قم فردا گزارش می‌دهد؛
شکلات؛ طلای سیاهِ سلامتی یا سم شیرین
شکلات، این خوراکی وسوسه‌انگیز قرن‌هاست که نه‌تنها به‌عنوان یک شیرینی لذیذ، بلکه به‌عنوان نماد عشق، انرژی و حتی دارو شناخته می‌شود، این مادهٔ کهن که زمانی به‌عنوان غذای خدایان مورد احترام تمدن‌های باستانی بود، امروز به یکی از بحث‌برانگیزترین مواد غذایی تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» شکلات، این هدیهٔ گران‌بهای سرزمین‌های گرمسیری، از دانه‌های کاکائو به دست می‌آید و تاریخچه‌ای به درازای تمدن‌های باستانی دارد. مایاها و آزتک‌ها از نخستین مردمانی بودند که از کاکائو به‌عنوان نوشیدنی مقدس و تقویت‌کنندهٔ روحیه استفاده می‌کردند.
داستان شکلات به بیش از ۴۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، زمانی که تمدن اولمک در مکزیک امروزی نخستین مصرف‌کنندگان شناخته‌شدهٔ کاکائو بودند.
برای مایاها، دانه‌های کاکائو آن‌قدر ارزشمند بودند که به‌عنوان پول مورداستفاده قرار می‌گرفتند. آزتک‌ها معتقد بودند کاکائو هدیهٔ کتزالکواتل، خدای خرد است و از آن برای تهیهٔ نوشیدنی‌های آیینی استفاده می‌کردند.
پس از رسیدن کاکائو به اروپا در قرن شانزدهم، تحولی انقلابی در شیوهٔ مصرف آن رخ داد. اضافه‌شدن شکر (که برای اولین‌بار توسط اسپانیایی‌ها انجام شد) و بعدها اختراع فرایند هلندی در قرن نوزدهم که به تولید پودر کاکائو منجر شد، شکلات را از یک نوشیدنی نخبگان به یک خوراکی مردمی تبدیل کرد. امروزه صنعت شکلات‌سازی یکی از پیچیده‌ترین شاخه‌های صنایع غذایی محسوب می‌شود که ترکیبی از هنر و علم پیشرفتهٔ مواد غذایی است.
امروزه شکلات در اشکال مختلف؛ تلخ، شیری، سفید و با درصدهای متفاوت کاکائو، جایگاه ویژه‌ای در صنایع غذایی و فرهنگ مصرف جهانی دارد.
تحقیقات نشان می‌دهند که شکلاتِ باکیفیت (به‌ویژه نوع تلخ آن) سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، فلاونوئیدها و مواد معدنی مانند منیزیم و آهن است که می‌توانند برای سلامت قلب، بهبود خلق‌وخو و حتی تقویت حافظه مفید باشند.
در مقابل، مصرف بی‌رویهٔ شکلات‌های شیرین و پرچرب می‌تواند به چاقی، دیابت و مشکلات دندانی منجر شود.
مینو مجد در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی «قم فردا» با اشاره به مهم‌ترین فواید شکلات تلخ برای سلامت اظهار داشت: شکلات تلخ با حداقل ۷۰ درصد کاکائو، به دلیل وجود فلاونوئیدها، فشارخون را کاهش می‌دهد، جریان خون را بهبود می‌بخشد و خطر بیماری‌های قلبی را کم می‌کند. همچنین ترکیباتی مانند تئوبرومین و فنیل اتیل آمین در آن به تقویت تمرکز و خلق‌وخو کمک می‌کنند.
وی با اشاره به اعتیادآور بودن شکلات گفت: ترکیباتی مانند شکر و چربی در شکلات‌های شیری می‌توانند باعث ترشح دوپامین و ایجاد تمایل روانی به مصرف بیش از حد شوند. البته این اعتیاد از نوع روانی است و مانند مواد مخدر نیست.
متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی با اشاره به مضرات مصرف زیاد شکلات بیان داشت: چاقی، پوسیدگی دندان‌ها به‌ویژه در کودکان، سردردهای میگرنی به دلیل وجود تیرامین و در موارد نادر حساسیت‌های پوستی از عوارض زیاده‌روی هستند.
وی با اشاره به میزان مصرف مجاز شکلات در طول روز افزود: برای بهره‌مندی از فواید شکلات، ۲۰ تا ۳۰ گرم شکلات تلخ حدود دو قالب کوچک در روز کافی است. اما شکلات شیری به دلیل قند و چربی بالا، باید محدود شود.
شکلات در کنار طعم منحصربه‌فردش، همواره موردبحث محققان بوده است. مطالعات دانشگاهی نشان می‌دهند که مصرف متعادل شکلات تلخ می‌تواند از استرس اکسیداتیو بکاهد و حتی در پیشگیری از آلزایمر مؤثر باشد. با این حال، صنعت شکلات‌سازی امروزه با افزودن شکر، شیر و روغن‌های ناسالم (مانند روغن پالم) به محصولات خود، بسیاری از خواص کاکائو را خنثی کرده است. همچنین، برخی افراد به دلیل شرایط خاص مانند دیابت یا رفلاکس معده باید در مصرف آن احتیاط کنند. کلید بهره‌مندی از شکلات، انتخاب نوع مرغوب (تلخ و با کمترین افزودنی) و رعایت تعادل است.
از دیدگاه روان‌شناسی غذایی، شکلات یک خوراکی هیجانی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که ۹۷ درصد از زنان و ۶۸ درصد از مردان در مواقع استرس به مصرف شکلات تمایل دارند. این گرایش فقط به دلیل طعم آن نیست، بلکه ترکیبات شیمیایی موجود در شکلات واقعاً می‌توانند خلق‌وخو را بهبود بخشند.
متأسفانه بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ برای کاهش هزینه‌ها و افزایش ماندگاری، از فرایندهای شیمیایی مانند آلکالیزاسیون استفاده می‌کنند که تا ۹۰ درصد از فلاونول‌های مفید کاکائو را از بین می‌برد. همچنین، اضافه‌کردن مقادیر زیاد شکر (در برخی محصولات تا ۵۰ درصد وزن کل) و چربی‌های ترانس، بسیاری از فواید سلامتی شکلات را خنثی می‌کند.
علی صفایی در گفتگو با خبرنگار گروه اجماعی «قم فردا» با اشاره به بهترین زمان مصرف شکلات برای بهره‌مندی از فواید آن اظهار داشت: صبح‌ها همراه با صبحانه یا پس از ورزش، زمانی که بدن به انرژی نیاز دارد، ایدئال است. مصرف شبانه ممکن است به دلیل کافئین موجود در کاکائو، خواب را مختل کند.
وی با اشاره به اینکه شکلات سفید هم ارزش غذایی ندارد، گفت: شکلات سفید فاقد پودر کاکائو است و فقط از کرهٔ کاکائو، شکر و شیر تشکیل شده؛ بنابراین بیشتر یک شیرینی پرکالری بدون فواید کاکائو محسوب می‌شود.
پژوهشگر علوم غذایی با اشاره به عوارض مصرف شکلات در کودکان بیان داشت: مصرف کنترل‌نشده می‌تواند باعث بیش‌فعالی، چاقی و مقاومت به انسولین شود. توصیه می‌کنم والدین شکلات تلخ رقیق‌شده با شیر یا میوه را جایگزین کنند.
وی با اشاره به جایگزین‌های سالم برای شکلات‌های صنعتی افزود: مخلوط خرما و پودر کاکائو، یا تکه‌های میوهٔ خشک آغشته به شکلات تلخ ذوب‌شده، گزینه‌های عالی هستند.
شکلات، اگر به‌درستی انتخاب و مصرف شود، می‌تواند به‌عنوان یک سوپرفود در رژیم غذایی جای گیرد. آنتی‌اکسیدان‌های قوی آن با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند، منیزیم آن به کاهش استرس کمک می‌کند و حتی برخی مطالعات از تأثیر آن در کاهش خطر سکته خبر می‌دهند.
اما نباید فراموش کرد که شکلات به‌ویژه انواع ارزان و پر شکر می‌تواند به‌سرعت به عاملی برای بیماری‌های متابولیک تبدیل شود؛ بنابراین، مانند هر خوراکی دیگر، اصل کمتر، باکیفیت‌تر را در مصرف شکلات رعایت کنید تا از طعم و سلامت آن لذت ببرید.
شکلات، مانند بسیاری از مواهب طبیعت، زمانی مفید است که با آگاهی و اعتدال مصرف شود. انتخاب محصولات باکیفیت با درصد کاکائو بالا، توجه به زمان مصرف و ترکیب آن با یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند این خوراکی کهن را به بخشی سالم از سبک زندگی مدرن تبدیل کند. به یاد داشته باشید که بهترین شکلات‌ها آن‌هایی هستند که کمترین فراوری را طی کرده‌اند و بیشترین شباهت را به دانه‌های کاکائوی طبیعی دارند.
خبرنگار: محمدعلی رجبی
انتهای خبر/150
داستان شکلات به بیش از ۴۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، زمانی که تمدن اولمک در مکزیک امروزی نخستین مصرف‌کنندگان شناخته‌شدهٔ کاکائو بودند.
برای مایاها، دانه‌های کاکائو آن‌قدر ارزشمند بودند که به‌عنوان پول مورداستفاده قرار می‌گرفتند. آزتک‌ها معتقد بودند کاکائو هدیهٔ کتزالکواتل، خدای خرد است و از آن برای تهیهٔ نوشیدنی‌های آیینی استفاده می‌کردند.
پس از رسیدن کاکائو به اروپا در قرن شانزدهم، تحولی انقلابی در شیوهٔ مصرف آن رخ داد. اضافه‌شدن شکر (که برای اولین‌بار توسط اسپانیایی‌ها انجام شد) و بعدها اختراع فرایند هلندی در قرن نوزدهم که به تولید پودر کاکائو منجر شد، شکلات را از یک نوشیدنی نخبگان به یک خوراکی مردمی تبدیل کرد. امروزه صنعت شکلات‌سازی یکی از پیچیده‌ترین شاخه‌های صنایع غذایی محسوب می‌شود که ترکیبی از هنر و علم پیشرفتهٔ مواد غذایی است.
امروزه شکلات در اشکال مختلف؛ تلخ، شیری، سفید و با درصدهای متفاوت کاکائو، جایگاه ویژه‌ای در صنایع غذایی و فرهنگ مصرف جهانی دارد.
تحقیقات نشان می‌دهند که شکلاتِ باکیفیت (به‌ویژه نوع تلخ آن) سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، فلاونوئیدها و مواد معدنی مانند منیزیم و آهن است که می‌توانند برای سلامت قلب، بهبود خلق‌وخو و حتی تقویت حافظه مفید باشند.
در مقابل، مصرف بی‌رویهٔ شکلات‌های شیرین و پرچرب می‌تواند به چاقی، دیابت و مشکلات دندانی منجر شود.
مینو مجد در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی «قم فردا» با اشاره به مهم‌ترین فواید شکلات تلخ برای سلامت اظهار داشت: شکلات تلخ با حداقل ۷۰ درصد کاکائو، به دلیل وجود فلاونوئیدها، فشارخون را کاهش می‌دهد، جریان خون را بهبود می‌بخشد و خطر بیماری‌های قلبی را کم می‌کند. همچنین ترکیباتی مانند تئوبرومین و فنیل اتیل آمین در آن به تقویت تمرکز و خلق‌وخو کمک می‌کنند.
وی با اشاره به اعتیادآور بودن شکلات گفت: ترکیباتی مانند شکر و چربی در شکلات‌های شیری می‌توانند باعث ترشح دوپامین و ایجاد تمایل روانی به مصرف بیش از حد شوند. البته این اعتیاد از نوع روانی است و مانند مواد مخدر نیست.
متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی با اشاره به مضرات مصرف زیاد شکلات بیان داشت: چاقی، پوسیدگی دندان‌ها به‌ویژه در کودکان، سردردهای میگرنی به دلیل وجود تیرامین و در موارد نادر حساسیت‌های پوستی از عوارض زیاده‌روی هستند.
وی با اشاره به میزان مصرف مجاز شکلات در طول روز افزود: برای بهره‌مندی از فواید شکلات، ۲۰ تا ۳۰ گرم شکلات تلخ حدود دو قالب کوچک در روز کافی است. اما شکلات شیری به دلیل قند و چربی بالا، باید محدود شود.
شکلات در کنار طعم منحصربه‌فردش، همواره موردبحث محققان بوده است. مطالعات دانشگاهی نشان می‌دهند که مصرف متعادل شکلات تلخ می‌تواند از استرس اکسیداتیو بکاهد و حتی در پیشگیری از آلزایمر مؤثر باشد. با این حال، صنعت شکلات‌سازی امروزه با افزودن شکر، شیر و روغن‌های ناسالم (مانند روغن پالم) به محصولات خود، بسیاری از خواص کاکائو را خنثی کرده است. همچنین، برخی افراد به دلیل شرایط خاص مانند دیابت یا رفلاکس معده باید در مصرف آن احتیاط کنند. کلید بهره‌مندی از شکلات، انتخاب نوع مرغوب (تلخ و با کمترین افزودنی) و رعایت تعادل است.
از دیدگاه روان‌شناسی غذایی، شکلات یک خوراکی هیجانی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که ۹۷ درصد از زنان و ۶۸ درصد از مردان در مواقع استرس به مصرف شکلات تمایل دارند. این گرایش فقط به دلیل طعم آن نیست، بلکه ترکیبات شیمیایی موجود در شکلات واقعاً می‌توانند خلق‌وخو را بهبود بخشند.
متأسفانه بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ برای کاهش هزینه‌ها و افزایش ماندگاری، از فرایندهای شیمیایی مانند آلکالیزاسیون استفاده می‌کنند که تا ۹۰ درصد از فلاونول‌های مفید کاکائو را از بین می‌برد. همچنین، اضافه‌کردن مقادیر زیاد شکر (در برخی محصولات تا ۵۰ درصد وزن کل) و چربی‌های ترانس، بسیاری از فواید سلامتی شکلات را خنثی می‌کند.
علی صفایی در گفتگو با خبرنگار گروه اجماعی «قم فردا» با اشاره به بهترین زمان مصرف شکلات برای بهره‌مندی از فواید آن اظهار داشت: صبح‌ها همراه با صبحانه یا پس از ورزش، زمانی که بدن به انرژی نیاز دارد، ایدئال است. مصرف شبانه ممکن است به دلیل کافئین موجود در کاکائو، خواب را مختل کند.
وی با اشاره به اینکه شکلات سفید هم ارزش غذایی ندارد، گفت: شکلات سفید فاقد پودر کاکائو است و فقط از کرهٔ کاکائو، شکر و شیر تشکیل شده؛ بنابراین بیشتر یک شیرینی پرکالری بدون فواید کاکائو محسوب می‌شود.
پژوهشگر علوم غذایی با اشاره به عوارض مصرف شکلات در کودکان بیان داشت: مصرف کنترل‌نشده می‌تواند باعث بیش‌فعالی، چاقی و مقاومت به انسولین شود. توصیه می‌کنم والدین شکلات تلخ رقیق‌شده با شیر یا میوه را جایگزین کنند.
وی با اشاره به جایگزین‌های سالم برای شکلات‌های صنعتی افزود: مخلوط خرما و پودر کاکائو، یا تکه‌های میوهٔ خشک آغشته به شکلات تلخ ذوب‌شده، گزینه‌های عالی هستند.
شکلات، اگر به‌درستی انتخاب و مصرف شود، می‌تواند به‌عنوان یک سوپرفود در رژیم غذایی جای گیرد. آنتی‌اکسیدان‌های قوی آن با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند، منیزیم آن به کاهش استرس کمک می‌کند و حتی برخی مطالعات از تأثیر آن در کاهش خطر سکته خبر می‌دهند.
اما نباید فراموش کرد که شکلات به‌ویژه انواع ارزان و پر شکر می‌تواند به‌سرعت به عاملی برای بیماری‌های متابولیک تبدیل شود؛ بنابراین، مانند هر خوراکی دیگر، اصل کمتر، باکیفیت‌تر را در مصرف شکلات رعایت کنید تا از طعم و سلامت آن لذت ببرید.
شکلات، مانند بسیاری از مواهب طبیعت، زمانی مفید است که با آگاهی و اعتدال مصرف شود. انتخاب محصولات باکیفیت با درصد کاکائو بالا، توجه به زمان مصرف و ترکیب آن با یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند این خوراکی کهن را به بخشی سالم از سبک زندگی مدرن تبدیل کند. به یاد داشته باشید که بهترین شکلات‌ها آن‌هایی هستند که کمترین فراوری را طی کرده‌اند و بیشترین شباهت را به دانه‌های کاکائوی طبیعی دارند.
خبرنگار: محمدعلی رجبی
انتهای خبر/150
نظرات شما