معرفی صنایع دستی قم به مناسبت روزجهانی صنایع دستی؛
بازار بی رمق صنایع دستی قم/قم نگین انگشتری و پایتخت فرش دست بافت ایران
صنایع دستی از جمله هنرهای اصیل و قدیمی مردم قم است که این روزها حال و روز مناسبی ندارد و فعالان این عرصه برای فروش محصولات خود با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، صنایع دستی هنری است که با دستان هنرمندان با لطافت و زیبایی وصف ناشدنی چشم گردشگران را می‌نوازد؛ هنری که در هر منطقه و خطه‌ای متغیر است و با نام آن شهر و دیار خودنمایی می‌کند، یزد و ترمه‌اش، شیراز و هنر قلم‌زنی و اصفهان با هنر خاتم کاری و مینا کاری آن و … شهرت دارد.
صنایع دستی در شهر مقدس قم تاریخچه قدیمی دارد و این صنعت یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر مذهبی قم است که به دلیل موقعیت زیارتی پذیرای مسافران داخلی و خارجی زیادی است که بازار پر رونقی را می تواند در دل این شهر داشته باشد.
از فرش دست بافت ابریشم زیبا گرفته تا خرمهره سازی، زیورآلات سنتی، انگشتر سازی، سفال و سرامیک و همچنین سنگ تراشی و منبت کاری و منسوجات سنتی همه و همه حرفی برای گفتن دارند اما به دلیل بی‌مهری غریب و نا آشنا هستند.
این ها برخی از صنایع دستی استان قم است که از بین ۳۰۰ رشته صنایع دستی در کشور به ثبت رسیده و ۴۲۰۰هنرمند دارای پروانه فعالیت در ۵۰ رشته در استان قم فعال هستند البته همانطور که گفته شد در سال‌های اخیر توجه چندانی از سوی مسئولین شهر به صنایع دستی در این شهر نشده و برخی از این صنایع به طور کامل تعطیل شده است.
از همین رو به طور اجمالی برخی از هنرهای دست را معرفی می کنیم.
نگین انگشتری ایران گرفتار مشکلات
نام گذاری قم به نام شهر ملی انگشتر در دی ماه سال 1399، آغاز حرکت برای توسعه این هنر در سطح ملی و بین المللی بود، حرکتی که نیازمند حمایت سازمان‌ها و حتی هنرمندان از این هنر است.
توجه به این نکته که هنر انگشتر سازی در شهر قم قدمتی به بلندای تپه هفت هزار ساله قلی درویش دارد مکانی باستانی که در آن نمونه‌های انگشتری قم وجود داشت و این نشان می‌دهد از دیر باز این هنر مورد توجه مردمان شرق زمین بوده است و حال که این فرصت در سطح ملی به هنر قم داده شده است باید با برنامه ریزی و تخصیص اعتبارات بهترین بهره ها را از این ثبت ملی برای آوازه شهر قم کسب کرد.
بازار انگشتر قم با وجود ۱۰۰۰ کارگاه انگشتر سازی و ۱۲۰۰ هنرمند انگشتر ساز قطب تولید انگشتر نقره دست ساز ایران می‌باشد. این هنرمندان در رشته های نقره سازی ، جواهرنگاری و مخراج کاری، قلم زنی، گوهر تراشی (دامله و فست) و حکاکی نگین مشغول به فعالیت هستند.تفاوت عمده انگشتر سازی قم نسبت به انگشتر سازی در سایر شهرها مانند مشهد در دست ساز بودن آن است. در قم استاد انگشتر ساز تمام مراحل ساخت انگشتر را با ابزارهای دستی و با ذوق و سلیقه خود انجام می‌دهد. اما در سایر شهرها مانند مشهد انگشتر به صورت سری سازی و یا ریختگری تولید شد که با این کار سرعت ساخت محصولات بالا رفته ولی از کیفیت و ظرافت آن کاسته می‌شود.
شهر قم سالانه میزبان 15 میلیون زائر و گردشگر ایرانی و 3 میلیون زائر و گردشگر خارجی می‌باشد. این آمار نشان دهند وجود پتانسیل قوی در حوزه فروش صنایع دستی و انگشتر به عنوان سوغات است.
اما به جهت عدم ارتباط مستقیم تولیدکنندگان و قرارگیری آن ها در پاساژهای حاشیه حرم که دور از دید زائران و گردشگران می باشد و همچنین نبود یک بازارچه صنایع دستی در شهر قم منجر به عدم بهره برداری مناسب از این فرصت شده است .
در هر حال ظرفیت عظیم انگشترسازی در قم انگیزه‌ای شد تا این شهر در بین استان‌های کشور به عنوان شهر ملی انگشتر به ثبت برسد. اگرچه در مناسبت های مختلف وعده هایی برای این صنعت داده شده است. وعده هایی همچون ساخت شهرک عقیق و انگشترسازی در اتوبان قم تهران، واگذاری چند صد مغازه به انگشتر سازان قمی یا استقرار بازارچه گوهرسنگ و عقیق در ورودی شهرقم و شاید وعده ها و قول های بسیاری که در این روزهای سخت کشور به فراموشی رفته باشد و یا به صورت نصف و نیمه اجرایی شده باشد.
مشکلات ریز و درشت در تاروپود فرش قم
قم را پایتخت و قطب فرش دستبافت ابریشم می‌دانند، هنری که قدمت ۱۰۰ ساله دارد و وجود تنوع در نقشه‌ها و رنگ‌ها و استفاده از ابریشم خالص فرش دستبافت قم را از فرش‌های سایر مناطق کشور متمایز کرده است.
مواد بکار رفته در قالی‌های قم شامل ابریشم، پشم و کرک است. همچنین نقوش طرح‌های لچک ترنج، شاه عباسی، جوشقانی، شکارگاه، محرابی نمایانگر این هنر اصیل ایرانی است.
فرش ابریشم دستباف قم از نفیس‌ترین صنایع دستی است که از لحاظ رنگ آمیزی و طرح و نقشه اصیل ایرانی و کیفیت آن در دنیا رتبه اول را دارا می‌باشد و در کشورهای اروپایی دوستداران بسیاری را دارد.
مهمترین مرکز تولید فرش ابریشم دستباف کشور، قم است و بیش از ۹۰ درصد فرش دستباف تولید شده در این استان به کشورهای مختلف صادر می شود، سالانه به طور میانگین ۴۰ هزار مترمربع فرش ابریشم دستباف در قم تولید و در سال حدود ۱۰ میلیون دلار فرش از استان صادر می‌شود.
۲۷ هزار بافنده، ۳۵۰ واحد تولیدی، ۱۳۰ واحد فروش، ۱۰ کارگاه رنگرزی، ۴۰ کارگاه قالیشویی و ۳۱ کارگاه تعمیر و مرمت، تحت نظارت اتحادیه فرش دستباف قم فعالیت می کنند، همچنین انجمن هنرمندان طراح و نقاش فرش قم دارای ۲۰۰ عضو و اتحادیه تعاونی های تولید کننده فرش دستباف روستایی استان قم دارای پنج هزار بافنده است.
همچنین اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف قم و شرکت سهامی فرش قم با ۵۰۰ خانوار قالیباف زیر پوشش از دیگر بخش های فعال در حوزه فرش دستباف است. البته باید به این موضوع هم اشاره کرد که این آمار قبلا از شیوع کرونا می باشد و شاید بعد از شیوع کرونا اندکی این آمار به دلایل وجود مشکلات کاهش پیدا کرده باشد
با تمام این مسائل بایدگفت که امروز حال و روز فرش قم خوب نیست و مثل دیگر مواردی که در قم مظلوم واقع شده است، فرش قم نیز مورد سو استفاده افراد سودجو قرار گرفته است. فرش دستبافت ابریشم قم سالیانی بازارهای داخل و خارج از کشور را تسخیر کرده و با توجه به گردشگر پذیر بودن شهر قم چشم توریست‌های خارجی را مجذوب زیبایی‌های خود کرده و مشتریان خاصی داشته است.
این روزها فرش دستبافت قم که توسط هنرمند قمی بافته می‌شود در برابر تحریم‌ها تا حدودی با مقاومت تولیدکنندگان مقاومت کرده و توانست اندک بازارهایی را برای خود دست و پا کند اما ناگهان با ورود ویروس کرونا آن اندک بازار هم با مشکلات بیشتری روبرو شد.
خرمهره سازی صنعتی به بلندای تاریخ
یکی از معروف‌ترین صنایع دستی قم خرمهره است که قدمت ساخت آن به حدود ۵ هزار سال پیش و به دوره هخامنشیان و اشکانیان می‌رسد؛ این صنایع دستی نفیس توسط شاهزاده‌های ایرانی به مصر فرستاده شده است؛ «خرمهره» سنگ آبی رنگ یا فیروزه‌ای است که بیشترین کاربرد آن به اعتقاد مردم قم برای دفع چشم زخم است که بعد از پخت، حدود ۹ ساعت در کوره‌ای با درجه حرارت حدود ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد، سرد شده و از درون خاک مخصوص محصور شده جدا شده و آماده عرضه به بازار می‌شود.
در مورد چگونگی کشف کردن خرمهره اینگونه ثبت شده است که بیشتر از ۵۰۰۰ ساله پیش، در کوره های ذوب مس، مس را در کوره ذوب میکردند و جنس بدنه ی کوره از سیلیس بوده و از کربنات سدیم به عنوان سوخت استفاده میشده. پس از مدتی استفاده یک لایه ی آبی رنگ، بدنه کوره را میپوشاند و این شروعی برای ساختن خرمهره بوده است.
درباره اولین محلی که خرمهره سازی در آن آغاز شد در بین باستانشناسان اختلاف نظرهایی وجود دارد؛ عده ای ایران و عده ی دیگری مصر را آغازگر این هنر می‌دانند ولی اکثر باستانشناسان معتقدند که با توجه به مدارکی که موجود است، این هنر برای اولین بار در ایران به وجود آمده است و سپس توسط یک شاهزاده خانم ایرانی، روش ساخت خرمهره به عنوان هدیه به مصر برده شده است.
ولی در بیشتر از جاهای دنیا خرمهره سازی با نام خر مهره قم شناخته شده است و در بسیاری از کشورهای اروپایی به خصوص در آلمان این هنر را با نام قم تکنیک میشناسند.
در هنر خرمهره سازی، از لحاظ کمی و کیفی، خر مهره قم جایگاه خوبی نه تنها در ایران بلکه در جهان را از آن خود کرده است، چرا که دارای سابقه ای طولانی در ساخت خرمهره است و همینطور تمامی امکانات و مواد اولیه ی لازم برای ساخت خرمهره را در خود دارد.
رنگ رزی
«رنگ رزی» به واسطه فرش دستبافت صنعت پررونق روزهای قدیم قم محسوب می‌شد که به صورت سنتی پا به پای فرش دستباف رونق داشته است ولی در سال های اخیر و همسو با رکود در بازار فرش، از رونق و پویایی خود دور شده است.هنر رنگرزی در قم دارای قدمتی بیش از صد سال می باشد ، طبق کاوش های باستان شناسی بر روی نقاشی های «قره تپه قمرود» سابقه رنگرزی در قم قدمتی ۷ هزار ساله دارد و رنگرزی بر روی الیاف دارای تاریخچه ای کهن است.تعدادی از قالی و قالیچه های موجود به جا مانده از دوران قاجار هنر رنگرزی سنتی را به خوبی نشان می دهد؛ اگر چه همچنان کارگاه هایی در قم در زمینه هنر رنگرزی سنتی فعال می باشند اما به نظر می رسد این هنر گرانقدر مورد فراموشی سپرده شده است و کمتر کسی برای شناخت این هنر به کارگاههای فعال قم سر می زند تا از دستان هنرمند هنرمندانش خبری از این هنر دیرینه بگیرد.
منبت کاری
هنرمندان قمی بیشتر در تولید، طراحی و منبت کاری اشیای تزیینی و تشریفاتی همچون منبت کاری مبل‌های استیل فعالیت دارند. عمدتاً در هنر خود از نقوش اصیل که شامل طرح‌های اسلیمی و ختایی یا گل و بوته است، استفاده می‌کنند.شهر قم به دلیل نزدیکی به پایتخت یکی از عمده ترین مراکز منبت کاری در ایران است که کارگاه های فراوانی مربوط به این هنر اصیل را در خود جای داده است.منبت کاری به صورت کنده کاری روی چوب اجرا می‌شود، هنر منبت کاری از جمله صنایع دستی است که در ایران سابقه ی دیرینه ای دارد، در این هنر نقش‌ها به صورت نقش برجسته روی زمینه کار قرار می‌گیرند.
هنرمندان منبت کار از گروه درودگران هستند،درودگری یا نجاری حرفه‌ای در صنعت و زیرگروه نخستین صنایع چوب است، درودگری فنی کهن است و انسان از ابتدای شهرنشینی به درودگری و نجاری می‌پرداخته است.هنرمندان قمی بیشتر در تولید و طراحی منبت کاری اشیای تزیینی و تشریفاتی همچون منبت کاری مبل های استیل فعالیت دارند.منبت کاران قمی در هنر خود عمدتا از نقوش اصیل که شامل طرح های اسلیمی و ختایی یا گل و بوته است، استفاده می کنند.
معرق کاری
«معرق کاری» کاشی یکی دیگر از صنایع دستی قم است که عبارت است از قطعه‌های تراشیده شده کاشی که نقوش مختلف را از رنگ‌های متفاوت تراشیده و در کنار یگدیگر قرارداده و به شکل قطعاتی بزرگ در آورده و نصب می‌کنند. این نقوش گاهی از نقش‌های گره‌کشی و گاهی از نقش‌های مختلف مانند گل و بوته، اسلیمی، ختایی یا خطوط مختلف تشکیل می‌گردند و زینت بخش بناهای مختلف می‌شوند.
کاشی کاری
«کاشی کاری» هفت رنگ سبکی از کاشی‌کاری است که به عنوان یکی از صنایع دستی قم دارای جایگاه، کاربرد و رونق اقتصادی بسیار خوبی است. این صنعت از نظر تولید و اجرای کار نسبت به معرق سرعت بالاتری دارد و رنگ‌های متدوال بکار رفته در آن عبارتند از سیاه، سفید، لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، قهوه‌ای، سبز، زرد، حنایی و رنگ‌هایی مثل طلائی با پایه پخت متفاوت حدود ۱۰۰۰ تا ۱۱۵۰ درجه سانتیگراد هستند.
خراطی چوب
«خراطی چوب» یکی از صنایع دستی شهر قم است که امروزه در بازار کهنه قم با قدمتی ۶۰۰ ساله در حال فعالیت است.
در شهر مقدس قم که دروازه ورود سالانه ۲ میلیون نفر زائر و گردشگر خارجی است به دلیل نبود بازار دائمی برای فروش، عدم تبلیغ و کسب نکردن بازارهای هدف، صنایع دستی و تاریخی قم حال خوشی ندارد و بازار آن هم بی رمق است. می طلبد که مسئولین استان در این خصوص هدف گذاری مناسبی برای رونق بازار صنایع دستی استان داشته باشند و با اقدامات موثر در این زمینه تلاش کنند.
سید محمدحسن یزدی نژاد
انتهای پیام/160
صنایع دستی در شهر مقدس قم تاریخچه قدیمی دارد و این صنعت یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر مذهبی قم است که به دلیل موقعیت زیارتی پذیرای مسافران داخلی و خارجی زیادی است که بازار پر رونقی را می تواند در دل این شهر داشته باشد.
از فرش دست بافت ابریشم زیبا گرفته تا خرمهره سازی، زیورآلات سنتی، انگشتر سازی، سفال و سرامیک و همچنین سنگ تراشی و منبت کاری و منسوجات سنتی همه و همه حرفی برای گفتن دارند اما به دلیل بی‌مهری غریب و نا آشنا هستند.
این ها برخی از صنایع دستی استان قم است که از بین ۳۰۰ رشته صنایع دستی در کشور به ثبت رسیده و ۴۲۰۰هنرمند دارای پروانه فعالیت در ۵۰ رشته در استان قم فعال هستند البته همانطور که گفته شد در سال‌های اخیر توجه چندانی از سوی مسئولین شهر به صنایع دستی در این شهر نشده و برخی از این صنایع به طور کامل تعطیل شده است.
از همین رو به طور اجمالی برخی از هنرهای دست را معرفی می کنیم.
نگین انگشتری ایران گرفتار مشکلات
نام گذاری قم به نام شهر ملی انگشتر در دی ماه سال 1399، آغاز حرکت برای توسعه این هنر در سطح ملی و بین المللی بود، حرکتی که نیازمند حمایت سازمان‌ها و حتی هنرمندان از این هنر است.
توجه به این نکته که هنر انگشتر سازی در شهر قم قدمتی به بلندای تپه هفت هزار ساله قلی درویش دارد مکانی باستانی که در آن نمونه‌های انگشتری قم وجود داشت و این نشان می‌دهد از دیر باز این هنر مورد توجه مردمان شرق زمین بوده است و حال که این فرصت در سطح ملی به هنر قم داده شده است باید با برنامه ریزی و تخصیص اعتبارات بهترین بهره ها را از این ثبت ملی برای آوازه شهر قم کسب کرد.
بازار انگشتر قم با وجود ۱۰۰۰ کارگاه انگشتر سازی و ۱۲۰۰ هنرمند انگشتر ساز قطب تولید انگشتر نقره دست ساز ایران می‌باشد. این هنرمندان در رشته های نقره سازی ، جواهرنگاری و مخراج کاری، قلم زنی، گوهر تراشی (دامله و فست) و حکاکی نگین مشغول به فعالیت هستند.تفاوت عمده انگشتر سازی قم نسبت به انگشتر سازی در سایر شهرها مانند مشهد در دست ساز بودن آن است. در قم استاد انگشتر ساز تمام مراحل ساخت انگشتر را با ابزارهای دستی و با ذوق و سلیقه خود انجام می‌دهد. اما در سایر شهرها مانند مشهد انگشتر به صورت سری سازی و یا ریختگری تولید شد که با این کار سرعت ساخت محصولات بالا رفته ولی از کیفیت و ظرافت آن کاسته می‌شود.
شهر قم سالانه میزبان 15 میلیون زائر و گردشگر ایرانی و 3 میلیون زائر و گردشگر خارجی می‌باشد. این آمار نشان دهند وجود پتانسیل قوی در حوزه فروش صنایع دستی و انگشتر به عنوان سوغات است.
اما به جهت عدم ارتباط مستقیم تولیدکنندگان و قرارگیری آن ها در پاساژهای حاشیه حرم که دور از دید زائران و گردشگران می باشد و همچنین نبود یک بازارچه صنایع دستی در شهر قم منجر به عدم بهره برداری مناسب از این فرصت شده است .
در هر حال ظرفیت عظیم انگشترسازی در قم انگیزه‌ای شد تا این شهر در بین استان‌های کشور به عنوان شهر ملی انگشتر به ثبت برسد. اگرچه در مناسبت های مختلف وعده هایی برای این صنعت داده شده است. وعده هایی همچون ساخت شهرک عقیق و انگشترسازی در اتوبان قم تهران، واگذاری چند صد مغازه به انگشتر سازان قمی یا استقرار بازارچه گوهرسنگ و عقیق در ورودی شهرقم و شاید وعده ها و قول های بسیاری که در این روزهای سخت کشور به فراموشی رفته باشد و یا به صورت نصف و نیمه اجرایی شده باشد.
مشکلات ریز و درشت در تاروپود فرش قم
قم را پایتخت و قطب فرش دستبافت ابریشم می‌دانند، هنری که قدمت ۱۰۰ ساله دارد و وجود تنوع در نقشه‌ها و رنگ‌ها و استفاده از ابریشم خالص فرش دستبافت قم را از فرش‌های سایر مناطق کشور متمایز کرده است.
مواد بکار رفته در قالی‌های قم شامل ابریشم، پشم و کرک است. همچنین نقوش طرح‌های لچک ترنج، شاه عباسی، جوشقانی، شکارگاه، محرابی نمایانگر این هنر اصیل ایرانی است.
فرش ابریشم دستباف قم از نفیس‌ترین صنایع دستی است که از لحاظ رنگ آمیزی و طرح و نقشه اصیل ایرانی و کیفیت آن در دنیا رتبه اول را دارا می‌باشد و در کشورهای اروپایی دوستداران بسیاری را دارد.
مهمترین مرکز تولید فرش ابریشم دستباف کشور، قم است و بیش از ۹۰ درصد فرش دستباف تولید شده در این استان به کشورهای مختلف صادر می شود، سالانه به طور میانگین ۴۰ هزار مترمربع فرش ابریشم دستباف در قم تولید و در سال حدود ۱۰ میلیون دلار فرش از استان صادر می‌شود.
۲۷ هزار بافنده، ۳۵۰ واحد تولیدی، ۱۳۰ واحد فروش، ۱۰ کارگاه رنگرزی، ۴۰ کارگاه قالیشویی و ۳۱ کارگاه تعمیر و مرمت، تحت نظارت اتحادیه فرش دستباف قم فعالیت می کنند، همچنین انجمن هنرمندان طراح و نقاش فرش قم دارای ۲۰۰ عضو و اتحادیه تعاونی های تولید کننده فرش دستباف روستایی استان قم دارای پنج هزار بافنده است.
همچنین اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف قم و شرکت سهامی فرش قم با ۵۰۰ خانوار قالیباف زیر پوشش از دیگر بخش های فعال در حوزه فرش دستباف است. البته باید به این موضوع هم اشاره کرد که این آمار قبلا از شیوع کرونا می باشد و شاید بعد از شیوع کرونا اندکی این آمار به دلایل وجود مشکلات کاهش پیدا کرده باشد
با تمام این مسائل بایدگفت که امروز حال و روز فرش قم خوب نیست و مثل دیگر مواردی که در قم مظلوم واقع شده است، فرش قم نیز مورد سو استفاده افراد سودجو قرار گرفته است. فرش دستبافت ابریشم قم سالیانی بازارهای داخل و خارج از کشور را تسخیر کرده و با توجه به گردشگر پذیر بودن شهر قم چشم توریست‌های خارجی را مجذوب زیبایی‌های خود کرده و مشتریان خاصی داشته است.
این روزها فرش دستبافت قم که توسط هنرمند قمی بافته می‌شود در برابر تحریم‌ها تا حدودی با مقاومت تولیدکنندگان مقاومت کرده و توانست اندک بازارهایی را برای خود دست و پا کند اما ناگهان با ورود ویروس کرونا آن اندک بازار هم با مشکلات بیشتری روبرو شد.
خرمهره سازی صنعتی به بلندای تاریخ
یکی از معروف‌ترین صنایع دستی قم خرمهره است که قدمت ساخت آن به حدود ۵ هزار سال پیش و به دوره هخامنشیان و اشکانیان می‌رسد؛ این صنایع دستی نفیس توسط شاهزاده‌های ایرانی به مصر فرستاده شده است؛ «خرمهره» سنگ آبی رنگ یا فیروزه‌ای است که بیشترین کاربرد آن به اعتقاد مردم قم برای دفع چشم زخم است که بعد از پخت، حدود ۹ ساعت در کوره‌ای با درجه حرارت حدود ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد، سرد شده و از درون خاک مخصوص محصور شده جدا شده و آماده عرضه به بازار می‌شود.
در مورد چگونگی کشف کردن خرمهره اینگونه ثبت شده است که بیشتر از ۵۰۰۰ ساله پیش، در کوره های ذوب مس، مس را در کوره ذوب میکردند و جنس بدنه ی کوره از سیلیس بوده و از کربنات سدیم به عنوان سوخت استفاده میشده. پس از مدتی استفاده یک لایه ی آبی رنگ، بدنه کوره را میپوشاند و این شروعی برای ساختن خرمهره بوده است.
درباره اولین محلی که خرمهره سازی در آن آغاز شد در بین باستانشناسان اختلاف نظرهایی وجود دارد؛ عده ای ایران و عده ی دیگری مصر را آغازگر این هنر می‌دانند ولی اکثر باستانشناسان معتقدند که با توجه به مدارکی که موجود است، این هنر برای اولین بار در ایران به وجود آمده است و سپس توسط یک شاهزاده خانم ایرانی، روش ساخت خرمهره به عنوان هدیه به مصر برده شده است.
ولی در بیشتر از جاهای دنیا خرمهره سازی با نام خر مهره قم شناخته شده است و در بسیاری از کشورهای اروپایی به خصوص در آلمان این هنر را با نام قم تکنیک میشناسند.
در هنر خرمهره سازی، از لحاظ کمی و کیفی، خر مهره قم جایگاه خوبی نه تنها در ایران بلکه در جهان را از آن خود کرده است، چرا که دارای سابقه ای طولانی در ساخت خرمهره است و همینطور تمامی امکانات و مواد اولیه ی لازم برای ساخت خرمهره را در خود دارد.
رنگ رزی
«رنگ رزی» به واسطه فرش دستبافت صنعت پررونق روزهای قدیم قم محسوب می‌شد که به صورت سنتی پا به پای فرش دستباف رونق داشته است ولی در سال های اخیر و همسو با رکود در بازار فرش، از رونق و پویایی خود دور شده است.هنر رنگرزی در قم دارای قدمتی بیش از صد سال می باشد ، طبق کاوش های باستان شناسی بر روی نقاشی های «قره تپه قمرود» سابقه رنگرزی در قم قدمتی ۷ هزار ساله دارد و رنگرزی بر روی الیاف دارای تاریخچه ای کهن است.تعدادی از قالی و قالیچه های موجود به جا مانده از دوران قاجار هنر رنگرزی سنتی را به خوبی نشان می دهد؛ اگر چه همچنان کارگاه هایی در قم در زمینه هنر رنگرزی سنتی فعال می باشند اما به نظر می رسد این هنر گرانقدر مورد فراموشی سپرده شده است و کمتر کسی برای شناخت این هنر به کارگاههای فعال قم سر می زند تا از دستان هنرمند هنرمندانش خبری از این هنر دیرینه بگیرد.
منبت کاری
هنرمندان قمی بیشتر در تولید، طراحی و منبت کاری اشیای تزیینی و تشریفاتی همچون منبت کاری مبل‌های استیل فعالیت دارند. عمدتاً در هنر خود از نقوش اصیل که شامل طرح‌های اسلیمی و ختایی یا گل و بوته است، استفاده می‌کنند.شهر قم به دلیل نزدیکی به پایتخت یکی از عمده ترین مراکز منبت کاری در ایران است که کارگاه های فراوانی مربوط به این هنر اصیل را در خود جای داده است.منبت کاری به صورت کنده کاری روی چوب اجرا می‌شود، هنر منبت کاری از جمله صنایع دستی است که در ایران سابقه ی دیرینه ای دارد، در این هنر نقش‌ها به صورت نقش برجسته روی زمینه کار قرار می‌گیرند.
هنرمندان منبت کار از گروه درودگران هستند،درودگری یا نجاری حرفه‌ای در صنعت و زیرگروه نخستین صنایع چوب است، درودگری فنی کهن است و انسان از ابتدای شهرنشینی به درودگری و نجاری می‌پرداخته است.هنرمندان قمی بیشتر در تولید و طراحی منبت کاری اشیای تزیینی و تشریفاتی همچون منبت کاری مبل های استیل فعالیت دارند.منبت کاران قمی در هنر خود عمدتا از نقوش اصیل که شامل طرح های اسلیمی و ختایی یا گل و بوته است، استفاده می کنند.
معرق کاری
«معرق کاری» کاشی یکی دیگر از صنایع دستی قم است که عبارت است از قطعه‌های تراشیده شده کاشی که نقوش مختلف را از رنگ‌های متفاوت تراشیده و در کنار یگدیگر قرارداده و به شکل قطعاتی بزرگ در آورده و نصب می‌کنند. این نقوش گاهی از نقش‌های گره‌کشی و گاهی از نقش‌های مختلف مانند گل و بوته، اسلیمی، ختایی یا خطوط مختلف تشکیل می‌گردند و زینت بخش بناهای مختلف می‌شوند.
کاشی کاری
«کاشی کاری» هفت رنگ سبکی از کاشی‌کاری است که به عنوان یکی از صنایع دستی قم دارای جایگاه، کاربرد و رونق اقتصادی بسیار خوبی است. این صنعت از نظر تولید و اجرای کار نسبت به معرق سرعت بالاتری دارد و رنگ‌های متدوال بکار رفته در آن عبارتند از سیاه، سفید، لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، قهوه‌ای، سبز، زرد، حنایی و رنگ‌هایی مثل طلائی با پایه پخت متفاوت حدود ۱۰۰۰ تا ۱۱۵۰ درجه سانتیگراد هستند.
خراطی چوب
«خراطی چوب» یکی از صنایع دستی شهر قم است که امروزه در بازار کهنه قم با قدمتی ۶۰۰ ساله در حال فعالیت است.
در شهر مقدس قم که دروازه ورود سالانه ۲ میلیون نفر زائر و گردشگر خارجی است به دلیل نبود بازار دائمی برای فروش، عدم تبلیغ و کسب نکردن بازارهای هدف، صنایع دستی و تاریخی قم حال خوشی ندارد و بازار آن هم بی رمق است. می طلبد که مسئولین استان در این خصوص هدف گذاری مناسبی برای رونق بازار صنایع دستی استان داشته باشند و با اقدامات موثر در این زمینه تلاش کنند.
سید محمدحسن یزدی نژاد
انتهای پیام/160
نظرات شما