روانشناس نماها؛ دلالانی که از درد و رنج مردم کسب درآمد می کنند/ خریدن غم در ازای یک مشت شادی کاذب

روانشناس نماها، افرادی که مدتی است بستر مجازی را برای خود غنیمت شمرده و برای سکه کردن بازار کاری خود در آن جولان می‌دهند؛ به طوری که از هر چند صفحه اینستاگرامی، سند شش دانگ یکی را به نام خود زده اند و ترفند آن‌ها این است که غم واقعی می‌خرند، اما شادی کاذب می‌فروشند.

بهزاد وحیدنیا مدیر کل مشاوره و امور روانشناسی سازمان بهزیستی کشور، در یک گفت و گوی رادیویی، در رابطه با فعالیت روانشناس نما‌ها در فضای مجازی اظهار کرد: اگر بخواهیم بر اساس آن چه که بنده مطلع هستم، آمار روانشناسان را بررسی کنیم به نظر می‌رسد که بیش از ۲۵۰ هزار روانشناس در کشور داریم، اما آمار آن افرادی که در کار حرفه‌ای روانشناسی فعالیت می‌کنند یا مجاز به مداخلات حرفه‌ای هستند بسیار کمتر از این رقم است؛ به طوری که فکر می‌کنم حدود ۷ هزار نف پروانه سازمان نظام روانشناسی دارند و افرادی که در مراکز سازمان بهزیستی، تاییدیه دولت برای فعالیت را دارند حدود ۲۰ هزار نفر هستند.

بیشتر بخوانید

• چه زمانی ارتباطات مجازی روی روابط حضوری خلل وارد می‌کند؟

وی بیان کرد: به نظر می‌رسد که در حال حاضر، فضا در بستر مجازی برای افرادی که می‌خواهند بازار و کار کاذب خود را  معرفی کنند، فراهم است و همان طور که مشخص است، این افراد صرفا روانشناس نیستند و به همین منظور، اگر بخواهیم بازار عمومی اجتماع را از لحاظ اقبال آن‌ها از مفاهیم و مطالب اجتماعی رصد کنیم باید بگوییم که مردم از موضوعات مرتبط با روانشناسی بسیار استقبال می‌کنند.

مدیر کل مشاوره و امور روانشناسی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: ما با چند دسته از افراد و شاید مطالب روبرو هستیم چراکه در این فضا،   افرادی هستند که واقعا روانشناسی خوانده اند، اما اجازه مداخله حرفه‌ای ندارند و برخی دیگر، افرادی هستند که روانشناسی را در سطحی مطالعه کرده اند که فقط اطلاعات عمومی در حوزه روانشناسی دارند و دسته‌ای دیگر هم فارغ از این دو گروه هستند که استنباط‌های فردی خود را بر اساس علائقشان به حوزه روانشناسی مطرح می‌کنند که  بخش عمده‌ای از آن‌ها شاید روانشناسی هم مطالعه نکرده اند و صرفا تمایل دارند که  وارد حوزه جامعه شناسی و روانشناسی شوند.

وحیدنیا در خصوص راهکار‌هایی به منظور جلوگیری از مشکلات ناشی از روانشناس نما‌ها گفت: اولین قدم این است که در رابطه با فرهنگ، اطلاعات و دانش عمومی مردم باید خیلی کار شود و به همین دلیل، آسیب شناسی‌ها نشان می‌دهد که قسمت اعظمی از آن‌ها به دلیل  استقبال‌های عمومی برای این محتواهاست چرا که مردم در خصوص افراد مجاز به مداخلات روانشناسی آشنایی ندارند و بخش دیگری هم به علت آشنا نبودن با محتوا‌های در حال عرضه است.

وی  ادامه داد: اعتماد به نفس، یکی از موضوعاتی است که در این فضا و از سوی روانشناس نما‌ها ارائه می‌شود که این برای خیلی از افراد بسیار جذاب است و آن‌ها هم به دنبال  چنین موضوعاتی هستند و یا این که چگونه در ۷ ساعت مدیر خوبی شویم؟ که افراد آگاه‌تر و آن دسته از افرادی که با ادبیات بدوی موضوع آشنایی دارند قطعا از نامناسب بودن این محتوا‌ها اطلاع دارند.

حسین مصباح، روانشناس و مشاور رئیس سازمان نظام روانشناسی و عضو کمیسیون تخلفات صنفی و حرفه‌ای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، در ادامه، در رابطه با آمار روانشناسان باید گفت آن چیزی که با دانشجویان، فارغ التحصیلان و... تخمین زده می‌شود رقمی حدود ۲۵۰ هزار نفر است، اما افرادی که مشخصا عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره هستند نزدیک ۳۴ هزار نفر هستند و البته حدود ۶ هزار نفر پروانه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره دارند که به نوعی به صوررت مستقل حق فعالیت روانشناسی دارند و بقیه افراد هم می‌توانند در مراکز خدمات روانشناسی و زیرنظر اساتید دیگری کار روانشناسی و مشاوره را انجام دهند که آن‌ها نمی‌توانند به طور مستقل به فعالیت روانشناسی و مشاوره بپردازند.

عضو کمیسیون تخلفات صنفی و حرفه‌ای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور گفت: روانشناس نما‌ها افرادی هستند که عمدتا فاقد تخصص در زمینه روانشناسی و بعضا حتی فاقد کارشناسی روانشناسی هستند چه برسد به این که صلاحیت لازم را کسب کرده که بتوانند عضو سازمان نظام روانشناسی باشند تا جایی که ما فردی داریم که دیپلمه و در حال حاضر، پرونده اش در سازمان نظام روانشناسی و مشاوره تشکیل شده است و متاسفانه نزدیک به ۱۰ هزار فالوور دارد و ماهیانه بالای چند میلیارد ار افراد سوء استفاده مالی می‌کند و کارگاه می‌گذارد و برای ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی به هر فرد در یک روز، نزدیک به ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه دریافت می‌کند. این در حالی است که سواد روانشناسی هم ندارد.

مصباح ادامه داد: افراد فعال در زمینه روانشناسی، چند دسته مجاز و غیر مجاز هستند و بر اساس تعریف  سازمان نظام روانشناسی و مشاوره و مصوب ابلاغ شده از سوی مجلس از سال ۸۲، یک روانشناس یا مشاور فردی است که حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد از یکی از دانشگاه‌های معتبر مورد تایید وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و درمان را داشته باشد. یعنی حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی باشد و سازمان نظام روانشناسی نیز موظف کرده است کلیه افرادی که بخواهند در مشاغل روانشناسی و مشاوره فعالیت داشته باشند باید دارای پروانه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره باشند که در این میان، هم حرفه روانشناسی و هم مشاوره باید بدون استثنا از سازمان روانشناسی پروانه بگیرند و در این میان، حتی اگر سازمان‌های دیگر مثل سازمان بهزیستی و وزارت ورزش  هم بخواهند مجوز بدهند باید بدوا از سازمان روانشناسی مجوز بگیرند.

وی افزود: افرادی که خارج از این حیطه، به فعالیت روانشناسی و مشاوره می‌پردازند در حال انجام فعالیت غیر مجاز هستند که این افراد هم دو دسته هستند؛ به طوری که برخی از افراد دارای حداقل کارشناسی و یا کارشناسی ارشد هستند، اما مجوز نگرفته اند که کارشناس ارشد‌ها در صورتی می‌توانند مطب راه اندازی کنند که پروانه بگیرند و دفتر روانشناسی یا مشاوره راه اندازی کنند و عمده افرادی که در حال حاضر پروانه دارند دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند، اما در میان آن ها، کمتر افرادی هستند که دارای مدرک  دکترا و بالاتر هستند و این موضوع طبیعی است.

عضو کمیسیون تخلفات صنفی و حرفه‌ای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور بیان کرد: طبق برآورد ما، سازمان، برخی از افرادی را که بدون مجوز در فضای مجازی فعالیت می‌کردند را رصد و احضار کرده است که ۷۰ درصد این افراد، از لحاظ مدرک تحصیلی، به نوعی واجد شرایط هستند، اما برای گرفتن مجوز اقدام نکرده اند که این افراد مسائل و مشکلات کمتری دارند، اما عمده مشکلات با ۳۰ درصد افرادی است که فاقد هرگونه تخصص روانشناسی و در حال فعالیت هستند که متاسفانه به آن‌ها روانشناس نما‌ها می‌گوییم.

مصباح تصریح کرد: افرادی که به روانشناسان این تیپی مراجعه می‌کنند و در حقیقت، افرادی که با آسیب‌های روحی - روانی روبرو و بدنبال یک آرامش هستند متاسفانه با چنین روانشناس نما‌ها و تبلیغاتشان روبرو شده و جذب این افراد می‌شوند که در حقیقت، این روانشناس نما‌ها با درد و رنج و آلام روحی مردم کاسبی و از جملات زیبا استفاده می‌کنند که همین موضوع باعث جذب افراد می‌شود.

وی گفت: این روانشناس نماها، از آلام و درد و رنج مردم در دراز مدت کم نمی‌کنند. به طور مثال؛ وقتی زن و شوهری با یکدیگر اختلاف پیدا می‌کنند عمدتا بدنبال تایید و تمجید هستند و این روانشناس نما‌ها هم چنین نسخه‌هایی برای آن‌ها می‌پیچند و عملا از همین طریق، افراد را جذب می‌کنند، اما مشکلی که در این میان به وجود می‌آید این است که افراد مراجعه کننده پس از مدتی از این روانشناس نما‌ها ناامید می‌شوند. در حالی که، این روانشناس نما‌ها برای مدتی از آن‌ها سوء استفاده مالی کرده اند که این باعث شکست افراد می‌شود و در حقیقت، این زخم‌ها قابل جبران نیست و این روانشناس نماها، بزرگترین لطمه را به حیثیت اجتماعی و روح و روان مردم وارد می‌کنند.

وحیدنیا مدیر کل مشاوره و امور روانشناسی سازمان بهزیستی کشور، در ادامه گفت: به نظر می‌رسد که عمده مشکلات به دلیل ماهیت فضای مجازی است و باید توجه داشته باشید که شاید  یک فرد در فضای مجازی بتواند بیش از ۱۵۰ هویت داشته باشد که شناسایی این فرد و خودابرازی او دشوار است چرا که ممکن است ما در فضای مجازی، شاهد صحبت‌هایی باشیم که جایی بیان نمی‌شود و این فرصت در فضای مجازی بیشتر از هر جایی برای افراد فراهم شود.

وی ادامه داد:  باید روی سواد سلامت روان مردم کار شود و وظیفه همه است، هم بخش‌های دولتی و غیر دولتی و هم بخش‌های مربوط به وزارت بهداشت، سازمان نظام روانشناسی و مشاوره و بهزیستی که حوزه سلامت روان جامعه را پشتیبانی کنند، اما باید توجه کرد که  قوانین باید به اطلاع مردم برسد که این موضوع از طرف بخش‌های مختلف در حال انجام است، اما این که رسانه‌ها هم روی آن کار کنند می‌تواند موثر باشد.

مدیر کل مشاوره و امور روانشناسی سازمان بهزیستی کشور افزود: مطابق قانون، سازمان بهزیستی، مرجع حاکمیتی صدور مجوز‌های مراکز و کلینیک‌های روانشناسی در کشور است یعنی سازمان نظام روانشناسی به موضوع افراد می‌پردازد و همه افرادی که می‌خواهند در روانشناسی فعالیت کنند باید غربال شوند که این‌ها در کنار هم می‌توانند مجموعه مکملی داشته باشند و این خدمات باید در بستر ایمنی برگزار شوند.

وحیدنیا افزود: با توجه به این که مردم در حال حاضر در شرایط کرونا به مشاوره‌های تلفنی نیاز دارند  و سامانه ۱۴۸۰ هم در سراسر کشور وجود دارد،   افراد می‌توانند با این سامانه تماس بگیرند و زیر نظر سوپروایزر‌های آموزش دیده و متخصص و مطابق نیاز روز جامعه، به ارائه خدمات بپردازند وو به افراد پاسخ دهی کنند که در حوزه فضای مجازی، یک مقدار کار از این سخت‌تر است، چون سابق بر این، استاندارد‌های فضای مجازی در کشور ما آن طور که باید برای مشاوره تعریف نشده بود و حالا سازمان بهزیستی ورود پیدا کرده و این استاندارد‌های نظارتی در مراکز مشاوره مجازی را تعریف کرده است؛ به طوری که در حال حاضر، سامانه جامع مدیریت خدمات روانشناسی کشور شروع به کار کرده و در حال ثبت همه مراکز است البته ما سامانه‌هایی هم از قبل داشتیم که البته نه تنها این سامانه جامع‌تر است بلکه این امکان را فراهم می‌کند افرادی که نمی‌خواهند در سایر بستر‌های مجازی خدمات روانشناختی بگیرند در این بستر فضای امنی داشته باشند. بنابراین، تمام مراکز مجاز و همه افرادی که مجاز به مداخلات روانشناسی هستند باید معرفی شوند که به نظر می‌رسد، مجوز‌های مربوط به این آموزش‌ها و برنامه‌های ارتقایی و فعالیت‌ها را هم قاعدتا باید زیرنظر دولت و مجموعه‌های تخصصی کشور پیش ببریم.