شروط لازم برای اجرای سند آموزش و پرورش که در حال تبدیل به تراژدی است

یک دهه از تصویب این سند می‌گذرد، سندی که به اجماع نظر متخصصان امر تعلیم و تربیت رسیده است، اما هنوز روند اجرایش کامل نیست و طی مدت یک دهه اخیر ۵ وزیر و یک سرپرست داعیه اجرای آن را داشتند، اما همچنان این سند در اجرا ناقص مانده است.

سندی که مسیر اجرایش همواره محل بحث و بررسی است، اما هنوز به اتفاق نظری برای اجرای کامل نرسیده است و امیدوار به وزرای آموزش و پرورش و سال‌های بعد برای رسیدن به این مهم است.

مسیری که قرار است بسیاری از مشکلات آموزش و پرورش در حیطه آموزشی و پرورشی را برطرف کند اما همچنان در پیمودن این راه با توجه به تعدد وزرای آموزش و پرورش و اتخاذ سیاست‌های مختلف و مقطعی بنا بر اظهارات کارشناسان امر توفیق چندانی نداشته است.

بنا بر اجرای آزمایشی سند تحول بنیادین نبود

سید محمد بطحایی وزیر پیشین آموزش و پرورش درباره روند اجرای این سند در طول یک دهه اخیر و یکی از انتقاداتی که نبود اجرای آزمایشی سند تحول بنیادین را عامل اجرای ناکامل آن می‌داند، بیان کرد: سند تحول بنیادین یک نقشه راه است که بنا دارد آموزش و پرورش ما را به مقصد و آن محلی که مورد انتظار جامعه است برساند، در چنین طرح‌هایی که گستره وسیعی دارد اجرای آزمایشی موضوعیتی ندارد.

او ادامه داد: سند تحول بنیادین که امروز نقشه راه آموزش و پرورش محسوب می‌شود، مورد اجماع همه نخبگان، مدیران و سیاستگذاران کشور و ماحصل تجربیات همه تلاش‌ها، موفقیت‌ها و ناکامی‌های ما بعد از انقلاب به شمار می‌رود.

وزیر پیشین آموزش و پرورش تصریح کرد: از ابتدا قرار نبود سند تحول را به طور آزمایشی به این معنا که در عرصه محدود باشد اجرا کنیم، همچنین باید به این موضوع توجه داشته باشیم که سند به مرحله‌ای رسیده که طراحی آن تمام شده است.

امکان استمرار اجرای سند تحول یه یک شرط!

بطحایی درباره میزان اجرایی شدن این سند معتقد است، بخش‌هایی که در اختیار آموزش و پرورش بوده مانند طرح‌های ساختاری انجام شده و الان به مرحله‌ای رسیده است که واقعا اگر در قالب پروژه ملی مورد همراهی همه دستگاه‌های ذیربط نباشد اجرا و استمرار غیر ممکن است.

او اضافه کرد: البته آموزش و پرورش هم جزئی از این دستگاه‌های ذیربط است، اما سایر بخش‌ها هم باید وارد عمل شوند.

به گفته بطحایی داستان سند تحول در حال تبدیل شدن به یک تراژدی است، تراژدی که همواره باید محتوا را ببینیم و غبطه بخوریم.

وزیر پیشین آموزش و پرورش تاکید کرد: سند تحول علی رغم نقایصی که دارد و نمی‌گویم این سند بدون نقص است، اما باید غصه برخوریم اگر آن اجرا بشود آموزش و پرورش ما از این مشکلاتی که در شرایط کنونی با آن دست و پنجه نرم می‌کند، نجات می‌یابد.

بطحایی با تاکید بر اینکه تنها روشی که برای اجرای سند تحول بنیادین آن هم متناسب با شرایط موجود امکان پیاده سازی اش وجود دارد، نگاه کلی به فرآیند اجراست، گفت: باید این سند در قالب یک پروژه ملی و فرابخشی مورد توجه باشد، یعنی همه مولفه‌های تعیین شده در یک پروژه اعم از زمان و محل تعیین منابع معین باشد همچنین سازوکار‌های مدیریتی و نظارتی مشخص داشته باشد، در چنین صورتی می‌توان امیدوار بود که سند در بازه ٨ تا ١٠ سال آتی اجرا می‌شود.

اجرای سند تحول بنیادین فرابخشی است

او اظهار کرد: نمی‌توانیم بگوییم سند اصلا اجرا نشده، بلکه بخش‌هایی که در اختیار آموزش و پرورش بوده است، به مرحله اجرا رسیده است.

وزیر پیشین آموزش و پرورش افزود: موضوع اجرای سند فرابخشی است و در شرایط فعلی به بخش‌هایی رسیدیم که به تنهایی از عهده آموزش و پرورش برنمی‌آید؛ موضوع مهمی مثل سند تحول را نمی‌توانیم مثل یک موضوع ساده مورد توجه قرار دهیم.

بطحایی ادامه داد: به عنوان مثال نمی‌توان چنین قرص کنیم که آموزش و پرورش از محل جاری صرفه جویی می‌کند تا سند را اجرا کند، این سند با این چشم انداز که از آن توصیف شده است بابد با سازوکار مدیریتی خاص خودش پیش رود، مثال نزدیک به آن سند تحول سلامت است، این سند صرف نظر از ایرادات و نقایص، زمان، محل تعیین منابع، سازوکار اجرایی و عملیاتی و نظارتی اش معلوم بود.

او گفت که این تجربه را در کشور داریم و دوباره نباید بیاییم بگوییم برای سند تحول از چه مسیری شروع کنیم، همجنین موارد مشابه دیگری جز طرح تحول سلامت در کشور وجود داشته است.

وزیر پیشین آموزش و پرورش بیان کرد: اگر بخواهیم سند تحول را جامع و یکپارچه آنطور که مقام معظم رهبری تاکید کرده اند، اجرا کنیم تا آثار خودش را در مدرسه و کشور به جای بگذرد بر همین اساس مدل برداری از سند تحول سلامت در کشور مناسب به نظر می‌رسد.

خطا در دیدگاه‌های مربوط به اجرای سند تحول چیست؟

به گفته بطحایی آموزش و پرورش به عنوان تنها مجری اجرای سند تحول بنیادین دیده شده که بزرگترین خطاست چراکه فقط آموزش و پرورش نمی‌تواند به تنهایی این کار را بکند.

او تاکید کرد: مهم‌ترین عامل بعد از مورد ذکر شده نبود منابع، امکانات و ظرفیت‌های لازم برای اجرای این سند است، به عنوان مثال می‌خواهیم از محل اعتبارات جاری آموزش و پرورش برای اجرای سند استفاده کنیم و این در حالی است که ٩٧ تا ٩٨ درصد این اعتبارات صرف هزینه‌های پرسنلی می‌شود بنابراین امکان اجرای سند در چنین شرایطی وجود ندارد؛ به طور کلی این دو عامل یاد شده را می‌توان مهم‌ترین عوامل در نگاه نادرست به فرآیند اجرای سند تحول بنیادین بدانیم.