آسیب‌ها و چالش‌های انجمن‌های علمی دانشجویی/رویکرد وزارت علوم در خصوص حمایت از انجمن‌های علمی

در کشورهای پیشرفته انجمن های علمی یک نوع سازمان شناخته شده است که به صورت جدی روی آن ها سرمایه گذاری می شود؛ چرا که یکی از مهم ترین کانون‌های علمی و تاثیرگذار بر تولید علم و روند فعالیت‌های علمی محسوب می شوند.

امروزه یکی از مهم‌ترین تشکل‌هایی که می‌تواند به صورت جدی به موضوع تولید علم ورود پیدا کند انجمن‌های علمی دانشجویی نام دارد، چرا که نقش دانشجویان در توسعه علم و فناوری کشور بسیار حائز اهمیت است.

دانشگاه از چهار بخش اساسی مانند مسئولان دانشگاه، دانشجویان، استادان و اعضای هیئت علمی تشکیل شده است و مسئولان دانشگاهی نقش مهمی در ارتباط موثر سه موارد دیگر با یک دیگر دارند، همچنین در محیط‌های آموزشی ساختار‌هایی مانند مراکز پژوهشی؛ مراکز رشد، سرا‌های نوآوری، دفاتر ارتباط با صنعت و مراکز تحقیقاتی برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی، پژوهشی و تولید علم وجود دارد که عملکرد ضعیف در هر کدام از این موارد می‌توان باعث اختلال جدی در تولید علم شود.

گفتنی است که رابطه میان دانشجویان و استادان هم باعث می‌شود تا محصلان دانشگاهی تحت هدایت و مشاوره استادان خود در قالب انجمن‌های علمی دانشجویی به تولید علم بپردازند چرا که یکی از کانال‌های ارتباطی میان دانشجویان و استادان، انجمن‌های علمی است که با تقویت و فعال شدن انجمن‌ها ارتباط موثر میان دانشجویان و اساتید به وجود می‌آید.

انجمن‌های علمی نقش بسیار مهمی در تولید علم دارند چرا که در صورت خوب فعالیت کردن می‌توانند دانشجویان زیادی را در تشکل‌های گروهی جذب کنند و به اینصورت پل ارتباطی موثری میان اعضای هیئت علمی، دانشجویان و مسئولان خواهند بود؛ این ارتباط و نیازسنجی مستمر از دانشجویان برای برگزاری بازدید از مراکز صنعتی و دوره‌های توانمندسازی نرم‌افزار‌ها و مطالب جانبی کلاس‌های تئوری و تعریف طرح‌های پژوهشی می‌تواند زمینه مناسب دیگری برای کمک انجمن‌های علمی در راستای پیشرفت علمی کشور باشد.

دانشجویانی که عضو انجمن‌های علمی هستند می‌توانند با مدیریت آن‌ها و فعالیت در بازار کار و با حمایت مسئولان دانشگاه ها، اعضای هیئت علمی و دانشگاهیان در تقویت و ترویج فرهنگ و اخلاق علمی در دانشگاه، تقویت روحیه و بنیه علمی و مهارتی دانشجویان مستعد و توانمند، فراهم کردن زمینه‌های مناسب برای فعالیت‌ها و همکاری‌های گروهی علمی، همچنین شناسایی و بهره‌گیری از توانمندی و خلاقیت و نوآوری آن‌ها در پیشرفت علمی کشور نقش موثری داشته باشند تا به اینصورت هم باعث توسعه اقتصادی کشور شوند و هم عقب ماندگی‌های علمی را به نسبت سایر کشور‌ها جبران کنند.

نقش انجمن‌های علمی در توسعه اقتصادی

ابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور  درباره نقش انجمن‌های علمی دانشجویی در تولید علم اظهار کرد: تولید یک یک کار جمعی را طلب می‌کند و نباید به صورت فردی انجام شود.

او افزود: یکی از نقاط ضعف کشورمان این است که افراد در سیستم‌های آموزش عالی عادت به انجام کار‌های فردی دارند، در صورتی که افزایش تولید علم و تولید علم واقعی با کار جمعی، اشتراک گذاری عقاید، تحلیل و ... اتفاق می‌افتد.

صالحی عمران تصریح کرد: یکی از نهاد‌هایی که در دانشگاه‌ها شکل گرفته و در دنیا مهم بوده این است که دانشجو باید در کنار استاد هم آموزی کند تا آموزش‌ها منجر به کار‌های پژوهشی و علمی میان استادان و دانشجویان شود.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور با بیان اینکه استادان و دانشجویان به تنهایی نمی‌توانند تولید علم کنند، تاکید کرد: از نظر تعلیم و تربیت استادان و دانشجویان می‌توانند هم دیگر را وادار به تفکر، تحلیل و کار‌های علمی و پژوهشی کنند.

صالحی عمران بیان کرد: فعالیت استادان و همکاران که همان انجمن‌های علمی را تشکیل می‌دهند یکی دیگر از راهکار‌های تولید علم است، همچنین همکاری دانشجویان در کنار یک دیگر با نام انجمن‌های علمی به علت همفکری منجر به تولید علم می‌شود.

ظرفیت دانشجویی برای تولید علم جدی گرفته نشده است

او گفت: گاهی اوقات کمتر به انجمن‌های علمی در تولید علم توجه می‌کنیم و در این زمینه از ظرفیت آن‌ها غافل مانده ایم چرا که در ماهیت آموزشی از دانشجویان به عنوان زیردست و تنها یادگیرنده یاد می‌کنیم بنابراین یکی از وظایف آموزش عالی این است که انجمن‌های دانشجویی را حمایت کرده و آن‌ها را تشویق کند تا در راستای علم بتوانند مسائل را حل کنند.

صالحی عمران اضافه کرد: نقش انجمن‌های علمی به شدت در تولید علم موثر است و استفاده از ظرفیت دانشجویان کشور در رشته‌های گوناگون باعث می‌شود تا رشد علم و توسعه اقتصادی کشور را شاهد باشیم چرا که انگیزه و هوش جوانان ایرانی در این راستا بسیار کارساز است.

او در پایان گفت: ظرفیت دانشجویان باعث تولید علم و در نهایت جهش اقتصادی کشور می‌شود که نباید از آن‌ها غفلت شد.

رویکرد وزارت علوم در خصوص حمایت از انجمن‌های علمی

امروزه بیشتر انجمن‌های علمی دانشجویی از فعالیت‌های علمی_ پژوهشی مراکز دانشگاهی دیگر اطلاعاتی ندارند، اما ارتباط مراکز دانشگاهی با یک دیگر می‌تواند تاثیر زیادی در جلوگیری از موازی کاری و افزایش رغبت بیشتر در تحقق فعالیت‌های مشترک علمی داشته باشد.

وزارت علوم به‌عنوان بالاترین نهاد آموزش عالی می‌تواند مطابق سیاست‌ها و تصمیم گیری‌های درست ارتباط میان انجمن‌ها و همه دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی را تحقق ببخشد تا گام مؤثری در جهت تولید علم و پیشرفت کشور داشته باشد.

آسیب‌ها و چالش‌های انجمن‌های علمی دانشجویی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های انجمن‌های علمی نداشتن ارتباط موثر میان هسته اصلی انجمن‌های علمی با استادان و دانشجویان است، روسای دانشگاهی معتقد هستند که انجمن‌های علمی فعال می‌تواند توسط یک استاد با علاقه و خلاق هدایت شوند و اگر اعضای هیئت علمی به صورت پویا و فعال در این زمینه کمک رسان دانشجویان نباشند صد درصد فعالیت انجمن‌های علمی منجر به کار‌های گروهی کمرنگ و سطح پایین خواهد شد. البته مسئولان دانشگاهی هم می‌توانند با در نظر گرفتن جایگاه انجمن‌های علمی و دخالت دادن آنان در امور دانشگاه به حل این چالش‌ها کمک زیادی کنند.

لازم است تا جایگاه انجمن‌های علمی در تمام ارکان دانشگاهی حفظ شود تا به اینصورت زمینه فعالیت انجمن‌های علمی تسریع یابد و باید اساتید و اعضای هیئت علمی زمان بیشتری را برای انجمن‌های علمی اختصاص دهند چرا که این امر منجر می‌شود تا روحیه دانشجویان افزایش یابد و فعالیت‌های پژوهشی این انجمن‌ها رشد قابل توجهی داشته باشد.

همچنین اگر انجمن‌های علمی فعالیت‌های خود را به سمت و سوی کارآفرینی، تولید علم و انجام طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی سوق دهند مسائل موجود در کشور شاید تا حدود زیادی از این طریق رفع شوند.

با وجود اینکه فعالیت و پیوستن دانشجویان به انجمن‌های علمی کاملا داوطلبانه است بنابراین دانشگاه‌ها موظف هستند تا به صورت کاملا آگاهانه دانشجویان را به عضو شدن در این گروه‌ها سوق دهند تا به اینصورت علم و دانش دانشجویان بیشتر افزایش یابد و با ارتباط بالاتر از طریق انجمن‌های علمی سایر دانشگاه‌ها مشکلات کشور حل شوند، همچنین همچنین ارتباط زیاد با اعضای هیئت علمی و دانشجویان برای شکل‌گیری کار‌های گروهی با رویکرد کارآفرینی، حل مسائل کشور و تولید علم می‌تواند راهگشا و مؤثر باشد.