قم فردا گزارش می‌دهد؛
چالش تربیت فرزند در عصر دیجیتال
در دنیایی که اینترنت به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی تبدیل شده، تربیت فرزند به‌مراتب پیچیده‌تر از گذشته شده است، کودکان امروز به طور متوسط روزانه سه ساعت از وقت خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند و ۶۸ درصد والدین اعتراف می‌کنند که کنترل کاملی بر فعالیت‌های آنلاین فرزندانشان ندارند.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «قم فردا» عصر دیجیتال سبک فرزندپروری را دگرگون کرده است؛ در گذشته، نگرانی اصلی والدین محدود به دنیای فیزیکی بود؛ دوستان محله، برنامه‌های تلویزیونی و کتاب‌هایی که کودکان می‌خواندند. اما امروز، والدین با چالش‌های بی‌سابقه‌ای روبرو هستند: بازی‌های آنلاین چندنفره، شبکه‌های اجتماعی پر از محتوای نامناسب، چت‌روم‌های ناشناس و خطراتی که گاه حتی تصورشان هم دشوار است.
آمارهای هشداردهنده نشان می‌دهد که ۴۰ درصد کودکان هشت تا ۱۲ ساله حداقل یک حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی دارند در حالی که طبق قوانین بسیاری از این شبکه‌ها، حداقل سن مجاز ۱۳ سال است، یک کودک از هر پنج کودک ۱۰ تا ۱۸ ساله با محتوای نامناسب جنسی در فضای مجازی مواجه شده است، ۳۷ درصد نوجوانان قربانی قلدری سایبری بوده‌اند و زمان متوسط استفاده روزانه نوجوانان از دستگاه‌های دیجیتال به هفت ساعت رسیده است
متخصصان رشد کودک هشدار می‌دهند که استفاده نامناسب از فضای مجازی می‌تواند بر جنبه‌های مختلف رشد کودک تأثیر بگذارد؛ رشد شناختی با کاهش تمرکز و اختلال در یادگیری، رشد اجتماعی با ضعف در مهارت‌های ارتباط حضوری، رشد عاطفی با افزایش اضطراب و افسردگی و رشد جسمی با مشکلات بینایی، اختلالات خواب و کم‌تحرکی از این قبیل عارضه‌ها است.
به دلایلی از قبیل اینکه فناوری با سرعتی بیشتر از توانایی والدین برای یادگیری پیش می‌رود، کودکان اغلب در استفاده از فناوری از والدین خود پیشرفته‌تر هستند، محتوای نامناسب به‌راحتی در دسترس است و کنترل آن دشوار و فشار اجتماعی همسالان برای حضور در فضای مجازی قوی است، کنترل فضای مجازی این‌قدر دشوار است.
شیما کلانتری در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی «قم فردا» با اشاره به بزرگ‌ترین خطرات روانی فضای مجازی برای کودکان اظهار داشت: اضطراب دیجیتال، اعتیاد رفتاری و اختلال در تصویر بدن سه خطر عمده فضای مجازی برای کودکان که والدین و جامعه با آنها روبرو هستند.
وی در ادامه گفت: ترس از دست دادن رویدادهای آنلاین که منجر به استرس مزمن می‌شود باعث اضطراب دیجیتال، سیستم پاداش مغز توسط لایک‌ها و نوتیفیکیشن‌ها تحریک می‌شود باعث اعتیاد رفتاری و مقایسه مداوم با تصاویر ویرایش‌شده در اینستاگرام که منجر به کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شود.
متخصص رسانه‌های دیجیتال با اشاره به بروز افسردگی در کودکان بیان داشت: مطالعه ما روی یک هزار نوجوان نشان داد آنهایی که روزانه بیش از سه ساعت در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند، ۵۶ درصد بیشتر علائم افسردگی نشان می‌دهند.
وی با اشاره به مدیریت استفاده از وسایل هوشمند ارتباطی توسط والدین عنوان کرد: با انجام استراتژی‌های اثبات‌شده شامل قانون عدم استفاده از صفحات نمایشی لمسی در اتاق‌خواب تا قبل از ۱۵ سالگی، برنامه‌ریزی زمانی، ایجاد مناطق عاری از فناوری در منزل و استفاده از برنامه‌های کنترل والدین می‌توان زمان استفاده از صفحه‌نمایش را مدیریت کرد
کلانتری با اشاره به نشانه‌های هشداردهنده اعتیاد به فضای مجازی تأکید کرد: هشدارهای اصلی عبارت‌اند از؛ تحریک‌پذیری هنگام محدودیت استفاده، کاهش عملکرد تحصیلی، انزوا از فعالیت‌های خانوادگی، اختلال در الگوی خواب و دروغ گفتن درباره مدت‌زمان استفاده و اگر سه مورد از این نشانه‌ها را بیش از یک ماه مشاهده کردید، نیاز به مداخله حرفه‌ای است.
استراتژی‌های پیشگیرانه
در آموزش دیجیتال از کودکی می‌توان آموزش مفهوم حریم خصوصی از ۵ تا ۶ سالگی، توضیح خطرات اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی و تمرین تشخیص محتوای نامناسب را به کودک توضیح داد.
فناوری را به‌عنوان ابزار، نه سرگرمی از طریق تعیین هدف برای هر بار استفاده مثلاً تحقیق برای تکلیف مدرسه، تشویق به تولید محتوا به‌جای مصرف منفعل و معرفی برنامه‌های آموزشی خلاقانه مانند Scratch برای برنامه‌نویسی به کودک معرفی کرد.
بهتر است با فعالیت‌های جایگزین نظیر برنامه‌ریزی فعالیت‌های خانوادگی بدون فناوری، تشویق به ورزش و هنرهای دستی، ایجاد سرگرمی‌های آموزشی تعاملی و کتاب‌خوانی خانوادگی استفاده از وسایل هوشمند ارتباطی را برای کودکان کاهش داد.
مهدی زند در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی قم فردا با اشاره به خطرناک‌ترین تهدیدات سایبری برای کودکان اظهار داشت: شکارچیان آنلاین با استفاده از بازی‌های آنلاین و چت‌روم‌ها برای ارتباط با کودکان، کلاهبرداری‌های فیشینگ با ایجاد طرح‌های ظاهراً بی‌ضرر برای سرقت اطلاعات و محتوای افراطی که از خشونت تا تبلیغات مواد مخدر است، سه تهدید اصلی برای کودکان هستند که ۷۰ درصد این تعاملات خطرناک در پلتفرم‌های به‌ظاهر ایمن اتفاق می‌افتد.
وی با اشاره به نحوه ایمن‌سازی بازی‌های آنلاین برای کودکان گفت: راهکارهای کلیدی نظیر غیرفعال‌کردن چت صوتی در بازی‌ها، تنظیم حساب‌ها در حالت خصوصی، بررسی رده‌بندی سنی بازی‌ها، استفاده از سیستم‌های کنسول‌ها و آموزش کودکان برای گزارش رفتارهای نامناسب مناسب خواهند بود.
متخصص امنیت سایبری با اشاره به آینده خطرات سایبری برای کودکان بیان داشت: متأسفانه با توسعه متاورس و واقعیت مجازی، خطرات نیز پیچیده‌تر خواهند شد، پیش‌بینی می‌کنیم تا ۵ سال آینده با افزایش سوءاستفاده از آواتارهای کودکانه، رشد کلاهبرداری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و محتوای نامناسب در محیط‌های سه‌بعدی والدین باید همگام با فناوری پیش بروند و آموزش ببینند.
۱۰ اصل طلایی برای والدین عصر دیجیتال
آموزش پیش از دسترسی: قبل از دادن هر دستگاه، قوانین و خطرات را توضیح دهید
مشارکت فعال: در کنار کودک از فضای مجازی استفاده کنید
شفافیت کامل: رمزهای عبور باید در اختیار والدین باشد
زمان‌بندی هوشمند: محدودیت‌های زمانی متناسب با سن
مکان‌یابی مناسب: دستگاه‌ها فقط در فضای عمومی خانه
بررسی منظم: تاریخچه جستجو و فعالیت‌ها را چک کنید
گفتگوی باز: کودک باید بدون ترس از تنبیه، مشکلات را گزارش دهد
به‌روز ماندن: آگاهی از جدیدترین برنامه‌ها و خطرات
تعادل دیجیتال: تشویق به فعالیت‌های غیردیجیتال
الگوسازی: خودتان نیز از قوانین پیروی کنید
نقش مدرسه و جامعه
آموزش سواد دیجیتال در مدارس از مقطع ابتدایی
کارگاه‌های آموزشی برای والدین
همکاری با روان‌شناسان و متخصصان فناوری
ایجاد محیط‌های امن آنلاین برای کودکان
تربیت فرزند در عصر دیجیتال نیازمند ترکیبی از آگاهی، فناوری و ارتباط انسانی است. همان‌طور که به کودکانمان یاد می‌دهیم چگونه در خیابان‌ها ایمن بمانند، باید قوانین ایمنی دیجیتال را نیز به آنها آموزش دهیم. آینده متعلق به کودکانی است که می‌توانند از فناوری به‌عنوان ابزاری برای رشد استفاده کنند، نه اینکه قربانی آن شوند.
خبرنگار: محمدعلی رجبی
انتهای خبر/150
آمارهای هشداردهنده نشان می‌دهد که ۴۰ درصد کودکان هشت تا ۱۲ ساله حداقل یک حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی دارند در حالی که طبق قوانین بسیاری از این شبکه‌ها، حداقل سن مجاز ۱۳ سال است، یک کودک از هر پنج کودک ۱۰ تا ۱۸ ساله با محتوای نامناسب جنسی در فضای مجازی مواجه شده است، ۳۷ درصد نوجوانان قربانی قلدری سایبری بوده‌اند و زمان متوسط استفاده روزانه نوجوانان از دستگاه‌های دیجیتال به هفت ساعت رسیده است
متخصصان رشد کودک هشدار می‌دهند که استفاده نامناسب از فضای مجازی می‌تواند بر جنبه‌های مختلف رشد کودک تأثیر بگذارد؛ رشد شناختی با کاهش تمرکز و اختلال در یادگیری، رشد اجتماعی با ضعف در مهارت‌های ارتباط حضوری، رشد عاطفی با افزایش اضطراب و افسردگی و رشد جسمی با مشکلات بینایی، اختلالات خواب و کم‌تحرکی از این قبیل عارضه‌ها است.
به دلایلی از قبیل اینکه فناوری با سرعتی بیشتر از توانایی والدین برای یادگیری پیش می‌رود، کودکان اغلب در استفاده از فناوری از والدین خود پیشرفته‌تر هستند، محتوای نامناسب به‌راحتی در دسترس است و کنترل آن دشوار و فشار اجتماعی همسالان برای حضور در فضای مجازی قوی است، کنترل فضای مجازی این‌قدر دشوار است.
شیما کلانتری در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی «قم فردا» با اشاره به بزرگ‌ترین خطرات روانی فضای مجازی برای کودکان اظهار داشت: اضطراب دیجیتال، اعتیاد رفتاری و اختلال در تصویر بدن سه خطر عمده فضای مجازی برای کودکان که والدین و جامعه با آنها روبرو هستند.
وی در ادامه گفت: ترس از دست دادن رویدادهای آنلاین که منجر به استرس مزمن می‌شود باعث اضطراب دیجیتال، سیستم پاداش مغز توسط لایک‌ها و نوتیفیکیشن‌ها تحریک می‌شود باعث اعتیاد رفتاری و مقایسه مداوم با تصاویر ویرایش‌شده در اینستاگرام که منجر به کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شود.
متخصص رسانه‌های دیجیتال با اشاره به بروز افسردگی در کودکان بیان داشت: مطالعه ما روی یک هزار نوجوان نشان داد آنهایی که روزانه بیش از سه ساعت در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند، ۵۶ درصد بیشتر علائم افسردگی نشان می‌دهند.
وی با اشاره به مدیریت استفاده از وسایل هوشمند ارتباطی توسط والدین عنوان کرد: با انجام استراتژی‌های اثبات‌شده شامل قانون عدم استفاده از صفحات نمایشی لمسی در اتاق‌خواب تا قبل از ۱۵ سالگی، برنامه‌ریزی زمانی، ایجاد مناطق عاری از فناوری در منزل و استفاده از برنامه‌های کنترل والدین می‌توان زمان استفاده از صفحه‌نمایش را مدیریت کرد
کلانتری با اشاره به نشانه‌های هشداردهنده اعتیاد به فضای مجازی تأکید کرد: هشدارهای اصلی عبارت‌اند از؛ تحریک‌پذیری هنگام محدودیت استفاده، کاهش عملکرد تحصیلی، انزوا از فعالیت‌های خانوادگی، اختلال در الگوی خواب و دروغ گفتن درباره مدت‌زمان استفاده و اگر سه مورد از این نشانه‌ها را بیش از یک ماه مشاهده کردید، نیاز به مداخله حرفه‌ای است.
استراتژی‌های پیشگیرانه
در آموزش دیجیتال از کودکی می‌توان آموزش مفهوم حریم خصوصی از ۵ تا ۶ سالگی، توضیح خطرات اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی و تمرین تشخیص محتوای نامناسب را به کودک توضیح داد.
فناوری را به‌عنوان ابزار، نه سرگرمی از طریق تعیین هدف برای هر بار استفاده مثلاً تحقیق برای تکلیف مدرسه، تشویق به تولید محتوا به‌جای مصرف منفعل و معرفی برنامه‌های آموزشی خلاقانه مانند Scratch برای برنامه‌نویسی به کودک معرفی کرد.
بهتر است با فعالیت‌های جایگزین نظیر برنامه‌ریزی فعالیت‌های خانوادگی بدون فناوری، تشویق به ورزش و هنرهای دستی، ایجاد سرگرمی‌های آموزشی تعاملی و کتاب‌خوانی خانوادگی استفاده از وسایل هوشمند ارتباطی را برای کودکان کاهش داد.
مهدی زند در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی قم فردا با اشاره به خطرناک‌ترین تهدیدات سایبری برای کودکان اظهار داشت: شکارچیان آنلاین با استفاده از بازی‌های آنلاین و چت‌روم‌ها برای ارتباط با کودکان، کلاهبرداری‌های فیشینگ با ایجاد طرح‌های ظاهراً بی‌ضرر برای سرقت اطلاعات و محتوای افراطی که از خشونت تا تبلیغات مواد مخدر است، سه تهدید اصلی برای کودکان هستند که ۷۰ درصد این تعاملات خطرناک در پلتفرم‌های به‌ظاهر ایمن اتفاق می‌افتد.
وی با اشاره به نحوه ایمن‌سازی بازی‌های آنلاین برای کودکان گفت: راهکارهای کلیدی نظیر غیرفعال‌کردن چت صوتی در بازی‌ها، تنظیم حساب‌ها در حالت خصوصی، بررسی رده‌بندی سنی بازی‌ها، استفاده از سیستم‌های کنسول‌ها و آموزش کودکان برای گزارش رفتارهای نامناسب مناسب خواهند بود.
متخصص امنیت سایبری با اشاره به آینده خطرات سایبری برای کودکان بیان داشت: متأسفانه با توسعه متاورس و واقعیت مجازی، خطرات نیز پیچیده‌تر خواهند شد، پیش‌بینی می‌کنیم تا ۵ سال آینده با افزایش سوءاستفاده از آواتارهای کودکانه، رشد کلاهبرداری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و محتوای نامناسب در محیط‌های سه‌بعدی والدین باید همگام با فناوری پیش بروند و آموزش ببینند.
۱۰ اصل طلایی برای والدین عصر دیجیتال
آموزش پیش از دسترسی: قبل از دادن هر دستگاه، قوانین و خطرات را توضیح دهید
مشارکت فعال: در کنار کودک از فضای مجازی استفاده کنید
شفافیت کامل: رمزهای عبور باید در اختیار والدین باشد
زمان‌بندی هوشمند: محدودیت‌های زمانی متناسب با سن
مکان‌یابی مناسب: دستگاه‌ها فقط در فضای عمومی خانه
بررسی منظم: تاریخچه جستجو و فعالیت‌ها را چک کنید
گفتگوی باز: کودک باید بدون ترس از تنبیه، مشکلات را گزارش دهد
به‌روز ماندن: آگاهی از جدیدترین برنامه‌ها و خطرات
تعادل دیجیتال: تشویق به فعالیت‌های غیردیجیتال
الگوسازی: خودتان نیز از قوانین پیروی کنید
نقش مدرسه و جامعه
آموزش سواد دیجیتال در مدارس از مقطع ابتدایی
کارگاه‌های آموزشی برای والدین
همکاری با روان‌شناسان و متخصصان فناوری
ایجاد محیط‌های امن آنلاین برای کودکان
تربیت فرزند در عصر دیجیتال نیازمند ترکیبی از آگاهی، فناوری و ارتباط انسانی است. همان‌طور که به کودکانمان یاد می‌دهیم چگونه در خیابان‌ها ایمن بمانند، باید قوانین ایمنی دیجیتال را نیز به آنها آموزش دهیم. آینده متعلق به کودکانی است که می‌توانند از فناوری به‌عنوان ابزاری برای رشد استفاده کنند، نه اینکه قربانی آن شوند.
خبرنگار: محمدعلی رجبی
انتهای خبر/150
نظرات شما