پیوند عاطفی حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع)

حضرت معصومه (س) با سفر پرخطر از مدینه به خراسان برای دیدار امام رضا (ع)، و امام رضا (ع) با توصیف مقام والای خواهرشان پس از شهادت ایشان، نشان دادند که این رابطه فراتر از پیوند خانوادگی، نماد اتحاد امامت و ولایت است. این گزارش با نگاهی به منابع تاریخی و روایی، این پیوند را از سه منظر بررسی می‌کند.

 هرکس معصومه را در قم زیارت کند، گویی مرا زیارت کرده است

حجت‌الاسلام سید محمد حسینی، پژوهشگر تاریخ اهل‌بیت (ع) در گفتگو با خبرنگار قم فردا با اشاره به مهم‌ترین سند تاریخی درباره ارتباط حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) اظهار داشت: نامه‌های امام رضا (ع) به حضرت معصومه (س) در کتاب‌هایی مانند عیون اخبار الرضا ثبت شده است؛ در یکی از نامه‌ها، امام خطاب به ایشان می‌فرمایند «فداکِ ابوکِ» یعنی پدرت به فدایت که نشان‌دهنده احترام فوق‌العاده ایشان است.

وی با اشاره به اهمیت سفر حضرت معصومه (س) به ایران بیان داشت: ایشان باوجود خطرات عباسیان، برای حمایت از امام رضا (ع) و ابلاغ پیام‌های ایشان به شیعیان حرکت کردند. متأسفانه در میانه راه توسط دشمنان مسموم شدند، اما همین سفر، سبب تأسیس حرم مطهر در قم شد که امروز قلب تپنده تشیع است.

پژوهشگر تاریخ اهل‌بیت (ع) با اشاره به روایتی از امام رضا (ع) درباره مقام حضرت معصومه (س) گفت: امام پس از شهادت حضرت معصومه (س) فرمودند «مَن زارَ المعصومَهَ بِقُمٍّ کَمَن زارَنِی» (هرکس معصومه را در قم زیارت کند، گویی مرا زیارت کرده است)، این نشان‌دهنده اتحاد روحانی این دو بزرگوار است.

تحلیل رابطه حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) از نظر عاطفی - تاریخی چندلایه دارد؛ همراهی در رنج به‌نحوی‌که هر دو در غم فراق امام کاظم (ع) و فشارهای عباسیان شریک بودند؛ همکاری سیاسی زیرا حضرت معصومه (س) پیام‌های امام رضا (ع) را به شیعیان می‌رساندند و پیوند معنوی به صورتی که زیارت‌نامه حضرت معصومه (س) پر از مفاهیم ولایی است که ادامه خط امام رضا (ع) است. نکته جالب اینکه قم به دستور امام رضا (ع) به‌عنوان آرامگاه حضرت معصومه (س) انتخاب شد تا پایگاهی برای شیعیان باشد.

 رابطه عاطفی حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) یک الگو است

زهرا طاهری، روان‌شناس دینی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی قم فردا با اشاره به رابطه عاطفی حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) اظهار داشت: این یک پیوند ایمن عاطفی است که با حمایت بی‌قید و شرط امام رضا (ع) از خواهرشان در تبعید بود به نحوی که از طریق نامه‌ها به خواهرشان روحیه می‌دادند و نمونه دیگر ایثار بین این دو بود به صورتی که حضرت معصومه (س) جان خود را برای حفظ خط امامت به خطر انداختند.

  وی با اشاره به الگو قراردادن این رابطه برای جوانان امروزی بیان داشت: رابطه عاطفی حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) باید به‌عنوان الگویی برای جوانان امروزی قرار گیرد؛ زیرا نشان می‌دهد محبت حقیقی با مسئولیت‌پذیری و هدف متعالی گره می‌خورد.

 حجت‌الاسلام و المسلمین حسین بنیادی استاد حوزه علمیه قم نیز در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: امام رضا (ع) عنایت و نظر ویژه‌ای بر روی خواهر خود داشتند و همواره به نیکی از ایشان یاد می‌کردند.

 وی ادامه داد: همانطوری که بارها شنیده‌اید زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه (س) از سوی اهل‌بیت (ع) به‌خصوص امام رضا (ع) سفارش شده است که نشان‌دهنده نخست جایگاه این حضرت در نزد این امام همام است و دوم ارتباط و ارادت قلبی که بین این دو وجود داشته است.

 استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: به هر حال حضرت معصومه (س) در غربت و در مسیر مسافرت به رحمت خدا رفتند و در این میان باید میزان عشق و علاقه مردم ایران به اهل‌بیت (ع) را ستود چرا که در طی قرن‌ها هیچگاه همواره گرد این حرم مطهر جمع شده و اجازه ندادند لحظه‌ای دور این ضریح نورانی خالی باشد.

 وی ابراز داشت: شاید از همین رو است که بر اساس آیات و روایات دری از درهای بهشت از قم باز خواهد شد و این نشان‌دهنده عمق ارادت مردم این خطه از کره خاکی به اهل‌بیت (س) است.

 بنیادی تأکید کرد: علاوه بر این ارادت ویژه ملت ایران به این بانوی کرامت را می‌توان در میزان سفرهای آن‌ها به شهر قم مشاهده کرد به طوری که سالیانه بیش از ۲۵ میلیون زائر وارد حرم ایشان می‌شوند.

 وی ادامه داد: علاوه بر این بسیاری از زائرانی که به سمت مشهد مقدس حرکت می‌کنند سعی می‌کنند که پیش از آن به قم سفر کرده و حرم حضرت معصومه (س) را زیارت کنند که نشان‌دهنده همان عمق ارادت و علاقه‌ای قلبی به اهل‌بیت (ع) است.

 پیوند حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) نماد اتحاد امامت و شهادت

  پیوند حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع) فقط یک رابطه خواهر - برادری نبود، بلکه نماد اتحاد امامت و شهادت بود، امروز قم به برکت این بانوی بزرگ، مأمن عاشقان اهل‌بیت (ع) است، همان‌طور که امام رضا (ع) فرمودند، زیارت حضرت معصومه (س) ادامه راه ولایت است.