پیری دوره ای تازه از زندگی/ تجربه ای که نیاز به داشتن مهارت دارد

سلامت سالمندان یکی از مسائل و مشکلات بهداشتی در اکثر جوامع است و مقابله با این مشکلات نیازمند سیاستگذاری و برنامه ریزی‌های دقیق و صحیح است.

مسلما اکثر کشور‌های در حال توسعه که برنامه فراگیر در این زمینه ندارند با مشکلات زیادی مواجه هستند.

نیاز‌های جسمانی در سنین پیری از اهمیت فراوانی برخوردار هستند و مسائل روانی ناشی از سالمندی نیز تحولات بسیاری در روش زندگی این گروه بوجود می‌آورد. در دوره سالمندی شخص ممکن است بدلیل محدودیت‌های مربوط به تغییرات پیری برای بدست آوردن نیاز‌های اساسی به کمک دیگران نیاز داشته باشد.

در این راستا، آموزش بهداشت و شیوه زندگی سالم به سالمندان و افراد خانواده آنان امر مهمی است که می‌تواند بسیاری از مشکلات ناشی از تغییرات پیری را کنترل و یا به تعویق انداخته و سلامتی سالمندان را حفظ نماید.

راز‌های سلامت در سالمندی

هیچ کس از اینکه طول عمر زیادی داشته باشد و در تمام مراحل زندگی نیز از سلامت و شادابی جسمی و روحی هم برخوردار باشد، بدش نمی‌آید. اما داشتن سلامت جسمی در طول زندگی ملزم رعایت کردن مسائلی مانند تقویت توان ذهنی، رژیم غذایی سالم، تشویق به تحرک داشتن، انجام معاینات دوره‌ای، داشتن سبک زندگی مطلوب و... است.

مراقب سالمند باید بداند:

برای افرادی که از والدین سالخورده و مسن نگهداری و مراقبت می‌کنند لازم است تا به نکاتی توجه داشته باشد. مانند:
- آگاهی کامل از شرایط جسمی، بیماری‌های زمینه‌ای، سن، خلقیات و عادات سالمند.
- آگاهی کامل از شرایط روحی، علائق و نیازها.
-توجه به بیماری و نوع دارو‌های مصرفی سالمند.
-داشتن رابطه دوستانه و درک درستی از شرایط سالمند.
- پرهیز از ترحم و دلسوزی بی‌جا، که ممکن است سالمند را نگران کند.
-کمک به سالمند برای توانایی انجام کار‌های جانبی و متفرقه مانند (حمام‌کردن، پارک‌بردن، پیاده‌روی و غیره؛ البته با اطلاع خانواده).
- تهیه غذا‌های متناسب با سن سالمند، و با توجه به بیماری‌های خاص او.
- کمک به سالمند در نظافت منزل در انجام وظایف خود به درستی.

اصغر عبداللهی روانشناس در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره سلامت سالمندان و وظایف فرزندان در قبال آنها اظهار کرد: توجه به مسئله سالمندی در جامعه بحث ارزشمندی است و موجب تحکیم بنیان خانواده می‌شود، لذا ایام سالمندی مشکل نیست بلکه می‌تواند دوره‌ شکوه، نشاط و عزت نفس باشد و بیمار‌یهای اجتناب ناپذیر را با روحیه شاد پشت‌سر گذاشت.

وی با اشاره به افزایش سطح امید به زندگی و نقطه شروع دوره سالمندی از سن ۶۰ سالگی، بیان کرد: در دهه‌های گذشته سطح امید به زندگی پایین‌تر بوده و سن سالمندی ۱۰ سال زودتر شروع می‌شد.

عبداللهی ادامه داد: به طور اجتناب ناپذیر آنچه در فرآیند عمر که از ابتدای تولد برای انسان به وجود می‌آید، مانند؛ سلامت جسمی، روانی، توانایی‌های جنسی و اجتماعی روند افزایشی داشته و با ورود به ایام سالمندی این توانایی‌ها روند کاهشی به خود می‌گیرند.

وی افزود: کاهش این توانایی‌ها عامل ثابتی ندارد، اما می‌توان به عوامل ژنتیکی، بهداشتی، محیطی و گاهی نظام تغذیه زود رس یا دیر رس که به تدریج باعث کاهش قوای پنج‌گانه بدن می‌شود، اشاره کرد.

این روانشناس مهم‌ترین تهدید در دوران سالمندی را اختلال در سیستم مغزی دانست و گفت: این مسئله مربوط به بحث‌های نورولوژی است و تشدید آن موجب آلزایمر می‌شود.

وی تصریح کرد: در مولفه کلی عوامل موثر در سلامت سالمندان را می‌توان سلامت جسمی، اجتماعی، روان‌شناختی، فرهنگ و زیست بوم دانست که در آرامش و طول عمر سالمندان موثر است و باید به آن توجه کرد.

عبداللهی با اشاره به سلامت جسمی در سالمندان، بیان کرد: توجه به تغذیه متناسب یعنی نه پرخوری و نه کم‌خوری و مصرف مواد غذایی که ویتامین و کالری لازم را دارد و مصرف روزانه ۸ لیوان آب، یک لیوان شیر داغ برای تقویت سیستم ایمنی بدن لازم است.

وی ادامه داد: توجه به بهداشت و نظافت فردی در سالمندان حائز اهمیت بوده و داشتن خواب کافی مهم است. البته توصیه می‌شود در طول روز این میزان خواب بین نیم تا یک ساعت باشد.

این روانشناس با اشاره به سلامت اجتماعی در سالمندان، اظهار کرد: از کار افتادگی، بازنشستگی و محدود شدن شبکه اجتماعی سالمندان عوارضی را در پی دارد.

وی ادامه داد: دولت با تشکیل شبکه‌های اجتماعی میان سالمندان یعنی تشکیل گروه‌های ورزشی، فرهنگی، هنری و... و توجه فرزندان برای حضور افراد سالمند در این گروه‌ها با در نظر گفتن علاقه‌مندی آنان در تقویت سلامت اجتماعی سالمندان می‌تواند اثر گذار باشد.

عبداللهی با اشاره به سلامت روانی سالمندان، تصریح کرد: تعبیری در روانشناسی به نام آشیانه خالی وجود دارد این پدیده بیان‌کننده آنست که انسان در سن ۲۰ تا۳۰ سالگی با تشکیل زندگی مشترک، شروع به فرزندآوری تا سن ۵۰ سالگی می‌کند و اجتماعی را بین خود شکل می‌دهد که تقریبا در ایام ۶۰ سالگی فرزندان هر کدام با تشکیل زندگی مشترک مستقل از والدین می‌شوند. حالا آشیانه از لحاظ درون شناختی که با افراد خانه شکل گرفته بود، با رفتن آن‌ها احساس تنهایی کرده و این موجب اضطراب و افسردگی می‌شود.

وی ادامه داد: فرزندان می‌توانند با مدیریت در رفت‌آمد، تعاملات روانی و سطح حمایت‌های ارزشی یعنی همدلی، تشویق کردن، مشورت گرفتن، توجه، موافقت با نظر آن‌ها و بیان اینکه تحت هر شرایطی من با تو زندگی می‌کنم و به آسایشگاه نمی‌برم به حمایت‌های مادی و معنوی خود که در سلامت روانی سالمندان تاثیر گذار است، توجه داشته باشند.

وی تصریح کرد: جابه‌جایی سالمندان از خانه‌های سنتی و زیست‌بوم خود موجب اختلال در خواب، کاهش سلامت روان و... می‌شود .

این روانشناس ادامه داد: فرزندان باتوجه به فرهنگ، زبان و گویش پدر و مادر سالمند خود با آنان ارتباط برقرار کنند.

عبداللهی گفت: کاهش نرخ موالید موجب بالا رفتن آمار سالمندی در کشور شده است و عدم توجه به این مسئله حداقل تا ۳۰ سال آینده نتیجه مطلوبی برای کشور نخواهد داشت.