تامکت‌های نیروی هوایی ارتش ایران حریف اِف۱۶های آمریکایی + تصاویر

ساخت هواپیما باعث شد تا تحولی عظیم در صحنه نبرد ایجاد شود، به نحوی که تا امروز بخش بسیار زیادی از بودجه کشور‌ها در این زمینه خرج شده است و هر روز پرنده‌های پیشرفته‌تری تولید شدند.

طراحان در زمینه تجهیزات هوایی با شروع کار خود در چند زمینه توانستند انواع جنگنده‌های پشتیبانی، بمب افکن‌ها و رهگیر هوایی را طراحی کرده و بسازند، اما پیشرفت پرسرعت تکنولوژی باعث شد تا این ساخته‌های دست بشر هم با تحولی بزرگ رو‌به‌رو شوند، تغییراتی از زیرسامانه‌ها و بدنه گرفته تا موشک و تسلیحات که همگی نقس بسیار ویژه در میدان نبرد دارند.

این تغییر باعث شد تا جهان دو قطبی شود و در اختیار ابرقدرت‌های شرق یعنی شوروی و غرب یعنی آمریکا قرار بگیرد و همین موضوع موجبِ ایجاد یک رقابت تسلیحاتی شد که در آن هر روز یک سلاح جدید رونمایی می‌شد.

شروع این رقابت باعث شد تولیدات این دو ابرقدرت در سراسر جهان خریداران فراوانی پیدا کند و ایران هم که در حکومت پهلوی وابستگی شدیدی به آمریکا داشت فرآیند خرید تجهیزات این کشور را با سرعت آغاز کرد که یکی از این موارد خرید انواع جنگنده‌ها بود تا آسمان ایران در برابر تجاوزهای احتمالی شوروی امن بماند.

ایالات متحده آمریکا که در حکومت پهلوی منافع زیادی را از ایران به دست می‌آورد؛ در راستای مقابله با نفوذ اتحاد جماهیر شوروی ادواتی را به خصوص در حوزه هوایی به محمدرضا پهلوی پیشنهاد داد که F-۱۴ تامکت و F-۱۵ ایگل دو گزینه اصلی و نهایی برای خرید توسط رژیم پهلوی بودند.

F-۱۴ گربه‌های پیشرفته آسمان

جنگنده F-۱۴ یکی از گران‌ترین و پیشرفته‌ترین سلاح‌های جهان و ساخت شرکت گرومن ایالات متحده آمریکاست که در سال ۱۹۷۰ میلادی اولین پرواز خود را انجام داد و ۴ سال بعد برای خدمت وارد نیروی دریایی آمریکا شد. طرح این جنگنده در زمانی ارائه شد که طرح جنگنده F-۱۱۱ روی کاغذ آمده بود و بروز مشکل در این پروژه طرح F-۱۴ به مرحله اجرا رسید.

ارتش ایالات متحده آمریکا قصد داشت از این پرنده در جهت مقابله با پرنده‌های شوروی استفاده کند و از این رو جنگنده رهگیر هوایی F-۱۴ ملقب به تامکت را ساخت تا بتواند قدرت هوایی بالایی را بدست آورد، این پرنده جنگنده‌ای پرهزینه بود، اما توانست با سلاح‌های مدرن و رادار فوق‌العاده خود هر هدفی را به سرعت منهدم کند.

این هواپیما طولی بیش از ۱۸ متر، عرضی بالغ بر ۲۰ متر در حالت بال باز، ارتفاع نزدیک به ۵ متر، سرعتی بیش از ۲ ماخ، سقف پرواز ۵۰۰۰۰ پایی و برد پروازی ۳۲۰۰ کیلومتر دارد، اما نکته جالب که تامکت را به خطرناک‌ترین پرنده هوایی تبدیل می‌کند، سلاح اختصاصی آن است.

موشک فونیکس سلاح اختصاصی F-۱۴ است که فقط با کامپیوتر این پرنده سازگاری دارد و می‌تواند هر هدفی را در فاصله ۲۵۰ کیلومتری هدف قرار دهد، این موضوع هنگامی جذاب می‌شود که بدانیم این پرنده می‌تواند ۲۵ فروند انواع هواپیماها را شناسایی کرده و همزمان با ۶ فروند درگیر شود و این جدای از موشک‌های اسپارو، سایدوایندر و توپ ۲۰ میلیمتری است.

F-۱۵ پروژه همزمانی که با تامکت کلید خورد

نیروی هوایی ارتش آمریکا به یک جنگنده رهگیر هوایی پیشرفته نیاز داشت، نکته جالب این بود که دو پرنده F-۱۴ و F-۱۵ تفریبا در یک زمان تولید و به پرواز در آمدند و هر دو توجه فرماندهان و مقامات آمریکا را جلب کردند، اما به خاطر هزینه سنگین کنگره، آمریکا قصد داشت تا فقط یکی از دو نمونه تولید شود.

اما نیرو‌های نظامی اعتقاد داشتند که تامکت برای نیروی دریایی ساخته شده و نیروی هوایی هم نیاز به یک پرنده رهگیر هوایی اختصاصی دارد و این گونه شد که اولین نمونه ایگل یک سال پس از پرواز تامکت به پرواز درآمد تا سلاح اختصاصی نیروی هوایی هم ساخته شود.

F-۱۵ در سال ۱۹۷۶ پس از تست‌های میدانی و انجام چند ماموریت با لقب ایگل به صورت انبوه تولید شد، اما هزینه تولید و نگهداری آن بسیار زیاد بود به حدی که در آن سال‌ها تامکت که گران قیمت‌ترین جنگنده جهان بود را پشت سر گذاشت، اما نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا هم چاره‌ای جز تولید آن برای مقابله با میگ‌های پرسرعت ۲۵ شوروی نداشت.

این جنگنده پر سرعت قادر است با دو موتور پرات و ویتنی اف ۱۰۰ به بیش از ۲/۵ ماخ سرعت برسد، این جنگنده بردی بیش از ۵ هزار کیلومتر با سه مخزن سوخت خارجی، وزنی خالی بیش از ۱۲ هزار کیلوگرم، وزن با محموله بیش از حدود ۲۰ هزار کیلوگرم و نرخ صعودی در حدود ۲۵۰ متر بر ثانیه دارد.

F-۱۵ هم مانند F-۱۴ قادر است انواع سلاح‌ها از جمله موشک‌های اسپارو، سایدوایندر را حمل و شلیک کند و یا در بمباران هوایی شرکت کند، اما باز هم به تامکت نمی‌رسد، چرا که رادار فوق پیشرفته تامکت و موشک فونیکس دست برتر این پرنده در برابر هر هواپیمایی هستند.

رضایت ایران از F-۱۴

کار بررسی دو هواپیما در ابتدای سال ۱۹۷۰ انجام شد و قبل از انتخاب تامکت توسط ایران، متخصصان مطالعات زیادی بر روی تامکت و ایگل انجام دادند و تحت تاثیر توانایی‌های هر دو جنگنده قرار گرفتند. نیرو‌های ایرانی در مقایسه آن‌ها خود متوجه برتری فاحش تامکت بر ایگل شدند.

F-۱۵ به همراه موشک اسپارو یک سلاح کشنده بود، اما نه به اندازه تامکتی که به فینیکس مجهز بود، جالب این بود که برای ایرانی‌ها مسجل شد که ترکیب رادار آگ ۹(AWG-9) و موشک فینیکس در جهان بی‌نظیر است و می‌تواند حداقل تا چند دهه بعد نیز جوابگو باشد.

،

از طرف دیگر خلبانان تامکت می‌توانستند موشک‌های اسپارو و سایدوایندر که سلاح مشترک هر دو جنگنده بود را در فواصل دورتری شلیک کنند. نیرو‌های نظامی ایران متوجه شدند F-۱۴ علیرغم پیچیدگی برای خلبانان بسیار راحت و پرواز با آن آسان بود، اما ایگل حجم و فشار زیادی بر خلبان وارد می‌کرد که تا اواسط ۱۹۸۰ هم این مشکل برطرف نشد.

نقطه مشترک هر دو جنگنده برخورداری از موتور‌های قوی بودند که پرواز راحتی را برای خلبانان فراهم می‌کردند، اما تامکت به لطف طراحی بی‌نظیر و بال‌های متغیر در ارتفاع پست و سرعت‌های زیر صوت همتا نداشت و در آزمایش‌های انجام شده بر روی این دو جنگنده با خلبانانی هم‌سطح و با تجربه یکسان تامکت پیروز درگیری‌های شبیه‌سازی شده بود.

همین پیش‌دستی تامکت باعث شد تا محمدرضا پهلوی در اواخر سال ۴۹ برای خرید این پرنده سفری به آمریکا داشته باشد، سفری که با خفت همراه بود، چرا که در این سفر ایتدا رئیس جمهور آمریکا قبول نمی‌کرد تا به ایران F-۱۴ بفروشد، چون آن را سلاحی محرمانه برای خود می‌خواست، اما مشاوران رئیس جمهور با طرح مسائلی، چون استفاده از آسمان ایران برای رصد تحرکات شوروی با این پرنده، طرح فروش تامکت به محمدرضا شاه به نتیجه رسید که در نتیجه آن ۸۰ فروند F-۱۴ با قیمت گران خریداری شد.

قرار بود تا بین سال‌های ۵۴ تا ۵۷ این هشتاد فروند وارد ایران شوند که با پیروزی انقلاب و قطع روابط دو کشور آخرین فروند که یک مدل ویژه بود در آمریکا ماند و هرگز تحویل کشورمان داده نشد.

جنگنده‌ای که هرگز به ایران نرسید

یکی دیگر از جنگنده‌هایی که پس از F-۱۴ تصمیم خرید آن توسط محمدرضا از آمریکا گرفته شد F-۱۶ بود که در آن زمان با هزینه‌ای زیاد خریداری شد؛ فرماندهان نظامی به ظاهر معتقد بودند که هنوز نیروی هوایی برای پشتیبانی هوایی نیاز به یک چابک دارد و برای همین طرح خرید آن نیز مانند تامکت ارائه شد.

محمدرضا در راستای گسترش نیروی هوایی طرحی مبنی بر خرید ۱۶۰ فروند F-۱۶ و همچنین طرح خرید گزینشی ۱۴۰ فروند دیگر به ارزش ۳/۴ میلیادر دلار را به آمریکا ارائه کرد که ابتدا کنگره این کشور با آن مخالفت کرد، اما با درخواست فراوان دست‌نشانده آن‌ها فروش فالکن به ایران مورد موافقت قرار گرفت و قرار بود تا بین سال‌ها ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۳ این پرنده وارد ایران شود که طبق معمول با بدعهدی واشنگتن و لغو یک جانبه توسط بختیار حتی یک فروند F-۱۶ هم وارد ایران نشد.

فالکن یک جنگنده با قدرت مانور بالا است که قادر بود نیاز نیروی هوایی ایالات متحده را تا حد زیادی برطرف کند، این جنگنده برتر هوایی که توسط لاکهید مارتین ساخته شده توسط یک نفر به عنوان خلبان هدایت می‌شود و با طول بیش از ۱۵ متر و ارتفاع حدود ۵ متر به واسطه موتور اف ۱۰۰ خود قادر است با سرعت ۲ ماخ پرواز کند.

F-۱۶ با تسلیحاتی که با خود حمل می‌کند می‌تواند با سرعت و چالاکی هر هدفی را منهدم کند، تسلیحات این پرنده مانند فانتوم است و می‌تواند تا سقف پروازی ۱۸ هزار متر پرواز کند.

دست برتر F-۱۴ در برابر دو پرنده دیگر

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ تمامی قرارداد‌های نظامی ایران توسط باقی مانده‌های رژیم پهلوی لغو شد تا نیرو‌های نظامی ایران قوی نشوند، البته تا آن زمان ۷۹ فروند از تامکت‌ها تحویل داده شده بودند و از طرف دیگر هم در زمان خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از کشور قطعات بسیاری از روی F-۱۴ باز شد تا این پرنده‌ها زمین‌گیر شوند؛ چرا که خوب از توان رزم این پرنده آشنا بودند.

با وجود سرعت بالا و وزن کمتر فالکن و ایگل نسبت به تامکت، اما F-۱۴ به واسطه رادار بسیار قوی خود می‌توانست اهداف را در دور دست شناسایی و با ۶ فروند به صورت همزمان درگیر شود، از طرف دیگر موشک اختصاصی این پرنده یعنی فونیکس که به قاتل هوایی مشهور است هم می‌تواند اهداف را در فاصله ۲۵۰ کیلومتری نابود کند و ترکیب آن با رادار F-۱۴ باعث ایجاد یک قاتل فوق پیشرفته شده است.

بین تامکت، ایگل و فالکن دو موشک اسپرو و سایندواندر مشترک است، اما موضوع وقتی جالب می‌شود که بدانیم F-۱۴ می‌تواند با رادار پیشرفته خود هر دو موشک را دورتر از نسبت به F-۱۵ و F-۱۶ شلیک کند و این یعنی پیش از قفل راداری ایگل و فالکن، خلبان F-۱۴ می‌تواند پیش‌دستی کند.

از طرف دیگر سرعت مانور تامکت نسبت به دو هواپیمای دیگر بسیار بیشتر است، شعاع مانور گردش برای ایگل و فالکن در حدود ۴ هزار فوت است و در حالی که این عدد برای F-۱۴ نزدیک به ۲ هزار و ۷۰۰ فوت است، شاید در ظاهر شعاع مانور جنگنده چندان مهم نباشد، اما وقتی بحث نبرد هوایی، تعقیب جنگنده دشمن و فرار از دست موشک‌ها مطرح می‌شود این عدد هم مهم می‌شود.

این اعداد نشان می‌دهد تامکت برای مانور به شعاع کمتری در تعقیب هوایی لازم دارد و از طرفی وقتی به سمت آن موشک شلیک شود این پرنده می‌تواند با سرعت و دقت لازم هر نوع موشکی را رد کند و این یعنی دست برتر هوایی که امروز فقط در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. از طرف دیگر وجود بال متغیر در تامکت باعث شده تا این پرنده بتواند در سرعت پایین و نزدیک به سطح پرواز کند.

تامکت‌های ایرانیزه شده در برابر دشمنان

۴۱ سال پیش تامکت که با دانش غربی ساخته شده بود وارد ایران شد و در دوران دفاع مقدس هم به واسطه خلبانان سلحشور کشور از آسمان این سرزمین اسلامی حراست کرد، اما با پایان جنگ این نیاز به وجود آمد تا F-۱۴ مورد بازطراحی و اورهال قرار بگیرد؛ پس متخصصان ایرانی دست به کار شدند.

تامکت‌ها که امروز فقط در ایران به کار گرفته می‌شوند به همت متخصصان جوان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به صورت کلی اورهال شده و دیگر خبری از تجهیزات آمریکایی روی آن‌ها نیست و جای آن‌ها را قطعاتی گرفتند که کاملا بومی بوده و در داخل کشور تولید می‌شوند.

نکته بارز F-۱۴ رادار آن است، روزی که این جنگنده وارد ایران شد از رادار پیشرفته آمریکایی استفاده می‌کرد، اما امروز به واسطه اورهال، بر روی آن رادارِ ملی نصب شده که از بعد رنج و مسافت کشف‌ها و یا پارامتر‌هایی که از هدف‌ها می‌گیرند کیفیتی بهتر از رادار‌های اصلی دارند و در زمینه سایر تجهیزات به خصوص ادوات دیگر گربه ایرانی هیچ شباهتی به نمونه وارد شده ندارد.

وجود این پرنده آن هم وقتی با تکنولوژی روز جهان و با تجهیزات ایرانی به روز شده است تضمینی برای امنیت آسمان کشور در برابر هر تجاوزی خواهد بود که می‌‎تواند تهدیدات را در لحظه خنثی و دشمن را پشیمان از اقدام خود می‌کند.