زیان ۹ میلیارد دلاری در انتظار اوپکی ها و غیراوپکی ها

حسین کاظم‎پور اردبیلی در آستانه نشست ۱۷۵ اوپک در وین، گفت: نشست اخیر اعضای اوپک با مسائل متعددی که در انتهای سال میلادی با آن مواجه شده‌ایم، همزمان شده که از جمله می‌توان به خروج غیرمترقبه قطر از اوپک اشاره کرد.

وی افزود: در واقع کشور قطر به همراه برخی کشورها از یکه‌تازی و بدون تعهد بودن کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک - غیر اوپک (JMMC) ناراحت هستند، زیرا آنها موظف بودند هر نوع تغییری را در تولید با اطلاع و اجماع اعضای اوپک یا احتمالا با هماهنگی میان اعضای غیراوپک اعمال کنند.

نماینده ایران در هیئت عامل اوپک گفت: در ماه‌های گذشته به‌خصوص از ماه می، کمیته  JMMC با افزایش تولید برخی کشورها که توان تولید نفت بیشتری داشتند موافقت کرده است، به زعم این که پیشاپیش خلأ ناشی از احتمال تاثیر تحریم ایران را جبران کنند.

وی با بیان این‌که برخی اعضا بدون این‌که موافقت سایر اعضای اوپک را جلب کنند تولیدشان را اضافه کردند، گفت: این مسئله سبب بروز اعتراض‌هایی شد و حتی دفتر حقوقی اوپک هم اعلام کرد که این اقدام‌ها در نقض قطعنامه‌های قبلی اوپک است؛ با این حال این روند (افزایش تولید) به دلیل انگیزه‌های سیاسی، انگیزه‌های اقتصادی و کسب سهم بیشتر از بازار ادامه یافت.

افت ۳۰ دلاری قیمت نفت

کاظم‎پور گفت: آقای ترامپ با دادن بخشودگی به برخی کشورهای خریدار نفت ایران یا به اصطلاح تأخیر در اجرای تحریم‌ها، در مجموع فرصتی را به وجود آورد که عرضه نفت ایران ادامه پیدا می‌کرد و کاهش شدیدی در بازار به وجود نمی‌آمد، این در حالی است که افزایش قابل توجه تولید برخی اعضا (در پی انتظار تحریم نفت ایران) نیز رخ داده بود؛ در نتیجه هم ذخایر نفتی افزایش یافت و هم این که در طول سه ماه گذشته قیمت نفت به‌طور متوسط ۳۰ دلار کاهش یافت.

نماینده ایران در هیئت عامل اوپک با توضیح این که قیمت نفت در سه ماه اخیر تا امروز از بالاترین نرخ خود، به میزان ۳۰ دلار کاهش یافته که این موضوع برخی کشورها را نگران کرده است، ادامه داد: کشور قطر نیز با ابراز نگرانی از این نوع حرکت‌های یکجانبه‌گرایانه برخی از اعضا، به صورت رسمی در نشست اعضای اوپک، خروج خود را از این سازمان اعلام خواهد کرد.

وی ادامه داد: همان‌طور که گفته شده است قطر اعلام کرده از اول ژانویه از این سازمان خارج خواهد شد و تصمیم دارد بیشتر بر افزایش تولید در حوزه گاز تمرکز کند، به نحوی که تولید خود را از ۷۰۰ میلیون مترمکعب به هزار و ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز برساند.

احتمال ریزش اعضای کوچک‌تر اوپک

کاظم‌پور ریزش در میان اعضای کوچک‌تر اوپک را با توجه به شرایط فعلی غیرممکن ندانست و در توضیح آن گفت: زمانی که برخی کشورهای عرضه‌کننده که ظرفیت محدودی در تولید دارند، از یک سو با تقاضای کاهش تولید مواجه شوند و از سوی دیگر، ظرفیتی هم برای افزایش تولید در مواقع لزوم نداشته باشند، احتمال ریزش اعضای کوچک‌تر تقویت می‎شود و این غیرممکن نیست.  

وی با اشاره به توافق جهانی کاهش تولید نفت (cooperation agreement) که تا پایان سال جاری میلادی اعتبار دارد، اظهار کرد: اگر بنا باشد این توافق تغییر کند یا تمدید شود، با توجه به تصمیم جاری که اعضا باید کاهش تولید داشته باشند، رقم تولید در توافق باید تغییر کند.

اثر تخریبی عملکرد برخی اعضا در تولید

کاظم‌پور با بیان این که عملکرد برخی از اعضا در اجرای توافق جهانی کاهش تولید نفت (cooperation agreement) در ماه‌های گذشته در خصوص تولید نه تنها اثر مثبتی در بازار نداشته، بلکه اثر تخریبی هم داشته و در شرایط فعلی تا حدودی به ابزار سیاسی علیه ایران تبدیل شده است، گفت: بنابراین احتمال این که توافق تمدید شود نیز بعید است، یا حداقل برخی از کشورهای عضو به آن نمی‌پیوندند که اگر این اتفاق هم بیفتد عملا تمدید این توافق موضوعیت پیدا نکرده و منتفی است.

وی ادامه داد: البته این به آن معنا نیست که اگر کشوری مثل ایران یا هر کشور دیگر عضو اوپک به همکاری اوپک و غیراوپک ملحق نشود خدشه‌ای به جایگاهش در سازمان اوپک وارد شود، بلکه می‌تواند به عنوان اعتراض به آن عملکردی که منجر به کاهش شدید قیمت‌ها شده، از این همکاری کناره‌گیری کند.

نماینده ایران در هیئت عامل اوپک با بیان این که توزیع سود و زیان ناشی از این تغییرات در میان کشورهای عضو متفاوت است، تصریح کرد: کشورهایی که ظرفیت افزایش تولید نداشتند با کاهش قیمت‌ها درآمدشان را از دست داده‌اند و کشورهایی که ظرفیت افزایش تولید داشتند و توانستند با افزایش تولید درآمدشان را باوجود کاهش قیمت‌ها حفظ کنند هم به هرحال منابع طبیعی‌شان را از دست داده‌اند که این هدف اوپک نیست.  

وی افزود: هدف اوپک علاوه بر توازن، تامین درآمد قابل قبول برای همه کشورهای عضو است و اگر بنا شود برخی از اعضا با تولیدشان به دیگران زیان برسانند، این موضوع در واقع به مثابه استفاده از اوپک در یک جنگ اقتصادی است.

کاظم‌پور افزود: هم‌اکنون ایران به دلیل تحریم، هم از کاهش قیمت و هم از کاهش تولید متضرر می‌شود. اگر چه برخی از کشورها با افزایش تولید توانستند ضرر ناشی از کاهش قیمت را جبران کنند، اما تعداد کشورهای متضرر بیشتر است، به‌طوری که زیان تقریبی کشورهای عضو اوپک و غیر اوپک از کاهش قیمت نفت در سه ماه گذشته، ۹ میلیارد دلار برآورد شده است. این در حالی است که سود حاصل برخی کشورها تقریبا ۲,۷ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. البته آنهایی هم که سود بردند فقط رقم خالص درآمدی آنهاست، در حالی که قیمت واحد محصول‌شان را ارزان‌فروشی کرده‌اند.

آنهایی که افزایش تولید داشته‎اند، باید کاهش دهند

نماینده ایران در هیئت عامل اوپک با بیان این که پیش‌بینی نتیجه نشست اوپک بسیار سخت است، افزود: انتظار این است که کاهش تولید از جانب کسانی باشد که افزایش تولید داشته‌اند، نه کشورهایی که هیچ افزایش تولیدی نداشته‌اند یا حتی تولیدشان کمتر هم شده است. بنابراین بعید است مجموعه چند کشوری که افزایش تولید داشته و منتفع شده‌اند حاضر شوند حداقل ۱,۴ تا ۱.۸ میلیون بشکه کاهش تولید دهند تا قیمت‌ها به روند بالارونده برگردد. لذا بعید می‌دانم در این بخش اعضا به تفاهم برسند.  

وی افزود: کشورهایی مثل عربستان یا روسیه که کاهش تولید را پیشنهاد می‌دهند، دو هدف دارند؛ اول این که بگویند ما تولید را کاهش دادیم اما سایر کشورها نپذیرفتند، بنابراین مسئول سقوط آتی قیمت‌ها این کشورها هستند؛ این درحالی است که کشورهای مذکور روند سقوط قیمت‌ها را از چندماه پیش شروع کرده‌اند و به همین دلیل قیمت‎ها ۳۰ دلار نسبت به قبل کاهش یافته است. از سوی دیگر اگر این کاهش تولید مورد موافقت دیگر اعضا قرار بگیرد، اگرچه پایبندی‌ها قطعی و بالا نخواهد بود، اما این پیام سیاسی را به آمریکا می‎دهد که اگر شما بخشودگی به ایران بدهید ما تولید را کاهش می‌دهیم؛ به عبارت دیگر این پیامی به آمریکاست به منظور شدیدتر کردن تحریم‎ها علیه ایران.

نماینده ایران در هیئت عامل اوپک با بیان این‌که به لحاظ سیاسی به دقت متوجه این اتفاق‌ها هستیم و آن را پیگیری می‌کنیم، تصریح کرد: امیدوارم کاهش تولید موجب افزایش قیمت‌ها شود و حداقل توازن میان کشورهای زیان‎دیده و سودبرده در میان این مجموعه را مقداری منطقی‎تر بین اعضا برقرار کند.