزده گانه و فروعات آن که توسط مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای مد‌ظله‌العالی ابلاغ گردید، عمل نشده است؟ آیا عملی شدن سرفصل‌های جامع آن، راه را برای برون رفت از این معضل ملی، هموار نمی‌کرد؟
جهت تکمیل این بخش عرض می‌کنم، وقتی خداوند متعال امر می‌کند که: «وَأَنْکِحُوا الْأَیَامَىٰ مِنْکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ... مردان و زنان بی‌همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را/ سوره نور - ۳۲ » امر به به ازدواج درآوردن پسران و دختران، فقط متوجه پدران و مادران نیست بلکه امر به کسانی است که می‌توانند و قدرت بر ایجاد زمینه‌های ازدواج جوانان را دارند، می‌باشد. توجه به این نکته که اقتضاءات هر زمانی و شرائط زندگی در هر دوره‌ای متفاوت از دوره دیگر است، موضوعی است که راه را برای تصمیم‌های نو باز و مدیران بخش فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را از بند جمود فکری نسبت به امور اساسی و سرنوشت‌ساز، نجات می‌دهد.
به هرصورت چنانکه رهبر فرزانه انقلاب و سایر مراجع عظام دامت برکاتهم و نخبگان و دلسوزان بارها گفته‌اند، موضوع و معضل ازدواج جوانان را باید جدی گرفت، برنامه‌ریزی کرد و اقدامات و حمایت‌های شایسته را در راستای تسهیل امر ازدواج انجام داد.
آثار و برکات مهم ازدواج
قم فردا: همانطورکه به ازدواج تاکیدات فراوانی شده است از آثار و برکات این امر مهم هم بفرمائید:
در ایات و روایات آثار متعددی درباره ازدواج بیان گردیده که به یک روایت پر معنا از رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله اشاره می‌کنم: «زوجوا ایامکم فان الله یحسن لهم فی اخلاقهم، ویوسع لهم فی ارزاقهم و یزیدهم فی مرواتهم/بحار الانوار - ج١٠٣ - ص٢٢١/عذب‌ها را همسر دهید، زیرا خداوند در پرتو ازدواج، اخلاق آنها را نیک می‌گرداند و بر روزی آنها وسعت می‌بخشد و بر مروت آنها می‌افزاید»
آنچه از کلام نورانی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به روشنی پیداست، ازدواج مخصوصا ازدواج جوانان سه اثر مهم را با خود همراه دارد که به تجربه ثابت گردیده؛ اول اخلاق نیک که مهم‌ترین سرمایه هر انسانی است، دوم وسعت روزی که وعده پروردگار است و سوم، مروت و جوانمردی که شاکله اجتماعی و رشد شخصیتی انسان‌ها را در بر دارد.
انسان برای رسیدن به این کمالات و قرار گرفتن در جایگاه ممتازِ نهفته در فطرتش و برخورداری از آرامش و ارضاع نفس و مقابله با نفسانیات، شایسته‌ترین و مطمئن‌ترین مسیر، مسیر ازدواج و انتخاب همراه و همدل در گذرای زندگی می‌باشد که البته شرط تحقق و تدوام زندگی مشترکِ موفق، بکارگیری تؤامان عقل و عاطفه و اعتماد و توکل بر عنایات خداوند متعال می‌باشد.
انتهای پیام/160
از همین رو خبرنگار ما با حجت الاسلام حسین بنیادی، نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در این زمینه گفتگویی را انجام داده است.
مفهوم‌شناسی ازدواج در فرهنگ اسلام
قم فردا: برای ازدواج موفق باید چه ملاک هایی را داشته باشیم و به چه چیزهایی توجه کنیم؟
عنوان ازدواج در فرهنگ اسلام از عناوین مهمی است که جنبه‌های تکوینی و تشریعی آن به صورت تفصیلی در آیات قران و احادیث، بیان گردیده است. شناخت حقیقت، علل، حکمت‌ها و آثار فردی و اجتماعیِ ازدواج در گرو نگاه جامع به موضوع ازدواج است.
از جمله آیات قران کریم، آیه شریفه: «و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودة و رحمة ان فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون»(روم - ۲۱) خلقت، آرامش، مودت و مهربانی در این آیه شریفه نگاه جامعی است که به موضوع ازدواج دارد که آثار جسمانی و روانی فراوانی را به دنبال دارد. احکام، آداب و کارکردهای توفیقات، تکامل زوجین و تأثیرات مثبت اجتماعی، از دیگر امور نهفته در موضوع ازدواج است که ره‌آورد آن قرار گرفتن در منظومه و نظام احسن و پاسخ به خواسته‌ی فطری مردان و زنان است. از این‌رو موضوع ازدواج در اسلام را باید با نگاه فطری، فرهنگی و معنوی بررسی کرد.
ازدواج موفق با تکیه بر اصول انسانی و اسلامی
ازدواج مبارک امیرالمؤمنین امام علی و حضرت فاطمه علیهماالسلام را یک ازدواج مبتنی بر اصول و ارزش‌های انسانی و اسلامی می‌باشد، چنان که الگوسازی این پیوند مبارک در جوامع و زمان‌های مختلف باید با تکیه بر همین اصول باشد.
ایمان، اخلاق، شناخت و اعتماد، عزم و جدیت برای تشکیل خانواده، تلاش و همیاری در جهت ساماندهی امور زندگی از اصول تشکیل دهنده الگوی روزآمدِ ازدواج موفق است. درک روحیات طرفین، شناخت موقعیت‌های زندگی مشترک، لحاظ روحیات مردانگی و زنانگی همسران و توجه به حقوق و نیازهای زوجین از یکدیگر، تطابق و همانندی حداکثری همسران در شئون مختلف، فهم مشترک از موضوعات عقلانی و عاطفی مرتبط با زندگی مشترک، تحلیل شرائط خاص زندگی و تدبیر و تصمیم‌های مرتبط با تکامل زوجین در کنار یکدیگر، از اموری است که آیات قران کریم و روایات بر آنها دلالت دارد.
علاوه‌ی بر این، توصیه‌ها، تأکیدات، تشویق‌ها و وعده‌های داده شده در قران و احادیث که بیانگر حکمت‌ها و آثار ازدواج در تعالی مادی و معنوی افراد و جامعه می‌باشند نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که شناخت از آنها، انگیزه‌های جوانان را به این مهم در سنین مناسب ازدواج به خوبی نشان می‌دهد که محققین ارجمند در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، آثار ارزشمندی را تألیف نموده‌اند.
ایجاد زمینه‌ها و شرائط آسان ازدواج
قم فردا: مسئله ازدواج یکی از تاکیدات مهم در قرآن و از سوی اهلبیت(ع) است به همین دلیل از اهمیت ایجاد زمینه های ازدواج بفرمائید؟
نکته مهم در تحقق و فراگیری ازدواج جوانان، ایجاد زمینه‌ها و شرائط آسان ازدواج می‌باشد، این مهم به دو عامل اصلی بستگی دارد: عامل اول مربوط به همت جوانان می‌باشد. قوت و قدرت جوانی بعلاوه درک بالای جوانان، مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری زندگی مشترک و تشکیل خانواده می‌باشد، این عامل سرآمد تمامی عوامل دیگر است که نشأت گرفته از تعلیم و تربیت صحیح خانوادگی و فرهنگ بالای جوانان ایران اسلامی دارد، هر چند در این رابطه نباید از هجوم و سیطره مرئی و نامرئی افکار و فرهنگ‌های ناهمگون و نامتناسب با سبک زندگی اسلامی ایرانی و تخریبِ افکار و تصمیم‌های جوانان غفلت نمود. به نظر می‌رسد با تمام تنگناها و کاستی‌هایی که وجود دارد، عامل جوانی بقدری مهم و مؤثر است که تمام امور دیگر را می‌تواند تحت‌الشعاع خود قرار دهد.
غفلت مسئولین و متولیان از ازدواج آسان
عامل دوم مربوط به مجموعه سازمان‌ها، نهادها و کارگزاران حکومتی و حاکمیتی است که متولی و متصدی منظومه فرهنگی و اقتصادی کشور می‌باشند. در این رابطه باید بی‌پرده و شفاف سخن گفت، چرا که موضوعات مهمی مانند ازدواج، فرزندآوری و جمعیت از معضلات بزرگ کشور است که حال و آینده کشور را تحت تأثیر جدی خود قرار می‌دهد، حقیقتا عملکرد قانون‌گذاران و مجریان در بخش‌ها مختلف مردود است که خواسته یا ناخواسته مرتکب خطای بزرگی شده‌اند. آماری که درباره جوانان پسر و دختر ازدواج نکرده داده می‌شود، آماری که درباره جمعیت جوانانی که قطعا ازدواج نمی‌کنند، آماری که درباره رشد منفی جمعیت داده می‌شود، آماری که اخیرا درباره سقط جنین در کشور داده می‌شود، نشانگر کوتاهی عامدانه یا جاهلانه مسئولین در ادوار مختلف دارد که در هرصورت گناه و جرمی نابخشودنی است و متأسفانه با علم به این امور هنوز برنامه‌ای قابل قبول و اجرا در این رابطه وجود ندارد تا جائی که ازدواج‌های آسان نیز سخت و دشوار گردید است.
مهم‌ترین دلیل این نابسامانی، استفاده نکردن از کارشناسان متبحر در حوزه‌های تسهیل کننده امر ازدواج و جمعیت است. طرح‌ها، قوانین و آئین نامه‌های بی سر و ته که گویا در خلأ نوشته شده و در خلأ ابلاغ شده بهترین مؤید این امر است. مسئولین و مدیران بدانند که مسأله ازدواج در شرائط عادی از امور دستوری و توصیه‌ای نیست، حال که اوضاع دشوار و دشوارتر گردیده است.
فراموشی عملیاتی کردن سیاست‌های کلی خانواده در جامعه
این سوالی جدی از مسئولین است که چرا به «سیاست‌های کلی خانواده» و بندهای شانزده گانه و فروعات آن که توسط مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای مد‌ظله‌العالی ابلاغ گردید، عمل نشده است؟ آیا عملی شدن سرفصل‌های جامع آن، راه را برای برون رفت از این معضل ملی، هموار نمی‌کرد؟
جهت تکمیل این بخش عرض می‌کنم، وقتی خداوند متعال امر می‌کند که: «وَأَنْکِحُوا الْأَیَامَىٰ مِنْکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ... مردان و زنان بی‌همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را/ سوره نور - ۳۲ » امر به به ازدواج درآوردن پسران و دختران، فقط متوجه پدران و مادران نیست بلکه امر به کسانی است که می‌توانند و قدرت بر ایجاد زمینه‌های ازدواج جوانان را دارند، می‌باشد. توجه به این نکته که اقتضاءات هر زمانی و شرائط زندگی در هر دوره‌ای متفاوت از دوره دیگر است، موضوعی است که راه را برای تصمیم‌های نو باز و مدیران بخش فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را از بند جمود فکری نسبت به امور اساسی و سرنوشت‌ساز، نجات می‌دهد.
به هرصورت چنانکه رهبر فرزانه انقلاب و سایر مراجع عظام دامت برکاتهم و نخبگان و دلسوزان بارها گفته‌اند، موضوع و معضل ازدواج جوانان را باید جدی گرفت، برنامه‌ریزی کرد و اقدامات و حمایت‌های شایسته را در راستای تسهیل امر ازدواج انجام داد.
آثار و برکات مهم ازدواج
قم فردا: همانطورکه به ازدواج تاکیدات فراوانی شده است از آثار و برکات این امر مهم هم بفرمائید:
در ایات و روایات آثار متعددی درباره ازدواج بیان گردیده که به یک روایت پر معنا از رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله اشاره می‌کنم: «زوجوا ایامکم فان الله یحسن لهم فی اخلاقهم، ویوسع لهم فی ارزاقهم و یزیدهم فی مرواتهم/بحار الانوار - ج١٠٣ - ص٢٢١/عذب‌ها را همسر دهید، زیرا خداوند در پرتو ازدواج، اخلاق آنها را نیک می‌گرداند و بر روزی آنها وسعت می‌بخشد و بر مروت آنها می‌افزاید»
آنچه از کلام نورانی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به روشنی پیداست، ازدواج مخصوصا ازدواج جوانان سه اثر مهم را با خود همراه دارد که به تجربه ثابت گردیده؛ اول اخلاق نیک که مهم‌ترین سرمایه هر انسانی است، دوم وسعت روزی که وعده پروردگار است و سوم، مروت و جوانمردی که شاکله اجتماعی و رشد شخصیتی انسان‌ها را در بر دارد.
انسان برای رسیدن به این کمالات و قرار گرفتن در جایگاه ممتازِ نهفته در فطرتش و برخورداری از آرامش و ارضاع نفس و مقابله با نفسانیات، شایسته‌ترین و مطمئن‌ترین مسیر، مسیر ازدواج و انتخاب همراه و همدل در گذرای زندگی می‌باشد که البته شرط تحقق و تدوام زندگی مشترکِ موفق، بکارگیری تؤامان عقل و عاطفه و اعتماد و توکل بر عنایات خداوند متعال می‌باشد.
انتهای پیام/160
نظرات شما