آداب و رسوم مردم استان مرکزی در ماه مبارک رمضان/از آیین «الم ترانی» تا سنت دیرینه «آهو آهو»

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، به نقل از دیار آفتاب؛ مردم ایران، از دیرباز مانند هر تمدن دیرینه ‌ای، برای بسیاری از مناسبت های ملی و مذهبی خود، آیین های ویژه‌ای برگزار می‌کردند که پس از ورود اسلام به ایران بسیاری از مناسبت ها، رنگ و بوی مذهبی به خود گرفت.

رمضان یکی از مناسبت های اسلامی است که پس از ورود به ایران رنگ و بویی ایرانی به خود گرفت و مردم این سرزمین، آیین های رمضان را به شیوه خود برگزار می‌کنند.

در این گزارش نگاهی داریم به آیین های رمضانی مردم استان مرکزی؛ همراه ما باشید.

خانه تکانی

در خمین و بسیاری از روستاهای آن رسم بر این است که قبل از آمدن ماه رمضان خانه تکانی می‌کنند و همانگونه که برای بهار طبیعت آماده می‌شوند این بار هم خود را برای بهار قرآن آماده می‌سازند.

کلوخ اندازان

آیین ویژه ای به نام کلوخ اندازان، در بین خانواده های فراهانی و بخش هایی از استان مرکزی مرسوم است که معمولا در آخرین روز ماه شعبان انجام می شود. در این آیین، بزرگ هر فامیل اغلب به عنوان عصرانه آش رشته تدارک می دید و با جمع کردن خویشان دور هم، به میمنت و مبارکی آمدن ماه میهمانی خدا، جشن کوچکی را برگزار می کرد.

رؤیت حلول ماه رمضان

یکی  از آداب و رسوم محلی در شهرستان های استان خصوصا در دلیجان و خمین در ماه مبارک رمضان این است که جوانان این شهرستان از سه روز مانده به این ماه مبارک به بلندترین ارتفاع در شهر خود می روند و در انتظار حلول ماه، شب ‌زنده داری می‌کنند. در این مراسم، جوانان پس از دیدن ماه، با ندای‌الله اکبر، خبر از حلول ماه مبارک رمضان می‌دهند.

هدیه ماه رمضان

«سر زبانی» نام هدیه‌ای است که قبل از فرا رسیدن این ماه پر برکت خانواده‌های روستایی به نوجوانانی اهدا می‌کنند که برای اولین بار می‌خواهند روزه بگیرند تا آنان را برای روزه گرفتن تشویق کنند.

سحر خوانی

یکی دیگر از آداب و رسوم محلی مخصوص ماه مبارک رمضان در شهرستان خمین، سحر خوانی است. در این مراسم، هر شب نوجوانی بر بام خانه ای در محله خود می رود و با کوبیدن بر یک طبل و خواندن مناجات، سحرخوانی را آغاز می کند.

هر چه زمان به پایان سحر و طلوع خورشید نزدیک می‌شود، کوبیدن چوب بر طبل سریع تر می‌شود تا روزه‌داران بدانند دیگر وقت اذان است و باید از خوردن پرهیز کنند و برای اقامه نماز آماده شوند. با رسیدن وقت اذان، نوجوان اذان گفتن بر بام خانه را آغاز می کند.

همچنین برگزاری آیین سحرخوانی یکی از سنن رایج منطقه فراهان است. اغلب سحرخوانان از بین افرادی انتخاب می شدند که با سواد و خوش صدا باشند و با اشعار ادبی، مناجات و دعاها آشنایی کامل داشته باشند.

سحرخوانان از شب اول ماه مبارک رمضان بر پشت بام خانه مسجد و یا تکایا رفته با قرائت دعا و شعرهایی با مضامین تسبیح و مدح پروردگار رحمت و شفقت خواهی و طلب بخشش و آمرزش را تا اذان صبح ادامه می دادند.

آیین بیدار باش سحری در برخی از مناطق روستایی شهرستان دلیجان و محلات با رسم «سحر خون» همراه بوده به طوری که فردی با رفتن بر بام، صدای خروس در می آورده و فردی نیز به عنوان جارچی، کوبه منازل را می کوبیده و با قرائت بلند آیات وحی و سردادن اذان، مردم را بیدار می کرده تا سحری بخورند و به عبادت بپردازند.

آیین سحرخوانی امروزه از بلندگوی مساجد در استان مرکزی اجرا می شود و سحرخوانان محلی بیشتر در مناطق روستایی رسوم گذشته را زنده نگه می دارند.

خوراکی های ماه رمضان

پختن غذاهای محلی مانند شله زرد ،حلوای شیره انگور، شیر برنج و حلیم در هنگام افطار از رسوم مردم خمین است. در روستای «فرنق» هم قبل از آمدن ماه رمضان سه نوع نان خانگی مخصوص ماه رمضان به نام های «فطیر شیر»، «نان گرده» و «نان شاطه»می‌پزند. برگزاری ختم قرآن و افطاری دادن نیز یکی دیگر از رسومی است که مردم خمین همچنان به آن پایبند هستند.

زنان روستایی تفرش در غروب روز ۲۱ ماه رمضان آیین حلواپزان برگزار می کنند و بخش اعظم این حلواها در بین مردم توزیع و بخش دیگر برای روز عید فطر نگهداری می شود.

افطاری دادن

افطاری دادن به دوستان، خویشان و آشنایان از دیگر امور پسندیده و متداول در سطح استان است و در این شب نشینی ها ضمن پذیرایی با چای و میوه و سایر تنقلات، مطالبی در مورد آداب و فضایل و برکات مختلف این ماه روحانی و مسائل دینی مطرح می شود.

دستگیری از فقرا و نیازمندان و بخشش مال و طعام در ایام رمضان از خصلت های خوب مردم این خطه است و بسیاری از خیران در مساجد با انداختن سفره های افطار در این باور و سنت اصیل مشارکت می کنند.

مراسم «شب افطاری»

همچنین «شب افطاری» یکی دیگر از آداب و رسوم مخصوص ماه مبارک رمضان در استان مرکزی است که می توان گفت در بیشتر شهرهای استان به صورت رسمی پابرجا است.

طبق رسم شب افطاری، در خانواده هایی که دختری را عقد کرده دارند مرسوم است که در یکی از شب های ماه مبارک رمضان خانواده داماد برای خانواده عروس به اصطلاح افطاری می برند. خانواده داماد با آماده کردن طبقی از چند نوع غذا، شیرینی و یک هدیه که مخصوص عروس است به خانه عروس می روند و آن شب را در منزل او سپری می کنند.

آهوآهو

سنت دیرینه "آهو آهو" یکی از آداب متداول در روستای خورهه شهرستان محلات‌ است که شامگاه چهاردهم ماه رمضان و در شب تولد امام حسن(ع) برگزار می‌شود.

براساس این سنت قدیمی با تاریک شدن هوا نوجوانان و کودکان در دسته‌های مجزا به‌ در خانه‌ها می‌روند و یکی از اعضای گروه که‌ از همه بزرگتر است با صدای بلند اشعاری را می‌خواند و دیگران با صدای بلند "اهواهو" می‌کنند.

این گروه ها معمولا به در منازلی می‌روند که دارای فرزند خردسال پسر باشند و وقتی که اشعار خوانده شد، معمولا پسر کوچک خانواده مقداری آجیل و تنقلات برای اعضای گروه می‌آورد و اگر پسر خانواده با تاخیر اقدام به آوردن تنقلات کند این گروه اشعارشان را که حالتی فولکور دارد تکرار می‌کنند.

شب های نیمه

در روستای سینقان شهرستان دلیجان به شب های ۱۳ تا ۱۵ رمضان، «شب های نیمه» گویند. در این شب ها پسر بچه های کوچک سینقانی در گروه های ده نفری در مرکز روستا جمع شده، بعد از افطار در کوچه ها به راه افتاده و با خواندن اشعار خاصی، آجیل (نخودچی، کشمش، نقل، نبات و ...) جمع می کنند.

زنجیرزنی

در روستای زر و بعضی دیگر از نقاط دلیجان در شب ۲۱ ماه رمضان، مراسم سینه زنی و زنجیر زنی مشابه روزهای تاسوعا و عاشورا در خیابان ها انجام می گیرد. در روز بیست و یکم رمضان اهالی نراق دلیجان، نخل ها را برداشته و مشابه عزاداری امام حسین(ع) در روز عاشورا به سینه زنی، زنجیرزنی و ... می پردازند، با این تفاوت که دیگر کفن نمی پوشند.

الم ترانی

آیین "الم ترانی" از جمله مراسم های سنتی و مذهبی است که در ماه مبارک رمضان در شهرستان ساوه برگزار می‌شود.

این مراسم در شب‌های پایانی ماه مبارک رمضان بویژه آخرین چهارشنبه این ماه بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء توسط عده‌ای از جوانان و نوجوانان ساوجی برگزار می‌شود.

شرکت‌کنندگان دراین آیین که تعدادشان به حدود ‪ ۱۰نفر می‌رسد با اجتماع در مقابل خانه‌های خویشان و همسایگان به اجرای این برنامه می‌پردازنند.

آنان هم صدا با هم اشعاری سرمی‌دهند و درادامه نام یکی ازفرزندان خانه‌ای که درمقابل آن اجتماع کرده‌اند را به نیکی ندا می‌دهند.

آنگاه جوانان و نوجوانان شرکت‌کننده درمراسم"الم ترانی" با گفتن عبارت "یاثواب، یاجواب" برای گرفتن انعام ازصاحب خانه به انتظار می‌ایستند. دراین مرحله از برنامه "الم‌ترانی" صاحب خانه با خوشرویی و گشاده‌دستی و تقدیم شیرینی و تنقلات و احیانا وجه نقد از جوانان ونوجوانان شرکت‌کننده در مراسم به گرمی پذیرایی می‌کند.

عیدی دادن در روز عید فطر

از دیگر آیین مردم ساوه در روز عید سعید فطر، فرستادن عیدی توسط تازه داماد به خانه همسر خود است. مطابق این سنت دیرینه در روز عید فطر، تازه داماد عیدانه نامزدش شامل میوه های فصل، پارچه لباسی، یک تکه جواهر و شیرینی را به خانه پدر عروس می برد.

همچنین بانوان شهرستان ساوه در روز عید سعید فطر به صورت دسته جمعی به خانه فردی که جلسات ختم قرآن در طول ماه مبارک رمضان در منزل او برگزار شده می روند و با دادن هدیه و شیرینی، از او تشکر می کنند.

انتهای پیام/