کتاب «سکوت شکسته» در قم نقد شد

محمود پاک‌نژاد راوی کتاب؛ سید هادی سعادتمند نویسنده کتاب؛ حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام سید احمد طباطبایی‌نژاد سرپرست سازمان فرهنگی شهرداری قم، یحیی نیازی، منتقد ادبی و رئیس مرکز اسناد و دفاع مقدس و جمعی از رزمندگان و پیشکسوتان دفاع مقدس در این نشست حضور داشتند.

 «سکوت شکسته» از معدود کتاب‌های حوزه اطلاعات عملیات دفاع مقدس است

در ابتدای این مراسم، مهدی توکلیان سرپرست اداره کل کتابخانه‌های عمومی قم ضمن خیر مقدم به رزمندگان و یادگاران هشت سال دفاع مقدس، گفت: مقام معظم رهبری در بیانات اخیر فرمودند که تجلیل از پیشکسوتان دفاع مقدس وظیفه همه ماست؛ لذا بر همه ما واجب است که حرمت پیشکسوتان دفاع مقدس را حفظ کنیم و به آن‌ها احترام بگذاریم.

او افزود: رهبری در خصوص کتاب و کتابخوانی نیز تأکیدات خاصی دارند از جمله اینکه کتابخوانی را به عنوان یک واجب دینی می‌دانند در حالی که کمتر چنین تعبیراتی را در حوزه فرهنگ از ایشان شنیده‌ایم و این نشان از اهمیت معظم‌له به ترویج کتاب و کتابخوانی دارد.

توکلیان بیان کرد: در نهاد کتابخانه‌های عمومی وظیفه خود می‌دانیم که در توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی انجام وظیفه کنیم و امیدوارم نشست نقد کتاب سکوت شکسته که جز معدود کتاب‌های در حوزه اطلاعات و عملیات دفاع مقدس است، برای علاقه‌مندان به کتاب مفید باشد.

نقش «سکوت شکسته» در نمایش فداکاری‌های رزمندگان اطلاعات-عملیات

هادی سعادتمند، نویسنده کتاب «سکوت شکسته» در این نشست گفت: معتقدم که این جلسات نقد به پویا شدن ادبیات دفاع مقدس کمک می‌کند. در اولین جلسه‌ای که خدمت آقای پاک‌نژاد رسیدم، ایشان سه شرط داشتند که اولین آن‌ها این بود که شهدای اطلاعات عملیات سپاه قم در این کتاب برجسته شوند و امروز و با برکاتی که این کتاب در شناساندن فداکاری‌های آن شهدا داشته است فکر می‌کنم این شرط محقق شده است و شاهد این سخن هم دکتر نیازی هستند که در گفت‌وگویی که مدتی پیش با ایشان داشتم گفتند که این کتاب شهید نامه بود و صرفا بیان خاطرات آقای پاک نژاد نبوده است.

او در ادامه ضمن خوانش بخش‌هایی از کتاب افزود: «سکوت شکسته» صرفا یک کتاب نیست، بلکه یک اثر است و می‌توانم ادعا کنم که کتاب سکوت شکسته، عملیات کربلا ۱ را معرفی کرد و این نه فقط حاصل گفت‌وگو با آقای پاک نژاد، که به دلیل پژوهش‌های بسیار در مورد عملیات کربلای ۱ از جمله دو کتاب و منابع ارزشمند دیگر بوده است.

 «سکوت شکسته» روایتی خودمانی با تکیه بر واقعیت و منطق

در ادامه این نشست، یحیی نیازی منتقد کتاب گفت: داستان زمانی شکل می‌گیرد که تعادل بهم بخورد و ما در این هفت روایتی که کتاب از خاطرات محمود پاک نژاد داشته است، بهم خوردن تعادل را شاهد هستیم و می‌دانم که نویسنده کتاب علاوه بر تکیه بر این خاطرات و پژوهش در اسناد، به افراد مطلع دیگر نیز برای غنی سازی کتاب مراجعه کرده و توانسته روایتی دلنشین را به مخاطب ارائه کند.

نیازی تصریح کرد: محقق، موضوع و راوی سه ضلع مهم روایت هستند و در این کتاب هر سه ضلع محقق شده و به خوبی شکل گرفته است و راوی نیز در این زمینه کمک مهمی کرده است. این هفت روایت هر کدام در هفت فضای متفاوت است، اما از دیدگاه من مهم‌ترین روایت، روایت اول است که در مهران اتفاق می‌افتد و برای مخاطب امروز که مهران را به عنوان محلی برای رفتن به کربلا می‌داند جذاب است؛ به علاوه اینکه توصیفات ملموس و واقعی در آن ارائه شده است که مخاطب را به دنبال خود می‌کشاند. به طور کلی کتاب یک روایت خودمانی با استفاده از صنایع ادبی، اما با تکیه بر واقعیت و منطق و بر محور زمان است.

نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس در ادامه گفت: در برخی از بخش‌های کتاب، تکلیف مخاطب با داستان مشخص نیست و نیاز به اطلاعات بیشتر در پاورقی برای توضیح و ارائه اطلاعات تکمیلی یا معرفی یک شخصیت دارد. همچنین معتقدم که مقدمه کتاب نیاز به اصلاح و تکمیل دارد و بسیاری از حرف‌هایی که در نویسنده در توضیح شکل گیری کتاب در این جلسه ارائه کرد، بهتر است به مقدمه کتاب اضافه شود تا خواننده کتاب نیز از آن مطلع شود. واقعیت آن است که ادبیات انقلاب اسلامی، مدیون و مرهون ادبیات دفاع مقدس است و امیدوارم نشست‌هایی همچون نشست امروز ادامه پیدا کند.

اهمیت زاویه دید نویسنده در خلق کتاب

علی اصغر کاویانی، دیگر منتقد این نشست بود که در سخنانی گفت: کتاب را نویسنده می‌نویسد نه محتوا و زاویه دید نویسنده در خلق کتاب بسیار مهم است. ابزار‌های پردازش داستان، روایت، تلخیص، گفتگو و توصیف هستند و از هر چهار ابزار در خلق این کتاب هنرمندانه استفاده شده است، به طوری که نمی‌توان کتاب را زمین گذاشت.

روایت راوی «سکوت شکسته»

در ادامه این نشست، محمود پاک نژاد، راوی و فرمانده اطلاعات عملیات لشکر۱۷ علی‌بن‌ابیطالب (ع) گفت: همکاری در نگارش این کتاب، تنها لبیک به خواست رهبر عزیزم بود؛ چرا که ایشان تأکید کرده بودند رزمنده‌ای که خاطراتش را ثبت نکرده، مأموریتش پایان نیافته است. من در این کتاب به عنوان یک سرباز، روایت مردانی را گفتم که رشادت‌های آن‌ها سرنوشت یک عملیات را تعیین می‌کرد و به دلیل مسائل امنیتی کمتر دیده شدند.

او افزود: آقای دکتر نیازی زمانی می‌گفتند که خاطرات دفاع مقدس مثل طلای نابی هستند که نیاز به آلیاژ ندارند و خوشحالم که این کتاب زمینه را برای بیان خاطرات دیگر همرزمانم ایجاد کرد. همچنین خوشبختانه این کتاب باعث همدلی و وحدت بین رزمندگان و دور هم جمع شدن بیشتر دوستان و همرزمان قدیمی شد.

رزمندگان اطلاعات عملیات از مظلوم‌ترین رزمندگان دفاع مقدس بودند

حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری، نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی نیز در این نشست ضمن گرامیداشت هفته دفاع مقدس گفت: از نهاد کتابخانه‌های عمومی برای برگزاری این نشست تشکر می‌کنم و می‌دانم که کتاب مربوط به خاطرات رزمندگان اطلاعات-عملیات است که از مظلوم ترین، خادم‌ترین و خطرپذیرترین رزمندگان دفاع مقدس بودند.

او افزود: به جز اولین سال جنگ که عملیات‌های پی‌درپی و با فاصله زمانی کم انجام شد، در سال‌های بعد، در هر سال یک عملیات مهم داشتیم که از مدت‌ها برای برگزاری آن برنامه‌ریزی و تلاش می‌کردیم، تجهیزات و پشتیبانی فراهم می‌کردیم و در این بین نقش رزمندگان اطلاعات عملیات نیز بسیار مهم بود.

نماینده مردم قم در خانه ملت تصریح کرد: دشمن از سال ۶۵ فرایندی را آغاز کرد به نام عملیات متحرک که در آن همزمان از مرز‌های مختلف به ما حمله می‌کرد و در نتیجه این حملات، سه بار شهر مهران را از دست دادیم و دوباره پس گرفتیم که از جمله این عملیات‌ها، عملیات کربلای ۱ بود که همزمان با عملیات روانی گسترده در دنیا علیه ما نیز بود.

او بیان کرد: در آن عملیات ما نیاز به ۷۰ گردان داشتیم درحالی که به دلیل اینکه باید در بخش‌های مختلف می‌جنگیدیم، تنها ۲۳ گردان داشتیم، اما فرمان امام خمینی همه چیز را عوض کرد و روحیه رزمندگان را افزایش دارد و در نهایت موفق شدیم. در آن عملیات رزمندگان اطلاعات عملیات بیشترین نقش را با شناسایی و اطلاعات دقیق خود در پیروزی ما داشتند.

گفتنی است که در این نشست همچنین یاد و خاطره دکتر طاهری از پیشکسوتان اطلاعات-عملیات لشکر ۱۷ علی‌بن‌ابیطالب (ع) در دوران دفاع مقدس با پخش نماهنگی گرامی داشته شد.

همچنین پخش مستندی کوتاه پیرامون مراحل شکل گیری کتاب «سکوت شکسته» و سخنرانی رؤیا شیرازی، منتقد ادبی از دیگر برنامه‌های این نشست بود.